Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
Źródło: [1]
Źródło: [2]
Źródło: [3]
Jeden z najstarszych skansenów w Europie, muzeum na wolnym powietrzu.

Siedziba

  • Skansen

11-015 Olsztynek Ul. Sportowa 21

  • Salon Wystawowy i „Dom Mrongowiusza”

11-015 Olsztynek Ul. Zamkowa 1

Historia

Pierwsze zbiory skansenu gromadzono na początku XX wieku w Królewcu z inicjatywy Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków. Królewiecki Park Etnograficzny działał w latach 1913-1938. W latach 1938-1940 przeniesiono zbiory do Olsztynka. Na skutek działań wojennych wiele obiektów zostało zniszczonych. Po wojnie opiekę nad zbiorami muzealnymi sprawował Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie a opieką merytoryczną otaczało Muzeum Mazurskie w Olsztynie. Ponieważ powiększała się liczba obiektów skansenu, 1 stycznia 1962 r. powołano Park Etnograficzny w Olsztynku jako placówkę muzealną, oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie. Wyposażono niektóre wnętrza obiektów muzealnych w sprzęty z terenu Warmii, Mazur i Powiśla oraz udostępniono zwiedzającym. Z dniem 1 stycznia 1969 r. przekształcono dotychczasowy Oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie w samodzielną placówkę, Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny podległą bezpośrednio Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie. Muzeum posiadało działy: architektury ludowej, kultury materialnej, sztuki ludowej i folkloru, przyrodniczy i oświatowy, bibliotekę, archiwum oraz pracownię konserwatorsko-budowlaną. 5 marca 1970 r. włączono do muzeum, jako jego oddział, Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku (do 1975). W 1985 r. w skład Skansenu włączono dwa obiekty staromiejskie Olsztynka, tzw. „Dom Mrongowiusza” oraz Salon Wystawowy, mieszczący się w odbudowanym na cele muzealne dawnym kościele parafialnym. W 2008 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Zabytków, a w 2009 r. Muzeum zostało odznaczone Nagrodą im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. W 2011 r. Muzeum zostało laureatem konkursu na najciekawsze wydarzenie folklorystyczne w Polsce w 2010 r. "Ludowe Oskary 2010".

Zbiory

Obecnie Muzeum zajmuje obszar ponad 100 hektarów, na którym zgromadzono około 60 obiektów budownictwa ludowego i małej architektury (w tym 12 ze zbiorów Królewieckich). Muzeum dysponuje zabytkami z terenu Warmii, Mazur, Powiśla, Barcji, Natangii, Sambi i Małej Litwy. Są to obiekty mieszkalne, gospodarcze, przemysłowe, usługowe, sakralne o zróżnicowanej konstrukcji i formach architektonicznych:

  • Brama wjazdowa, Borki, XIX w., kopia, Mazury
  • Karczma, Skandawa, druga połowa XVIII w., kopia, Barcja
  • Altana parkowa, Judyty, początek XX w., kopia, Natangia
  • Młyn wodny, Kaborno, druga połowa XVIII w., Warmia
  • Gniotownik nasion oleistych, Nowy Młyn, pierwsza połowa XX w., Warmia
  • Dom kamienny, Łutynowo, pierwsza połowa XIX w., Mazury
  • Szkoła wiejska, Pawłowo, XIX w., Mazury
  • Bróg z dachem czterospadowym
  • Kościół, Rychnowo, 1712-1714, kopia, Mazury
  • Wieża dzwonnicza, Mańki, 1685 r., kopia, Mazury
  • Mur kamienny otaczający teren przykościelny, początek XX w.
  • Drewniany krzyż przydrożny z narzędziami męki Pańskiej, Warmia
  • Pompa studzienna, Jemiołowo, pierwsza połowa XX w., Mazury
  • Brama wjazdowa, Sędrowo, XIX w., kopia, Mazury
  • Chałupa, Zielonka Pasłęcka, 1819 r. Powiśle
  • Olejarnia, Kronin, XIX-XX w., Powiśle
  • Chałupa, Bartężek, pierwsza połowa XIX w., kopia, Powiśle
  • Dzwonnica, Kot, początek XX w.,Mazury
  • Zajazd, Maszewo, XVIII w., kopia, Mazury
  • Chałupa, Burdajny, pierwsza połowa XIX w., Powiśle
  • Budynek gospodarczy, Kwietniewo, XIX w., Powiśle
  • Wiatrak paltrak, Schenfliess, XVIII/XIX w., kopia, Sambia
  • Wiatrak paltrak, Ruska Wieś, druga połowa XIX w., Mazury
  • Wiatrak koźlak, Wodziany, 1773 r., Powiśle
  • Chałupa, Chojnik, połowa XIX w., Powiśle
  • Chałupa, Gązwa, XVIII/XIX w., Mazury
  • Stodoła, Jerutki, druga połowa XIX w., Mazury
  • Budynek gospodarczy, Jerutki, XIX w., Mazury
  • Kurnik z gołębnikiem, Jerutki, druga połowa XIX w., Mazury
  • Piwnica kamienna, Jerutki, XIX w., Mazury
  • Gołębnik, XX w.
  • Chałupa, Turnica, XIX w., kopia, Mazury
  • Piwnica, Pacółtowo, XIX/XX w., kopia, Mazury
  • Lamus, Drogosze, druga połowa XVIII w., kopia, Barcja
  • Spichlerz dworski wzorowany na spichlerzu ze Skandawy z drugiej połowy XVIII w., Barcja
  • Stodoła dworska, Skandawa, XIX w., kopia, Barcja
  • Stajnia dworska, Prosna, druga połowa XVIII w., Barcja
  • Kapliczka przydrożna, Giedajty, XIX w., kopia, Warmia
  • Remiza strażacka, Giedajty, 1902 r., Warmia
  • Kuźnia, Bielica, pierwsza połowa XIX w., Powiśle
  • Krzyż przydrożny, Rzeck, XVIII w., Warmia
  • Chałupa I, Kaborno, XVIII/XIX w., Warmia
  • Chałupa II, Kaborno, XIX w., Warmia
  • Spichlerz, Purdka, druga połowa XIX w., Warmia
  • Stodoła, Marcinkowo, XIX w., Warmia
  • Budynek gospodarczy, Purdka, XIX w., Warmia
  • Dzwonniczka słupowa, Kaplityny, druga połowa XIX w., kopia, Warmia
  • Chałupa, Nowe Kawkowo, XIX w., Warmia
  • Wozownia z garncarnią, Tomaszkowo, XIX w., Warmia
  • Obórka, Kaborno, XIX w., Warmia
  • Stodoła, Stępiny, druga połowa XIX w., Warmia
  • Żuraw studzienny, XIX w.
  • Kurhanowy grób skrzynkowy, wczesna epoka żelaza, Sambia
  • Wiatrak holenderski, Dobrocin, druga połowa XIX w., Powiśle
  • Ambona myśliwska, XX w.
  • Bróg z dachem dwuspadowym, XX w.
  • Suszarnia z zagrody, Pempen, pierwsza połowa XIX w., kopia, Mała Litwa
  • Wędzarnia rybacka, Gilge, XIX w., kopia, Mała Litwa
  • Budynek gospodarczy rybaka, Gilge, XIX w., kopia, Mała Litwa
  • Chałupa, Pempen, XVIII/XIX w., Mała Litwa
  • Klec, Lankuppen, XVIII w., kopia, Mała Litwa
  • Chałupa dębowa, Nowa Różanka, pierwsza połowa XIX w., Barcja
  • Osada pruska Amalag, kopia

