Pałac w Januszewie

Fot. sprzed 1939 roku.
Źródło: www.aefl.de

Stan obecny.
Źródło: www.tablica.pl

Zabytek architektury wzniesiony w pierwszej połowie XVIII wieku.

Lokalizacja

Rezydencja została wybudowana na terenie wsi Januszewo (niem. Januschau), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych. Wieś położona jest w północnej części powiatu iławskiego, w gminie Susz (10 km na wschód od miasta).

Historia

Od momentu lokacji w 1362 roku wieś i otaczające ją ziemie należały do kapituły pomezańskiej. W XVII wieku kapituła sprzedała dobra rodzinie von Auerswald. W XVIII wieku weszła w ich posiadanie rodzina Ostrowskich, a w XIX wieku rodzina von Besser. W 1873 roku majątek kupił Elard von Oldenburg. Po śmierci Elarda w 1937 roku ostatnim właścicielem posiadłości był jego wnuk Heinfried graf von Lehndorf. Rezydencję wzniesiono w tym miejscu już w XVII wieku za czasów rodziny von Auerswald. W wieku XVIII przebudowano ją w stylu klasycystycznym, natomiast wieku XIX w stylu późnobarokowym. Kolejną przebudowę przeprowadzono na początku XX wieku – powstało wówczas neobarokowe skrzydło. Pałac został częściowo zniszczony pod koniec drugiej wojny światowej. W kolejnych latach na terenie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, natomiast wyremontowany pałac zaadoptowano na szkołę, Klub Rolnika oraz mieszkania pracownicze. W latach 90-tych XX wieku jego właścicielem została spółka meblowa z Malborka. W tym czasie budynek zaczął popadać w ruinę. Jeszcze pod koniec lat 90-tych - pomimo zniszczeń - widoczna była klasa architektoniczna obiektu. Od kilku lat pałac wraz z parkiem należy do właściciela prywatnego.

Opis

Jest to budynek neobarokowy, murowany z cegły, otynkowany, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, przykryty dachem mansardowym. Zachowany korpus składa się z kilku niejednolitych brył, które powstawały podczas kolejno dokonywanych przebudowań. W elewacji frontowej i ogrodowej znajdują się trzykondygnacyjne ryzality, zwieńczone trójlistnym frontonem, zamkniętym po bokach wolutami, w centrum którego umieszczono małe okrągłe okienko. W ryzalicie frontowym znajdowało się główne wejście, które prowadziło do reprezentacyjnego holu i salonu. Nad wejściem znajdował się herb Oldenburgów. Korpus pałacu i oba ryzality zaakcentowane zostały na krawędziach pilastrami i zwieńczone kulami. Kształt okien podkreślają opaski, pod dachem znajduje się profilowany gzyms. Pomieszczenia na parterze przykryto stropami kasetonowymi z fasetą wydzieloną pasmem gzymsu i oświetlono dużymi, prostokątnymi oknami sięgającymi podłogi.

Ciekawostki

• W połowie lat 90-ych XX wieku archeolodzy odnaleźli w parku pałacowym ślady dawnej osady pruskiej i grodu warownego.

Bibliografia

1. Kluk, Iwona Beata: Zamki, pałace i dwory w okolicach Susza dawniej i dziś / Iwona Beata Kluk // W: Susz : z dziejów miasta i okolic / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 118, 126.
2. Niesiobędzki, Wiesław: Lehndorffowie z Januszewa / Wiesław Niesiobędzki // „Echo Iławy”. - 2009, nr 29, s. 26.
3. Niesiobędzki, Wiesław: Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego : przewodnik historyczno-krajoznawczy / Wiesław Niesiobędzki. - Iława : Wydawnictwo Tekst 2003. – S. 60-62.

Zobacz też

• Januszewo, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskiezabytki.pl [dostęp 24.02.2014 r.]
• Das Gut Januschau / Januszewo: Teil 3, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.aefl.de [dostęp 24.02.2014 r.]