Klasztor sióstr katarzynek w Ornecie

Widok Ornety w poł. XIX w. Po prawej stronie, obok kościoła – klasztor sióstr katarzynek.
Źródło: Widoki z Warmii: Ferdynand von Quast i początki konserwatorstwa zabytków w Prusach i na Warmii, Olsztyn 2006, s. 134-135.

Źródło: www.katarzynki.org.pl

Źródło: www.katarzynki.org.pl

Zabytek architektury wzniesiony pod koniec XVI wieku.

Lokalizacja

Budynek wzniesiono na terenie Ornety, w obrębie murów obronnych starego miasta, na potudniowo-wschodnim ich łuku (obecnie ul. Olsztyńska, niem. Haushaltungsschule).

Historia

Zgromadzenie sióstr św. Katarzyny (przybyłe z Braniewa) zostało osadzone w tym miejscu w 1581 roku przez biskupa Marcina Kromera. Do tego czasu klasztor zajmowany był przez konwent beginek o regule tercjarek franciszkańskich (wzmiankowany już w 1402 roku). Budynek wymieniony był w dokumentach z 1565 roku i 1581 roku jako stary z dziesięcioma celami. Przed 1586 roku został on całkowicie przebudowany i dostosowany do potrzeb nowego konwentu. Równocześnie rada miejska dodała sąsiednią parcelę, zabudowaną następnie w 1776 roku trzema dalszymi skrzydłami klasztoru. Znalazły w nim swoje miejsce dwa pokoje szkolne (siostry katarzynki prowadziły szkołę dla dziewcząt pw. Św. Anny), refektarz, kaplica i pokoje mieszkalne dla sióstr. Budynek był przebudowany w latach 1860-1861 i remontowany na początku XX wieku i w 1938 roku.

Opis

Wskutek licznych przebudów (zwłaszcza z lat 1860-1861) klasztor utracił późnobarokowe cechy stylowe i tylko jego wewnętrzny dziedziniec oraz masywne przypory u ścian przypominają wiek budowli. Jest ona murowana i otynkowana, czteroskrzydłowa, wzniesiona wokół prostokątnego dziedzińca. Skrzydło frontowe, od strony zachodniej, posiada mury i piwnice z 1586 roku. Pozostałe skrzydła pochodzą z roku 1776 (południowe posadowione zostało na dawnym murze obronnym). W północnym skrzydle na parterze znajduje się duża kaplica, przebudowana w roku 1861 i 1938, natomiast w skrzydle wschodnim na parterze znajdują się obszerne pomieszczenia gospodarcze kryte stropem belkowym. Elewacje są gładkie, z szerokimi gzymsami podokapowymi. W elewacji frontowej wyróżnia się pozorny trójosiowy ryzalit. Całość przykryto dachem dwuspadowym z dachówki.

Wyposażenie

W różnych publikacjach odnotowywano, iż w budynku klasztoru znajduje się szereg zabytkowych elementów wyposażenia, w tym m.in.: szafa barokowa z datą 1795, kredens narożny klasycystyczny z początku XIX wieku, zegary szafkowe – z 1750 roku, i z połowy XIX wieku, a także liczne obrazy, w tym:

• z pierwszej połowy XVI wieku: św. Maria Magdalena;
• z pierwszej połowy XVII wieku: Grupa Ukrzyżowania, Złożenie do Grobu, Regina Protmann na Łożu Śmierci, św. Rozalia;
• z końca wieku XVII: Najświętsza Maria Panna z Dzieciątkiem, św. Juda Tadeusz, św. Barbara Opiekunka Konających;
• z pierwszej połowy wieku XVIII: Najświętsza Maria Panna i Najświętsza Maria Panna z Dzieciątkiem, w wieńcu z kwiatów, Salvator Mundi.

Bibliografia

1. Achremczyk, Stanisław: Orneta : dzieje miasta / Stanisław Achremczyk. - Olsztyn : ElSet, 2006. – S. 100 -102.
2. Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 156-158.
3. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 108.
4. Wormditt : eine ermländische Kleinstadt in Ostpreussen / Hrsg. Paul Plieth. - Meerbusch : Paul Plieth, 1994. – S. 8.

Zobacz też

• Mańkowski, Waldemar: Klasztor sióstr Katarzynek, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.orneta.net [dostęp 06.02.2014 r.]