Józef Borys

Źródło: Kurowska, Halina: Tworzywo i kształt Józefa Borysa / Halina Kurowska. – Olsztyn: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”, 1970.

(1937- ) – reszelski artysta ceramik, specjalizacja – dzieła w konwencji ludowej

Biografia

Urodził się w 1937 r. W 1961 r. osiadł w Reszlu. Artysta początkowo działał na niwie literackiej – pisał wiersze oraz opowiadania. Potem zaczął też malować, w końcu skupił się na ceramice. Jako młody twórca zwrócił się do Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” (które przejęło opiekę nad zamkiem w Reszlu) – o pomoc w założeniu warsztatu ceramicznego w reszelskim zamku. Stowarzyszenie przychylił się prośbie, a ponadto objęło pieczą jego działalność. Artysta „osiadł” z zamku reszelskim.

Twórczość

Borys tworzył swoje ceramiczne prace w konwencji ludowej nie z racji tradycji rodzinnych, ale z wyboru i upodobania. Na stylistykę jego twórczości wpłynęła znajomość z ceramikiem artystą-samoukiem, ów amator nauczył Borysa metod kształtowania gliny oraz warsztatu. Początkowo artysta wykonywał w swojej pracowni w murach zamku „prostsze” bibeloty – wazony, figurki, popielniczki. Wówczas też przez dłuższy czas pogłębiał tajniki warsztatu ceramicznego czytając, jeżdżąc po regionie, aby przyglądać się twórcom, i bezustannie ćwicząc. Potem zaś artysta tworzył, wzorując się na kształtach, formach i ornamentyce podglądanych w przydrożnych kościółkach, starych chatach warmińskich oraz kapliczkach – z nich czerpał artystyczne tematy i niejako je interpretował. Dzięki studiowaniu warmińskich świątków, ozdobnych kafli, haftowanych czepców, kufli i beczułek w pracowni Borysa powstały „reszelskie” baby, miniaturowe kapliczki z Chrystusem Frasobliwym i „warmińskimi” madonnami, kafle i dzbany, kufle do piwa, antałki, figurki muzykantów, plakietki z płaskorzeźbami-motywami wiejskimi. Odbiorcą dzieł z pracowni reszelskiego ceramika były Cepelia, Olsztyńska Desa oraz turyści.

Charakterystyka

Dzieła Borysa określano jako „ambitną twórczość ludową”. Były to formy „świadomie prymitywne” i proste. Jego dzieła nie stanowiły rekonstrukcji starych warmińskich wzorów, lecz były swobodnym wykorzystywaniem tradycyjnych motywów. Ceramika Borysa więc to kultywowanie tradycji z nowym elementami, bogatsza kompilacja. Przykładowo wielką inspiracją dla artysty były kafle mazurskie i warmińskie. „Rekonstruował” je w glinie – ale bez rzeźby, uproszczone, z ogólnym zachowaniem charakterystycznego rysunku. Kafle te – w przeciwieństwie do klasycznych mazurskich – to nie obudowa pieca, lecz ozdoba wnętrz.

Bibliografia

1. Kurowska, Halina: Tworzywo i kształt Józefa Borysa / Halina Kurowska. – Olsztyn: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”, 1970.