Jan Boenigk

Plik:Boenigk.jpg

Źródło: http://www.muzeum.olsztyn.pl

(1903-1982) nauczyciel, publicysta, działacz społeczny i kulturalno-oświatowy na Warmii, Mazurach i Powiślu (pseud. Jandrys, Ziech)

Biografia

Urodził 24 lipca 1903 r. w Tomaszowie koło Olsztyna w rodzinie Franciszka i Joanny z Polakowskich. W roku 1927 ukończył Seminarium Nauczycielskie w Lubawie i odbył praktykę w wiejskiej szkole w Żabinach na Działdowszczyźnie. Od roku 1928 prowadził pracę kulturalno-oświatową, organizując polskie szkoły, biblioteki, teatry amatorskie i działalność świetlicową. Czas wojny przebył najpierw w berlińskim więzieniu, a następnie w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, lecz będąc obywatelem niemieckim w czerwcu 1941 r. został wcielony do Wermachtu. Po zakończeniu działań wojennych, jesienią 1945 r., powrócił do Olsztyna, gdzie pracował do 1965 r., kiedy to przeszedł na emeryturę. Zmarł w 22 lipca 1982 r.

Działalność

Po 1928 r. Jan Boenigk sprawował funkcję kierownika Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego w Sztumie i współorganizował polskie szkoły na Powiślu. Przez krótki okres uczył w Trzcianie i Postolinie. Jednocześnie był sekretarzem Związku Towarzystw Młodzieży na Powiślu i członkiem Związku Polaków w Niemczech. W 1931 r. został przeniesiony do Olsztyna na stanowisko kierownika Towarzystwa Szkolnego i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich. Sprawował też funkcję kierownika Komisariatu Oświaty „Mazowsze”. W Piasutnie założył pierwszą polską szkołę na Mazurach. Po jej zamknięciu powrócił na Powiśle. Od 1935 r. z ramienia Związki Polaków w Niemczech Jan Boenigk objął stanowisko redaktora naczelnego miesięcznika dla dzieci „Mały Polak w Niemczech”. Po wojnie został kierownikiem Uniwersytetów Ludowych w Jurkowym Młynie i Mikołajkach, działając jednocześnie w radach narodowych, gdzie piastował różne kierownicze stanowiska aż po zastępcę przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie w latach 1957-1965. Jednocześnie działał w szeregu organizacjach społecznych, m.in. jako członek prezydium Okręgowej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich, od 1972 r. był też członkiem [[Związek Literatów Polskich. Okręg Warmińsko-Mazurski |Związku Literatów Polskich}.

Twórczość

Jan Boenigk jest autorem wielu artykułów dotyczących ruchu polskiego, a także wspomnień, felietonów, gawęd i opowiastek. Publikował najpierw w przedwojennej „Gazecie Olsztyńskiej”, następnie w „Małym Polaku w Niemczech”, a po 1945 r. w „Wiadomościach Mazurskich”, „Głosie Olsztyńskim”, „Słowie na Warmii i Mazurach” oraz kilka artykułów naukowych w „Komunikatach Mazursko-Warmińskich”. Napisał i opublikował kilka broszur i dwie książki – cenione przez znawców tematu. Są to: Minęły wieki a myśmy ostali. Wspomnienia (1957) oraz Wyroki (1970).

Nagrody

• Za pracę literacką i kulturalną został dwukrotnie wyróżniony nagrodą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie (1957 i 1973).

Honorowe:

• Zasłużony dla Warmii i Mazur
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Złota odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego

Bibliografia

1. Rojek Józef Jacek: Literaci & literatura Warmii i Mazur. Przewodnik eseistyczny. – Olsztyn : Fundacja Środowisk Twórczych, 2008.
2. Chłosta Jan: Ludzie godni pamięci, warmińsko-mazurscy patroni olsztyńskich ulic. – Olsztyn.: Książnica Polska, 1997.
3. Współcześni pisarze województwa olsztyńskiego / [red. nauk. Edward Martuszewski ; aut. not biograficznych Jan Burakowski et al. ; aut. bibliogr. Sabina Siemaszko, Tamara Wajsbrot.] ; Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 1972.