Erazm Szyszko

Erazm Szyszko z glinianym modelem "diabelskich skrzypiec". Fot. Bronisław Sałuda, Źródło: Szyfer, Anna, Przemiany społeczno-kulturowe na wsi warmińskiej w latach 1945-1970, Olsztyn, 1971, S. 73.

(1885-1983) – garncarz ludowy

Biografia

Urodził się w 1885 roku we wsi Zapalin w ówczesnej guberni wileńskiej. Mieszkał na wsi, a jego rodzina wynajmowała się do służby na dworach ziemiańskich. W 1946 r. repatriował się do Polski. Zamieszkał na kolonii w Miłakowie, gdzie otrzymał gospodarkę rolną. Poza pracą na roli zajmował się garncarstwem. W 1955 roku zrezygnował z rolnictwa, przeniósł się do Biskupca, by podjąć pracę w kaflarni, powrócił też do garncarstwa. Zmarł 24 grudnia 1983 roku.

Twórczość

W wieku 14 lat poznał garncarza Juliana Podlipskiego, który przywędrował z Iwieńca, będącego wówczas jednym z większych ośrodków garncarskich na Wileńszczyźnie. Erazm Szyszko podpatrywał Podlipskiego, przyglądał się jego pracy, próbował sam pracować w glinie. Wspominał po latach - toczenie „miało dla mnie nadzwyczajny urok (…) do gliny ciągnęło mnie od dziecka (…) kiedy pierwszy raz siadłem za kółkiem garncarskim, to zdawało mi się, że ja na skrzydłach latam w powietrzu”. Pierwszym naczyniem, które sam wytoczył był kubek do kawy. Szybko opanował technikę garncarską i umiał wykonać każdy przedmiot, jednak usamodzielnił się po dwóch latach terminowania u mistrza Podlipskiego. Obok miejsca zamieszkania wybudował szopę a w niej piec garncarski. Ponieważ rodzina przeprowadzała się z jednej wsi do drugiej, Erazm kilkanaście razy budował swoją pracownię. Po latach wspominał pracownie w Starym Dworze (koło Duniłowicz), Rudce, Jasieniewiczach, Hulidowie, Duniłowiczach, po raz kolejny w Hulidowie. Dyplom na mistrza garncarskiego otrzymał w 1934 r. w Wilnie. W Biskupcu oprócz naczyń użytkowych zaczął tworzyć rzeźby z gliny. Były to różne postacie: Adama i Ewę w Raju, Diabelskie skrzypce z Warmii, rzeźby Mikołaja Kopernika. Wyrabiał naczynia gliniane dawnych form, głównie na zamówienia muzeów i na wystawy. Źródło dochodu stanowił wyrób doniczek. W 1974 roku został członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Za swoją twórczość otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia w konkursach i przeglądach rzeźby.

Bibliografia

1. Erazm Szyszko / oprac. Tadeusz Korowaj. Maszynopis. Archiwum Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie, Sygn. 26/405
2. Oracki, Tadeusz: Twórcy i działacze kultury w województwie olsztyńskim w latach 1945-1970 : materiały biograficzne / Tadeusz Oracki. – Olsztyn : Wydawnictwo Pojezierze, 1975.