Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida
Samorządowa instytucja kultury działająca w Elblągu od 1601 r.
Spis treści
Siedziba
ul. Św. Ducha 3-7, 82-300 Elbląg
Historia
Biblioteka Elbląska sięga swoimi korzeniami początków XVII wieku, kiedy to przy dawnym gimnazjum humanistycznym utworzono w 1601 r. nową bibliotekę. W XIX została na przekształcona w bibliotekę miejską. Ta jedna z najstarszych instytucji życia kulturalnego w mieście stanowiła centrum naukowo-oświatowe nie tylko Elbląga, ale i regionu. Do tej tradycji starają się nawiązywać twórcy dzisiejszej Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Kamila Norwida. Początek powojennej historii Biblioteki był bardzo trudny. Jej księgozbiór uległ częściowemu zniszczeniu w czasie działań wojennych, został rozgrabiony przez osoby prywatne i instytucje naukowe z innych regionów, wreszcie dla uratowania w swojej zachowanej części został przekazany (w 1947 r. w depozyt Instytutowi Bałtyckiemu (później Instytutowi Morskiemu) w Gdańsku i Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. Jego zwrot z pierwszej instytucji zakończono w 1963 r., z Torunia zaś rozpoczęto dopiero w 1961 r. W 1948 r. Miejskiej Bibliotece Publicznej przydzielono lokal przy ul. Chopina, a w 1949 r. otrzymała ona własny budynek przy ul. Łączności 2. Dzięki zwiększonemu budżetowi i nowym etatom, przystąpiono do organizacji sieci filii na terenie miasta. W 1953 r. w Elblągu działało już 6 filii bibliotecznych, a w 1954 r. powstały trzy kolejne. W latach 1953-1954 ustalona została struktura organizacyjna Biblioteki. Utworzono między innymi wypożyczalnię dla dzieci i młodzieży. Kolejny krok w rozwoju Miejskiej Biblioteki Publicznej nastąpił w 1957 r., kiedy to z myślą o potrzebach czytelniczych oraz liczniejszej grupie studiujących elblążan i młodzieży uczącej się w szkołach średnich, utworzono w niej Dział Naukowy. Ambicją kierownictwa placówki była kontynuacja tradycji naukowych zapoczątkowanych działalnością biblioteki gimnazjalnej w 1601 r. Księgozbiór naukowy powstał w 1957 r., częściowo przez wyodrębnienie ze zbiorów centralnej wypożyczalni, częściowo z przeprowadzonej w 1954 r. rewindykacji ocalałych zbiorów dawnej biblioteki miejskiej zdeponowanych w Instytucie Bałtyckim i Bibliotece Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1960 r. Miejska Biblioteka Publiczna otrzymała formalnie zatwierdzony statut i nowy regulamin organizacyjny. Działało wówczas 11 filii bibliotecznych. W 1970 r. Miejska Biblioteka Publiczna obchodziła jubileusz 25-lecia działalności. Wtedy to nadano jej imię Cypriana Kamila Norwida i ogłoszono konkurs na własny ekslibris. W związku z utworzeniem województwa elbląskiego, w dniu l września 1975 r. z Powiatowej Biblioteki Publicznej w Elblągu oraz Miejskiej Biblioteki Publicznej utworzono Wojewódzką Bibliotekę Publiczną im. Cypriana Kamila Norwida. Nie zmieniły się zasadnicze funkcje nowej instytucji, jednak powiększył się obszar jej działania. 28 maja 1979 r. przekazano Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej nową siedzibę, którą stanowił usytuowany w północno-zachodniej części Starego Miasta zabytkowy zespół budynków składający się z byłego kościoła pod wezwaniem św. Ducha, szpitala pod tym samym wezwaniem oraz przylegającej kamienicy. W siedzibie tej Biblioteka funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W 1985 r. otwarto w niej Czytelnię Regionalną, a w 1993 r. Ośrodek Czytelnictwa Niepełnosprawnych. W ramach Ośrodka utworzono w 1995 r. Klub Miłośników Książki Mówionej „Słoneczna Fonoteka”. W 1995 r. roku rozpoczęto też komputeryzację Biblioteki.
Wraz z likwidacją województwa elbląskiego z dniem l stycznia 1999 r. Wojewódzka Biblioteka Publiczna została przejęta przez miasto Elbląg i stała się biblioteką samorządową. Rada Miejska nadała jej statut i nazwę Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida. 15 lipca 1999 r. Biblioteka Elbląska otrzymała funkcję biblioteki powiatowej. W związku z tym powierzono jej nadzór merytoryczny nad placówkami bibliotecznymi w 6 gminach (Młynary, Tolkmicko, Milejewo, Markusy, Gronowo Elbląskie, Elbląg). W 2000 r. rozpoczęto rewindykację księgozbioru Biblioteki Miejskiej oddanego po wojnie w depozyt Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Władze
Od 1948 r. Bibliotekę prowadzili:
- Kazimiera Czarnocka (1948-1951)
- Henryka Markiewicz (1951-1952)
- Józef Lassota (1952)
- Tadeusz Ordyniec (1952-1967)
- Jerzy Jan Kolendo (1967–1971)
- Czesława Łydka (1971–1975)
- Julia Nowosad (1975–1978)
- Włodzimierz Martin (1978–1990)
- Krystyna Greczycho (1990–2003)
- Jacek Nowiński (2003- )
Działalność
Biblioteka zapewnia mieszkańcom Elbląga dostęp do zasobów dorobku nauki i kultury polskiej oraz światowej. Służy rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych, oświatowych, kulturalnych i informacyjnych społeczności miasta Elbląga, upowszechnianiu wiedzy i nauki, rozwojowi kultury, dba o sprawne funkcjonowanie sieci, systemu informacyjnego i wymiany międzybibliotecznej. W Bibliotece organizowane są:
- spotkania (z pisarzami, dziennikarzami, pracownikami naukowymi etc.)
