Katedra pw. św. Wojciecha w Ełku

Fot. Mieczysław Kalski

Fot. Mieczysław Kalski

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Kościół wybudowano na terenie Ełku (niem. Lyck), na gruncie przy ulicy Yorkstraβe (obecna ulica Kościuszki).

Historia

W dniu 15 października 1854 roku poświęcono w Ełku kaplicę pod wezwaniem Świętego Wojciecha, która znajdowała się przy ulicy Waldenerstraße (obecna ulica Kilińskiego). W 1871 roku utworzona została tutejsza parafia katolicka, a w latach 1893-1895 wzniesiono obecny kościół, dzięki pomocy Stowarzyszenia Świętych Bonifacego i Wojciecha, zajmującego się wspieraniem ośrodków katolickich na Warmii i Mazurach. Kościół konsekrował biskup Edward Hermann w dniu 19 października 1903 roku ku czci św. Wojciecha Biskupa i Męczennika i Przemienienia Pańskiego. Wraz z utworzeniem diecezji ełckiej (25 marca 1992 roku) kościół zyskał status katedry. W latach 1993-1999 przeprowadzono w nim generalny remont.

Opis

Jest to kościół orientowany, wybudowany z czerwonej cegły na fundamencie z kamienia ciosanego, nie otynkowany. Wzniesiono go w stylu neogotyckim, na planie prostokąta (o wymiarach: 47 m długości, 17 m szerokości). Od strony zachodniej przylega do niego wieża dzwonnicza (wysokość 21 m) z kruchtą w przyziemiu, nakryta hełmem ostrosłupowym. Korpus budowli, o stromym ostrym szczycie, pokryto blachą miedzianą. Zarówno korpus, jak i wieżę ozdobiono tynkowanymi wnękami, zamkniętymi półkoliście (w ścianach korpusu naprzemiennie z oknami o podobnym kształcie).

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie kościoła pochodzi z okresu jego budowy i utrzymane jest w stylu neogotyckim. W centrum kościoła usytuowany został drewniany ołtarz główny pochodzący z końca XIX wieku. Jego ozdobą są płaskorzeźby przedstawiające Ostatnią Wieczerzę i ofiarę Melchizedeka, cztery figury Ewangelistów oraz rzeźba Jezusa Ukrzyżowanego (w zwieńczeniu). Dwa ołtarze boczne zostały ufundowane i wykonane w 1903 roku przez Joachima Skibowskiego z Ełku. Jeden z nich poświęcony został Najświętszemu Sercu Pana Jezusą, drugi, Niepokalanemu Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Joachim Skibowski jest również autorem ambony z płaskorzeźbami Ojców Kościoła (w czaszy). Na początku XX wieku mistrz kamieniarski z Ełku, J. Grześkowiak wykonał dla tego kościoła kielichową chrzcielnicę z rzeźbą św. Jana Chrzciciela, wieńczącą drewnianą przykrywę. Na ścianach naw bocznych umieszczone zostały stacje Drogi Krzyżowej, obrazy namalowane na przełomie XIX i XX wieku techniką olejną na blasze stalowej. Ściany prezbiterium okalają stalle kanonickie i tron biskupi. Nad głównym wejściem do świątyni znajduje się drewniany chór, z 18-głosowymi organami, wykonanymi przez firmę Terletzkiego z Królewca. Pod chórem umieszczono dwie XIX-wieczne rzeźby przedstawiające Frasobliwego Chrystusa oraz Matkę Bożą Bolesną.

Ciekawostki

• W 1990 roku proboszcz parafii św. Wojciecha, biskup Józef Wysocki, ufundował figurę Matki Boskiej Fatimskiej. Została ona sprowadzona z Fatimy, a jej koronacji dokonał osobiście Jan Paweł II w Olsztynie 6 czerwca 1991 roku. Cześć, z jaką zaczęto otaczać figurę spowodowała, że biskup ełcki Wojciech Ziemba dekretem z dnia 13 maja 1994 roku, ustanowił tutaj Sanktuarium Diecezjalne Matki Bożej Fatimskiej.

Zobacz też

• Edward Hermann
• Joachim Skibowski
• Józef Wysocki
• Wojciech Ziemba
• Królewiec

Bibliografia

1. Guzewicz, Wojciech: Sanktuaria diecezji ełckiej / Wojciech Guzewicz. – Ełk : Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum, 2011. – S. 10-17.

Dodatkowa literatura

• Katedra w Ełku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.zabytki.mazury.pl [dostęp 10.12.2013 r.]
• Parafie Diecezji Ełckiej: Ełk- Parafia p.w. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.diecezjaelk.pl [dostęp 10.12.2013 r.]