Kielich biskupa Grabowskiego z Bazyliki w Dobrym Mieście

Źródło: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego, Olsztyn 2006, s. 401.

XVIII-wieczny zabytek złotniczej sztuki sakralnej z bazyliki kolegiackiej pw. Najświętszego Zbawiciela w Dobrym Mieście.

Historia

Kielich wykonany został w Rzymie przez nieznanego autora, około połowy XVIII wieku. Służył jako osobisty kielich biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego. Po jego śmierci, zgodnie z zapisem w testamencie z 12 czerwca 1766 roku, kielich przekazany został na własność kolegiacie dobromiejskiej.

Opis

Kielich został odlany w srebrze i jest pozłacany. Wykonano go metodą kucia i ozdobiono techniką cyzelowania, fakturowania i grawerowania. Jego wymiary to: wysokość – 29,5 cm, średnica czary – 10 cm, średnica stopy – 15,9. Obiekt waży 910 gram. Na obiekcie widnieją znaki złotnicze. Jeden wskazuje na miejsce wykonania (Rzym), tzn. skrzyżowane dwa klucze włócznia z grotem w kształcie serca. Drugi, mało czytelny - na mistrza złotniczego. Pod wklęsłą stopą znajduje się wygrawerowany obrys wklęsło-wypukły, a w nim herb biskupa Grabowskiego.

Charakterystyka

Podstawę kielicha stanowi okrągła, mocno wysklepiona stopa. Wraz z trzonem i pełnym koszykiem czary stanowi spójną całość o bogatej dekoracji. W koszyku znajduje się gładka wzniesiona, lekko wywinięta czasza. Dzieło zdobią fantazyjnie wijące się na całości woluty, otaczające m.in. na stopie trzy kartusze otoczone główkami aniołów oraz elementami roślinnymi lub muszlowymi. Pośrodku krótkiego trzonu widnieje nodus, czyli dekoracyjny guz, z motywem uskrzydlonych, wtulonych w siebie parami główek anielskich. W kartuszach stopy i koszyczka widnieją sceny z życia Chrystusa: Modlitwa w Ogrójcu, Ecce Homo, Biczowanie, Podniesienie Krzyża, Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie. Szczególną cechą kielicha jest jego dynamiczna sylwetka i bardzo ekspresyjna dekoracja rzeźbiarska.

Ciekawostki

• Osobisty kielich rzymski biskupa Grabowskiego stanowił wzór dla kolejnych kielichów, które miały powstawać z przetapianych naczyń z polecenia kanonika Andrzeja Mikołaja Marquardta, administratora komornictwa pieniężnieńskiego.

Bibliografia

1. Okulicz, Małgorzata: Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku: katalog wystawy / Małgorzata Okulicz. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 400-403.
2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 29-30.
3. Rzempołuch, Andrzej: Zespół kolegiacki w Dobrym Mieście / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1989. - S. 121.