- konkursy (o charakterze ogólnopolskim, np. „Złoty wawrzyn dla twórcy - złoty wawrzyn dla biblioteki”, „Gdybym był pisarzem i malarzem” i lokalne)
- odczyty
- lekcje biblioteczne
- wystawy, np. Elementarze świata (1986), Starodruki elbląskie (1987), Godło, barwy, hymn - symbole bliskie sercu Polaka (1987), ale także Kolekcje elblążan, Stutthof - obóz zagłady!, Od morza jesteśmy i wiele innych.
Na uwagę zasługują oryginalne przedsięwzięcia elbląskiej Biblioteki, organizowane już w latach 50-tych: „Dekada Jednego Pisarza”, „Dni Kultury Bułgarskiej”, „Dekada Pisarzy Wybrzeża”, a także w latach 70-tych: sesja popularnonaukowa pt. Literatura dla dzieci, jej miejsce i rola w kulturze narodu z udziałem przedstawicieli bibliotek wojewódzkich, naukowców, literatów, redaktorów wydawnictw, pedagogów; seminarium dla instruktorów bibliotecznych zajmujących się propagowaniem i udostępnianiem literatury dla dzieci oraz tzw. spotkanie panelowe pod hasłem Kształcenie kadr dla potrzeb bibliotekarstwa publicznego z udziałem pracowników naukowo-dydaktycznych ośrodków kształcenia bibliotekarzy, przedstawicieli władz polityczno-administracyjnych i samych bibliotekarzy. Tradycja popularnonaukowych sesji, seminariów, konferencji itp. kontynuowana jest w latach dziewięćdziesiątych. I tak, w r. 1996 z okazji 750-lecia nadania Elblągowi praw miejskich, 150-lecia bibliotekarstwa elbląskiego i 50-lecia bibliotekarstwa powojennego przygotowano sesję poświęconą tradycjom kulturalnym miasta, której towarzyszyły dwie wystawy: Tradycje kulturalne Elbląga i Z dziejów Elbląga. Zorganizowano także konferencję pod hasłem Tradycje morskie Elbląga - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Biblioteka ma również tradycje wydawnicze: od 1977 r. ukazywał się kwartalnik (wydawany wspólnie z WBP w Gdańsku) „Bibliotekarz Gdański i Elbląski”, stanowiący forum informacyjne i dyskusyjne, w 1979 r. wyszedł „Informator. Biblioteki województwa gdańskiego”, trzy lata wcześniej „Informator” dotyczący bibliotek w Elblągu. W 1988 r. wydano pracę Jerzego Sekulskiego Bibliografia druków elbląskich 1556-1772 i dwa katalogi - Starodruki elbląskie i Obrazy z Norwida, a rok później przystąpiono do publikowania (razem z Wojewódzką Biblioteką Pedagogiczną) poradnika informacyjno-metodycznego Bibliotekarz elbląski. W 2005 r. w Bibliotece uruchomiono Wydawnictwo „Wilk Stepowy”, które ma już na swoim koncie kilkadziesiąt wydawnictw książkowych. Od 2003 r. Biblioteka ściśle współpracuje też z tygodnikiem „Polityka”, prowadząc Letnie Ogrody Polityki, których gospodarzem jest Mirosław Pęczak. W 2009 r. biblioteka została wpisana do Narodowego Zasobu Bibliotecznego, stanowiąc tym samym element dziedzictwa kulturowego kraju.
Bibliografia
- AG: Biblioteka doceniona / AG // „Tydzień w Elblągu”. – 2009, nr 2, s. 14.
- Dubiella-Polakowska, Magdalena: Życie społeczne Elbląga w latach 1945-2000 / Magdalena Dubiella-Polakowska. - Elbląg : Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna, 2002. - S. 362-368.
- Pęczak, Mirosław, Nowiński, Jacek: Co się lubi, co się ma. Uczestnictwo w kulturze. Elbląg i powiat elbląski / Mirosław Pęczak, Jacek Nowiński. - Elbląg : Wilk Stepowy, 2006. - S. 26-28.
- Zielińska, Elżbieta: Biblioteka Elbląska - historia i współczesność / Elżbieta Zielińska // W: Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida. Informator. - Elbląg : SBP Zarząd Okręgu w Elblągu, 2001.
Zobacz też
- Strona internetowa Biblioteki Elbląskiej im. Cypriana Norwida
