Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie
Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie (1343-1442) - jeden z najpiękniejszych kościołów Warmii
Źródło: http://mapa.targeo.pl
Historia
Położone nad rzeką Pasłęką Braniewo powstało ok. 1240 r. Jest najstarszym miastem warmińskim i pierwszą siedzibą biskupów warmińskich oraz kapituły warmińskiej. W 1370 r. przeniesiono ja Ornety, a później do Lidzbarka Warmińskiego.
Bazylika pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie to kościół gotycki ,ceglany, trójnawowy, halowy, budowany na planie prostokąta o wymiarach 41m x 25m, z wydzielonym prezbiterium. Jego trójnawowe wnętrze tworzy dziesięć ośmiokątnych, masywnych filarów, ustawionych w dwóch rzędach. Kościół budowano etapami, w latach 1343-1442. Stoi on prawdopodobnie na miejscu najstarszego znanego drewnianego kościółka warmińskiego. W roku 1381 kościół był już przykryty dachem i miał przeszklone okna. Początkowo zamierzano realizować koncepcje architektoniczną pseudobazyliki, od której odstąpiono na rzecz układu halowego. Wieże wybudowano w 1420 roku, a w 1425 pojawił się na niej zegar. W latach 40-tych zamknięto trójnawowe wnętrze świątyni sklepieniem gwiaździstym. Ponownie częściowo je odtworzono po pożarze 1480 roku. Podczas wojny pruskiej wieża kościoła została uszkodzona. Została odbudowana w 1536 roku na nowo przez mistrza Niklisa z Ornety. Gruntownego odnowienia kościoła dokonano w latach 1890-1893. Bazylika została spalona w 1945 roku. Ocalały tylko filary, fragmenty ścian i wieży. Kościół pozostawał w ruinie aż do roku 1979. Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w 1979 r. na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie świątyni, które to zadanie Kuria Biskupia zleciła księdzu Tadeuszowi Brandysowi. Dzisiaj nazywają w Braniewie księdza prałata Tadeusza Brandysa Wielkim Budowniczym. Od 1982 r. znowu odprawiane są w niej nabożeństwa. W pokrywanie kosztów odbudowy kościoła włączyli się także katolicy niemieccy, żyjący na tym terenie do 1945 r. W 2001 roku kościół św. Katarzyny w Braniewie otrzymał tytuł i godność Bazyliki Mniejszej.
Zabytki wnętrza
W 1500 roku z fundacji biskupa Łukasza Watzenrode obok prezbiterium zbudowano murowaną emporę muzyczną. Nagrobna płyta biskupa Pawła Legendorfa (zm. 1467), również ufundowana w 1494 roku przez biskupa Watzenrode, obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Do cennych zabytków zaliczyć trzeba znajdował się późnogotycki poliptyk w typie ołtarzy antwerpskich, znajdujący się w kaplicy „Ostatniej Wieczerzy” raz malowany tryptyk z 1485 roku ufundowany przez kanonika Tomasza Wernera w kaplicy „Matki Boskiej”.
W prezbiterium znajduje się marmurowy krzyż z mosiężną postacią Chrystusa. Po jego lewej stronie figura Matki Bożej Fatimskiej i obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej – patronki kościoła. W nawie lewej przy ścianie znajduje się figura Chrystusa stojącego na kuli ziemskiej, w kaplicy po lewej stronie obejrzeć można ołtarz Matki Boskiej Różańcowej i trzy rzeźby: Matki Boskiej Różańcowej, św. Dominika i św. Franciszka z Asyżu. Nawę boczną prawą zdobią trzy obrazy: św. Katarzyny z 1803, obraz Ukrzyżowania i obraz św. Andrzeja Boboli. Z tej nawy jest zejście do podziemi - do kaplicy bł. Reginy Protman. Regina Prottman urodziła się w Braniewie w roku 1552 i była założycielką i pierwszą przełożoną Zgromadzenia Sióstr Katarzynek w Braniewie. Decyzję ustanowienia jej Patronką Braniewa powzięła Rada Miejska ustawą z dnia 28 czerwca 2000 roku. Pomnik bł. Reginy Protman , patronki miasta Braniewa umiejscowiony jest nieopodal Bazyliki. W Braniewie kardynał Stanisław Hozjusz założył w 1565 słynne Collegium Hosianum. Uczęszczał do niego w latach 1606-1611 św. Andrzej Bobola, męczennik, patron Polski.Akademia Braniewska ( dawne Liceum Hosianum) z roku 1912 przetrwała do ostatniej wojny.
