Albin Nowicki
(1891-1972) - nauczyciel, polityk, działacz społeczno-oświatowy, regionalista i kronikarz
Biografia
Urodził się 1 marca 1891 r. w miejscowości Wabcz w powiecie chełmińskim, w rodzinie Piotra i Rozalii Łowickich. W 1906 r. ukończył Collegium Marianum w Pelplinie, następnie Zakład przygotowawczy do zawodu nauczycielskiego w Kwidzynie (1909 r.) i Seminarium Nauczycielskie w Toruniu (1912 r.). Po ukończeniu Seminarium pracował jako nauczyciel w rodzinnym Wałczu (1912–1919). We wrześniu 1914 r. został wcielony do wojska pruskiego i wysłany na front mazurski. Odniósł poważne rany. Po pobycie w szpitalu w Berlinie został zwolniony z wojska w lutym 1915 r. W grudniu 1918 r. przebywał w Poznaniu, gdzie był obecny przy powitaniu Ignacego Paderewskiego. Był również świadkiem wybuchu powstania wielkopolskiego. W czasie II wojny światowej przez 5 miesięcy był więziony przez Niemców na Łukiszkach. Po zwolnieniu, otrzymał zgodę na otwarcie prywatnego biura tłumaczeń. Biuro to czynne było do 1943 r. W 1944 r. zgłosił się jako ochotnik do Armii Czerwonej. Po zakończeniu działań wojennych w 1946 r. trafił do Ząbkowic Śląskich, gdzie podjął pracę tłumacza. Następnie przeniósł się Złotego Stoku, gdzie podjął pracę kasjera w Zakładach Przemysłu Arsenowego, a wkrótce objął stanowisko burmistrza (od 15 lipca 1947 r. do 1 listopada 1948 r.). Następnie władze powierzyły mu sprawowanie funkcji burmistrza w Ziębicach, gdzie w latach 1949–1952 piastował funkcję przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej i dyrektora Państwowego Gimnazjum Przemysłowego, Technikum i Zasadniczej Szkoły Ceramicznej. W 1952 r. Albin Nowicki przyjechał na Mazury i zamieszkał w Rynie, gdzie pracował do końca swojego życia. Zmarł 17 lipca 1972 r. w Giżycku, pochowany został w Rynie.
Działalność
Albin Nowicki przez wiele lat był nauczycielem i kierownikiem szkół na Pomorzu, m.in. w seminarium nauczycielskim w Grudziądzu (w latach 1919-1928). Prowadził też wszechstronną działalność społeczno-oświatową i polityczną, m.in. jako poseł na Sejm RP (w latach 1920-1927) i sekretarz Klubu Poselskiego Stronnictwa Pracy. Był jednym z członków założycieli Towarzystwa Nauczycieli Polaków w Ziemi Chełmińskiej. W latach 1936-1942 był założycielem i kierownikiem Instytutu Nauki Języków Obcych w Wilnie. Po 1945 r. pracował w radach narodowych na Śląsku na różnych stanowiskach. W latach 1952-1964 był kierownikiem szkoły w Rynie koło Giżycka. W czasie pracy i po przejściu na emeryturę prowadził wszechstronną działalność kulturalno-oświatową w różnych organizacjach i stowarzyszeniach. Był założycielem i prezesem Koła Regionalnego Miłośników Rynu, współzałożycielem i prezesem Towarzystwa Miłośników Ziemi Giżyckiej (1970-1972), społecznym opiekunem zabytków, przewodnikiem turystycznym, kierownikiem i opiekunem ryńskiej Izby Regionalnej (przekształconej w muzeum).
Twórczość
Przed 1939 r. Albin Nowicki był redaktorem różnych czasopism na Pomorzu, publicystą, autorem przewodników turystycznych i broszur, po wojnie współpracował z kilkoma czasopismami. Jedną z jego pasji było pisanie kronik. W czasie 20-letniego pobytu w Rynie napisał 33-tomową kronikę, dokumentując w ten sposób życie tego mazurskiego miasteczka. Również swoje życie opisał w kronikach.
Osiągnięcia
W 1962 r. Albin Nowicki otrzymał nagrodę Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Oprócz tego otrzymał liczne odznaczenia i wyróżnienia, w tym m.in.:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Sztandaru Pracy I kl.
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- Złotą Odznaką „Zasłużonym dla Warmii i Mazur”
- Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury
Ciekawostki
Epitafium na nagrobku Albina Nowickiego na cmentarzu w Rynie brzmi: „Najkonkretniej pojętą Ojczyzną umiłowany region”.
Bibliografia
- Bryliński, Janusz: W stronę zamku. 1. Muzeum Pana Albina; 2. Powrót na Mazury / Janusz Bryliński // „Panorama Północy”. – 1970, nr 48, s. 7, 11; nr 49, s. 7.
- Oracki, Tadeusz: Twórcy i działacze kultury w województwie olsztyńskim w latach 1945-1970 / Tadeusz Oracki. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1975. - S. 120-121.
- (Wb): Albin Nowicki otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej / (Wb) // „Głos Olsztyński”. Wyd. ABCD. – 1969, nr 310, s. 5. [właśc. 1:2 I 1969]
