Janusz Stanisław Pasierb
(1929-1993) – ksiądz katolicki, historii sztuki, poeta, eseista
Spis treści
Biografia
Urodził się 7 stycznia 1929 r. w Lubawie, w rodzinie Jana i Janiny z Tomaszewskich. W czasie II wojny światowej wyjechał wraz z rodzicami do Żabna koło Tarnowa. Podczas okupacji kształcił się w szkole handlowej i konspiracyjnym tajnym nauczaniu w Tarnowie, a następnie w 1945 r. uczęszczał do I Gimnazjum im. K. Brodzińskiego. Maturę uzyskał w Liceum Ogólnokształcącym w Tczewie w 1947 r. Po studiach w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie w 1952 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W latach 1954-1955 studiował zaocznie sztukę kościelną na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Uczęszczał też na wykłady z polonistyki. W 1955 r. napisał pracę magisterską z ikonologii i typologii w malarstwie Hermana Hana w Akademii Teologii Katolickiej (ATK) w Warszawie. W 1957 r. uzyskał doktorat z teologii na podstawie rozprawy pt.: Życie i twórczość Hermana Hana. W latach 1958-1963 odbył studia w Rzymie i Fryburgu. W Rzymie uzyskał doktorat z archeologii, a we Fryburgu zajmował się archeologią, historią sztuki i patrologią. W tym też czasie odbył liczne podróże po świecie. W 1964 r. habilitował się na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie rozprawy: Problemy ideowe i formalne pomorskich i wielkopolskich przedstawień Koronacji Madonny w XVII w. Zmarł 15 grudnia 1993 r. w Warszawie. Został pochowany w Pelplinie.
Działalność
Po uzyskaniu święceń kapłańskich najpierw był wikariuszem w parafii św. Mikołaja w Grudziądzu (1952), a następnie w Redzie (1953-1954). W 1956 r. został asystentem na ATK w Warszawie. Po studiach zagranicznych w 1963 r. został wykładowcą sztuki sakralnej w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie i adiunktem w ATK w Warszawie. Tutaj w 1965 r. otrzymał stanowisko docenta i kierownika Katedry Historii Sztuki Kościelnej, w latach 1966-1981 pełnił obowiązki prodziekana Wydziału Teologicznego, a 1972 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego oraz objął funkcję kierownika Katedry Historii Sztuki Starożytnej i Średniowiecznej, a później także Nowożytnej. W latach 1985-1986 przebywał w Rzymie, gdzie gromadził materiały o polonikach w zbiorach watykańskich. Po powrocie do kraju pracował w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W diecezji chełmińskiej był konserwatorem zabytków sakralnych, egzaminatorem prosynodalnym, przewodniczącym Rady Programowej Wydawnictwa Diecezji Chełmińskiej, a następnie Pelplińskiej. Należał do zespołów redakcyjnych wielu katolickich wydawnictw, jak np. „Studia Pelplińskie”, „Przegląd Katolicki”, a także wielu organizacji krajowych i zagranicznych jako znawca ochrony zabytków, dziedzictwa artystycznego i historycznego kościoła. Wygłaszał wykłady i odczyty niemal na całym świecie. Zasłynął jako kaznodzieja i rekolekcjonista.
Publikacje
Pierwsze swoje prace zamieszczał w czasie studiów w „Tygodniku Powszechnym”. Ogółem opublikował 407 prac, w tym 19 książek z dziedziny historii sztuki, poezji i eseistyki. Podejmując różnorodną tematykę nie zapominał o Lubawie. Napisał m.in. artykuł Biskupi chełmińscy w Lubawie („Pielgrzym” 1991, nr 15), o dostojnikach Kościoła rezydujących na zamku w Lubawie w latach 1257-1773. Pozostawił też wspomnienia z pobytu w Lubawie, które opublikował B. Wiśniewski w opracowaniu: Pomorskie drogi ks. Janusza Pasierba (1994).
Twórczość
Był także cenionym eseistą i poetą. Zbiory jego esejów zawierają refleksje o kulturze, liturgii, literaturze i filozofii, a także o życiu osobistym, wydarzeniach politycznych, wspomnienia z dzieciństwa i młodości. Opublikował 7 tomów esejów:
- Czas otwarty (1972)
- Miasto na górze (1973)
- Światło i sól (1982)
- Szkice o kulturze (1982)
- Od kaznodziejstwa do homilii (1984)
- Gałęzie i liście (1985)
- Skrzyżowanie dróg (1989).
Jako poeta debiutował wierszem pt.: Powrót jesieni w „Tygodniku Powszechnym” w 1971 r. Potem ukazał się pierwszy zbiór wierszy pt.: Kategoria Przestrzeni. A w następnych latach tomiki: Zdejmowanie pieczęci, Czarna skrzynka, Koziorożec, Wnętrze dłoni, Doświadczenie ziemi, Morze, Obłok i kamień, Ten i tamten brzeg. Pośmiertnie ukazały się dwa tomiki: Puste łąki (1994) i Butelka lejdejska (1996).
Nagrody i wyróżnienia
Za całokształt działalności i twórczości naukowej oraz poetyckiej otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in.
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Medal „Poruszył wiatr od morza”
Ciekawostki
Mieszkańcy Lubawy ufundowali tablicę pamiątkową ku czci księdza profesora, eseisty i poety, która została odsłonięta w rocznicę jego urodzin 7 stycznia 1997 r. w Kaplicy św. Aniołów w lubawskiej farze.
Bibliografia
- Falkowski, Jan: Ziemia lubawska / Jan Falkowski. – Toruń : UMK, 2006. - S. 589-590.
- Słownik polskich teologów katolickich 1981-1993. [T. 8], a-z / [zespół aut. Marian Aleksandrowicz et al.]; pod red. Józefa Mandziuka. - Kraków : Akademia Teologii Katolickiej, 1995. –S. 429-440.
- Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 10, / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan ; [zespół aut. Katarzyna Batora et al.]. - Warszawa : Fundacja Akademia Humanistyczna : Instytut Badań Literackich PAN, 2007. - S. 666-668.
Zobacz też
- Strona internetowa Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Pelplinie - Liceum Ogólnokształcące im. ks. Janusza St. Pasierba http://www.zsp.pelplin.pl/patron.html
