Brama Targowa w Elblągu
Zabytek architektury obronnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.
Lokalizacja
Budowla jest częścią średniowiecznego założenia obronnego Elbląga (niem. Elbing). Znajduje się na obrzeżach starego miasta, przy ulicy Stary Rynek.
Historia
Brama Targowa była jedną z dziewięciu bram znajdujących się w średniowiecznych murach obronnych miasta. Chroniła gród od strony przedmieścia stoczniowego. Jej podstawę wzniesiono w 1319 roku. W latach 1420-1430 podwyższono ją do obecnej wysokości 26 metrów i siedmiu kondygnacji. Od strony zewnętrznej, dobudowano wówczas dwubasztowe przedbramie, które przetrwało aż do 1775 roku. W tym też roku na dachu bramy umieszczono hełm w stylu barokowym oraz utworzono taras widokowy. W górnej części elewacji południowej i północnej umieszczono sześcioboczne zegary. Budowla została częściowo zniszczona w styczniu 1945 r. Po wojnie dokonano jej odbudowy w kształcie średniowiecznym – ze spadzistym dachem. W 2000 r. na Bramie ponownie zamontowano zegar – prezent dla Elbląga od Senatu Hamburga. W 2006 r. przeprowadzono gruntowny remont obiektu. Odnowiono elewacje, a wnętrza przystosowano na potrzeby turystyczne.
Opis
Budowlę w stylu gotyckim wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 1034 cm (szerokość) x 926 cm (długość). Wysokość dolnej części wynosi 13 m, wraz z górą nadbudowaną – 26 m. Od północy znajduje się w niej ostrołukowy przejazd, nad którym widnieje herb Elbląga. Pierwotnie (do 1775 r.) przejazd zamykała brama zewnętrzna zwana Bramą Trzech Wykuszy i opuszczana na noc brona. Obrzeża wjazdu umocnione były granitowymi odbojami, na których wykuto wyobrażenia łopat piekarskich.[1] Od południa w budowli wyodrębniono niszę o wysokości czterech kondygnacji. Obejmuje ona trzy pary wąskich łukowatych okien i jedno okno rozetowe na zwieńczeniu. Ponad niszą, pomiędzy oknami najwyższej kondygnacji, znajduje się czarna tarcza zegarowa ze złoconym cyferblatem. Wieżę nakrywa dach czterospadowy z małymi lukarnami w każdej jego części.
Ciekawostki
- Od wschodniej strony przy bramie znajduje się pomnik Piekarczyka, który w 1521 r. uratował miasto przed zajęciem przez wojska krzyżackie.
- Wizerunek Bramy Targowej został umieszczony na rewersie okolicznościowej monety dwuzłotowej z cyklu „Miasta historyczne w Polsce”, wyemitowanej w 2006 roku.
- Obecnie w obiekcie znajduje się punkt informacji turystycznej.
Bibliografia
- Myślińska, Beata: Elbląg i okolice wczoraj / Beata Myślińska. – Elbląg : Wydawnictwo Uran, 1998. – S. 15-16.
- Tomaszewski, Marian: Elbląg – miasto i tereny podmiejskie / Marian Tomaszewski, Jerzy Zaskiewicz. – Elbląg : Wydawnictwo Yama, 1998. – S. 16.
- Tomczyk, Ryszard: Bedeker elbląski / Ryszard Tomczyk. – Gdańsk : Polnord-Oskar, 2000. – S. 233-234.
Przypisy
- ↑ W ten sposób na polecenie króla Zygmunta Starego upamiętniono uratowanie miasta przed najazdem Krzyżaków w dniu 8 marca 1521 r. Przez długie lata, aż do zaboru przez Prusy w 1772 roku, odcisk łopaty traktowany był jako godło miasta.
Zobacz też
- Brama Targowa w Elblągu, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.zabytki.mazury.pl [dostęp 05.11.2013 r.]
- Brama Targowa w Elblągu, materiał zamieszczony na stronie internetowej Urzędu Miasta w Elblągu www.umelblag.pl [dostęp 05.11.2013 r.]
