Zamek w Giżycku

Pocztówka z lat 1910-1915.
Źródło: www.zamkipolskie.com

Projekt rekonstrukcji zamku.
Źródło: www.gizycko.pl

Źródło: www.turystyczny.net.pl

Główne skrzydło budynku.
Źródło: www.adventure65.bloog.pl

Fot. Frederik Blattgerste. 2013 rok.
Źródło: www.ostpreussen.net

Zabytek architektury wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.

Lokalizacja

Warownia została usytuowana na płaskim terenie, na przesmyku między jeziorami Niegocin i Kisajno. Obok niej powstała osada, która z czasem przekształciła się w wieś czynszową (obecne Giżycko, niem. Lötzen).

Historia

Zamek został wzniesiony najprawdopodobniej między 1335 a 1340 rokiem. Z 1340 roku pochodzi bowiem pierwsza wzmianka o warowni o nazwie Letzen (Leczen), która należała do systemu najbardziej na wschód wysuniętych strażnic krzyżackich. Miała ona służyć jako baza wypadowa dla organizowanych wtedy licznych wypraw na ziemie Litwinów i służyć do ochrony granic podbitych terenów. Powołano tu siedzibę komornictwa, jedynie od 1489 do 1517 roku urzędował w nim prokurator. Po sekularyzacji Prus w 1525 roku miał w nim siedzibę starosta książęcy, a następnie zarząd domeny książęcej (od 1752 roku). Zamek był kilkakrotnie niszczony (m.in. w latach 1365, 1455, 1520), a następnie odbudowywany. W połowie 1560 roku przeprowadzono jego przebudowę pod kierunkiem Christopha Römera z Królewca (m.in. zastąpiono wówczas gotyckie szczyty sterczynowo-schodkowe zachowanymi do dziś półkolistymi). Kolejne prace budowlane przeprowadzono w latach 1613-1614. Dostosowano wówczas budowlę do funkcji książęcej rezydencji myśliwskiej. Stropy belkowe i ściany pomieszczeń reprezentacyjnych pokryto polichromiami, a nad bramą umieszczono tablicę z datą „1614”. Dobudowano też dwa barokowe skrzydła, które w 1749 roku spłonęły i zostały rozebrane. Od strony wschodniej usytuowano jednokondygnacyjny gmach z niską cylindryczną basztą (rozebrany po 1945 roku). W 1852 roku zamek zakupiło wojsko. Mieli tu swoją siedzibę m.in. komendanci Twierdzy Boyen. W okresie powojennym na terenie przedzamcza wybudowano pawilon hotelowy. Obecnym właścicielem obiektu jest Spółka „Zamek Giżycki”. Po 2008 roku odtworzono obiekty, które niegdyś tu istniały – dwa dawne skrzydła oraz basztę. Od 2011 roku całość pełni funkcję nowoczesnego centrum wypoczynkowo-konferencyjnego.

Opis

Główne skrzydło zamku wzniesione zostało z cegły i kamienia w partiach fundamentowych, na planie prostokąta (14,5 x 22 m). Jest podpiwniczone, trójkondygnacyjne, przekryte wysokim dachem dwuspadowym. Naroża zostały podparte szkarpami. Przyziemie pełniło funkcje gospodarcze, pierwsze piętro reprezentacyjne, a drugie obronno magazynowe. Od strony jeziora Niegocin znajdowało się przedzamcze. Całość otoczona była murem obronnym (na planie czworoboku) i fosą, której pozostałość wykorzystano w 1857 roku przy budowie kanału łączącego obydwa jeziora.

Bibliografia

1. Białuński, Grzegorz: Przewodnik po dawnym Giżycku / Grzegorz Białuński // „Feste Boyen”. – 2005, z. 5, s. 3-103.
2. Jackiewicz-Garniec, Małgorzata: Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach : Powiśle, Warmia, Mazury / Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec. - Olsztyn : Studio Arta, 2006. – S. 154-159.
3. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix 1992. – S. 47-48.
4. Torbus, Tomasz: Zamki krzyżackie = Deutschordensburgen / Tomasz Torus. – Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2010. – S. 73-76.

Zobacz też

• Białuński, Grzegorz: Zamek krzyżacki, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.gizycko.pl [dostęp 12.03.2014 r.]
• Giżycko: zamek krzyżacki, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.zamkipolskie.com [dostęp 12.03.2014 r.]