Działalność wystawiennicza

Muzeum posiada ponad 10 tysięcy muzealiów ruchomych, są to autentyczne sprzęty i domowe warsztaty, prezentowane na wystawach stałych. Organizowane są wystawy czasowe, m.in.

  • Gorzelnie w krajobrazie kulturowym Mazur Zachodnich
  • Chałupy podcieniowe, znikające piękno architektury

Galeria Twórczości Ludowej

Na terenie Parku funkcjonuje Galeria Twórczości Ludowej. Wystawiane są tam prace z wielu dziedzin sztuki i rękodzieła ludowego.

Salon Wystawowy

W Salonie Wystawowym organizowane są wystawy, m.in.:

  • Środowisko przyrodnicze Warmii i Mazur
  • Plastyka na Warmii i Mazurach w II połowie XX wieku
  • Współczesna twórczość ludowa na Warmii i Mazurach
  • Olsztynek dawniej – Olsztynek dziś
  • Artyzm, tradycja, i urok tkanin Barbary Hulanickiej
  • Akwarela chińska
  • Rzeźba współczesna
  • Wieś w sztuce
  • Portret dawny
  • Sztuka ludowa Warmii i Mazur – wczoraj i dziś
  • Miniatury pomników – chwała oręża polskiego
  • W niewoli Wermachtu
  • Sztandary żołnierskiej chwały
  • Sztuka za drutami kolczastymi
  • Technika dawnej wsi
  • Dawny wiejski sprzęt gospodarstwa domowego
  • Wiejski transport i komunikacja
  • Polskie garncarstwo ludowe
  • Współczesna twórczość ludowa
  • Sztuka Afganistanu, Kazachstanu i Mongolii

Dom Mrongowiusza

W Domu Mrongowiusza zorganizowane są wystawy stałe:

  • Pamięci jeńców wojennych - Stalag IB Hohenstein
  • Wystawa biograficzna K.C. Mrongowiusza

Działalność edukacyjno-wydawnicza

Muzeum organizuje odczyty, prelekcje, lekcje muzealne, warsztaty dla młodzieży, studentów, osób zainteresowanych, koncerty, sesje naukowe. We współpracy z Ośrodkiem Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, Towarzystwem Naukowym im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie zorganizowano cykl konferencji naukowych Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Muzeum organizuje imprezy cykliczne, m.in.:

Dyrektorzy

Bibliografia

  1. Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku / red. zespół Michał Poniewski [et al.] ; teksty Michał Poniewski, Jadwiga Wieczerzak, Ewa Wrochna. Olsztynek : Muzeum Budownictwa Ludowego. Park Etnograficzny, 2010.

Zobacz też

  • Strona domowa muzeum [4]
  • Galeria zdjęć [5]
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Muzeum_Budownictwa_Ludowego_Park_Etnograficzny_w_Olsztynku&oldid=38352”