Kościół ewangelicko-augsburski w Pasymiu

Źródło: www.pasym-parafia.pl

Źródło: www.pasym-parafia.pl

Źródło: www.pasym-parafia.pl

Świecznik w kształcie głowy jelenia z 1608 roku.
Źródło: www.pasym-parafia.pl

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XV wieku.

Lokalizacja

Kościół wybudowano na terenie Pasymia (niem. Passenheim), w południowo-zachodnim narożniku średniowiecznych murów miejskich (obecna ulica Jedności Słowiańskiej).

Historia

Budowę masywnego, obronnego kościoła rozpoczęto w 1350 roku, a zakończono w 1391 roku. Jego patronką została św. Barbara (data budowy kościoła św. Barbary widniała aż do 1796 roku na blaszanej chorągiewce na szczycie dachu). Obecna świątynia została wzniesiona w drugiej połowie XV wieku. Wówczas też zakończono budowę przylegającej do niej wysokiej wieży dzwonniczej. Kościół był remontowany po pożarach z lat 1583 i 1750. Po tym drugim, obniżono wieżę o jedną kondygnację i nakryto ją kopulastym hełmem, mury wzmocniono wyporami, stare drewniane sklepienie środkowej nawy zastąpiono nowym sklepieniem kubełkowym, przebudowano też kruchtę południową (1765-1775). W niezmienionym kształcie kościół przetrwał do dnia dzisiejszego. Od 1525 roku służy wspólnocie kościoła ewangelickiego. Kościół stanowi siedzibę parafii ewangelicko-augsburskiej.

Fot. Adolf Bötticher. 1892 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 367-111-001.

Opis

Późnogotycką świątynię wzniesiono z cegły na rzucie prostokąta. Jest to jednorodna budowla salowa z zakrystią od północy i kruchtą od południa,. Korpus budowli został oszkarpowany, a w jego elewacjach umieszczono okna ostrołukowe. Całość nakryto dachem dwuspadowym z dachówko. Po stronie zachodniej znajduje się szeroka, masywna wieża wybudowana z cegły na fundamencie z kamienia polnego, zwieńczona barokowym hełmem, pokrytym gontem w 1770 roku.

Wyposażenie

W kościele znajduje szereg cennych zabytków, a wśród nich m.in. ołtarz główny z 1673 roku (polichromowany w 1713 roku przez C. Heimkego). W jego centralnym miejscu umieszczono płaskorzeźbę Trójcy Świętej – po obu jej stronach figury czterech ewangelistów, a poniżej – scenę Ostatniej Wieczerzy. W pobliżu ołtarza znajdują się duże figury Mojżesza i Aarona, a za nimi, na ścianach, gotyckie stalle z końca XV wieku. Kościelna ambona pochodzi z 1680 roku, natomiast organy, wykonane w warsztacie Jahanna Jozuego Mosengela w Królewcu, z 1705 roku (budowę całego prospektu zakończono w 1744 roku). Dzwony kościelne ufundowano w latach 1774, 1785 i 1845. W świątyni znajdują się także: krucyfiks z XVI wieku (naprzeciw ambony), świecznik w kształcie głowy jelenia z 1608 roku (w nawie środkowej), epitafium Krzysztofa Hartknocha zmarłego w 1687 roku oraz epitafia parafian poległych w wojnach napoleońskich, niemiecko-francuskiej w 1871 roku i pierwszej wojnie światowej.

Zobacz też

• parafia ewangelicko-augsburska w Pasymiu
• Organy z kościoła ewangelicko-augsburskiego w Pasymiu
• Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Pasymiu
• Jahann Jozue Mosengel
• Krzysztof Hartknoch

Bibliografia

1. Janczewski, Zbigniew: Kościół w Pasymiu: historia kościołów powiatu szczycieńskiego / Zbigniew Janczewski // „Kurek Mazurski”. – 2005, nr 10, s. 16-17.
2. Liżewska, Iwona: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej / Iwona Liżewska, Wiktor Knercer. – Olsztyn : Remix : Związek Gmin Mazurskich „Jurand”, 1998. – S. 88, 90.
3. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 135-136.

Linki

• Kościół ewangelicko-augsburski, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.pasym.pl [dostęp 29.10.2013 r.]
• Kościół ewangelicko-augsburski – Pasym, materiał zamieszczony na stronie internetowej, www.mazurskieszlaki.pl [dostęp 29.10.2013 r.]