Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Wilczkowie

Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 293.

Fot. Mieczysław Wieliczko.
Źródło: Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1, red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 293.

Fot. Anton Ulbrich. Fragment fasady. 1904/1909 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 059084.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XVIII wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na niewielkim wzniesieniu, w centrum wsi Wilczkowo (niem. Wolfsdorf). Wieś położona jest w powiecie lidzbarskim, w gminie Lubomino.

Historia

Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1332 roku z rąk biskupa Henryka Wogenapa, który postanowił wybudować tu kościół. Budowa świątyni przypadła na drugą połowę XIV wieku. Pierwsza wzmianka o miejscowym proboszczu Janie Wilde pochodzi z 1481 roku. Obecna budowla powstała w latach 1786-1787, a jej konsekrację przeprowadził w 1789 roku biskup Ignacy Krasicki, ku czci św. Jana Chrzciciela i św. Apolonii. W latach 1919-1921 kościół został powiększony przez dobudowanie prezbiterium i zakrystii.

Opis

Jest to kościół orientowany, wzniesiony w stylu barokowym, murowany w dolnej części z kamienia, a w wyższych z cegły, otynkowany. Pierwotny układ salowy zmieniono w latach 1919-1921 na dwuczłonowy z węższym prezbiterium, do którego przylega od strony zachodniej nowa zakrystia. Starą zakrystię, znajdującą się po stronie północnej przekształcono na kaplicę chrzcielną. Poza tym od południa przy nawie znajduje się kruchta, a od strony zachodniej wieża o zaokrąglonych narożnikach opiętych pilastrami i gzymsami, dzielącymi ją na trzy kondygnacje. Okna w najwyższej kondygnacji mają wykroje ostrołukowe. Pozostałe okna wieży, a także korpusu oraz otwory portali zostały zamknięte odcinkowo. Wieżę nakryto baniastym hełmem pokrytym gontem, przechodzącym w smukłą latarnię, zwieńczoną chorągiewką, na której widnieją daty budowy – 1787 i odnowienia – 1923. Szczyt wschodni korpusu nawowego zdobią barokowe spływy zwieńczone przyczółkiem, do którego dobudowano wieloboczną wieżyczkę z latarnią i baniastym wykończeniem przechodzącym w iglicę z chorągiewką, na której widnieje data 1910. Wnętrze nawy przykryto stropem płaskim, prezbiterium – drewnianym sklepieniem kasetonowym, natomiast kaplicę chrzcielną – spłaszczonym sklepieniem kolebkowo-krzyżowym. W kruchcie pod wieżą, znajdują się wymalowane na bocznej ścianie herby i daty: 1786-1787, 1789, 1924, które odnoszą się do budowy, konsekracji i rozbudowy kościoła.

Wyposażenie

Ołtarz główny i dwa ołtarze boczne pochodzą z warsztatu Chrystiana Bernarda Schultza i zawierają obrazy z drugiej połowy XIX wieku: w głównym – św. Jana Chrzciciela, w lewym – św. Anny nauczającej Najświętszą Maryję Pannę i w prawym – Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Ambona posiada zdobienia rokokowe, podobnie, jak znajdujący się na drewnianym chórze muzycznym prospekt organowy, dwie ławy lokatorskie oraz dwa konfesjonały. W kościele znajdują się także:

• granitowa chrzcielnica, prawdopodobnie średniowieczna,
• dwa duże krucyfiksy: jeden barokowy z końca XVII wieku (na północnej ścianie nawy), drugi wykonany w stylistyce barokowo-ludowej (w kruchcie pod wieżą),
• dwie płyty nagrobne: jedna w posadzce, upamiętniająca Kazimierza Gockiego, zmarłego w 1771 roku, druga, wmurowana w ścianę zakrystii – Franciszka Jaczewskiego, zmarłego w 1799 roku,
• cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym: rokokowa monstrancja i relikwiarz z drugiej połowy XVIII wieku, kielich regencyjny z 1724 roku, wykonany przez złotnika dobromiejskiego Jerzego Mittaga i krzyż ołtarzowy z 1735 roku.

Zobacz też

• Henryk Wogenap
• Jan Wilde
• Ignacy Krasicki
• Chrystian Bernard Schultz
• Kazimierz Gocki
• Franciszek Jaczewski
• Jerzy Mittag

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 166-168.
2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 128.

Linki

• Wilczkowo: barokowy kościół św. Jana Chrzciciela (1786-1787), materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskaniezwykla.pl [dostęp 10.12.2013 r.]