Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu

Źródło: www.genealogie-tagebuch.de

Fot. Krzysztof Kozłowski.
Źródło: www.gosc.pl

Przed remontem wieży. Fot. z około 1910 roku.
Źródło: www.kreis-heiligenbeil-einwohner.de

Fot. Anton Ulbrich. 1904/1909 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 55396.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Dębowiec (niem. Eichholz). Wieś znajduje się w powiecie braniewskim, w gminie Lelkowo.

Historia

O kaplicy w tym miejscu wzmiankowano już 1412 roku. Z zachowanych dokumentów wiadomo, że budowę kościoła zakończono w 1480 roku (z tego okresu zachowała się wschodnia i południowa ściana prezbiterium). Na przełomie XVI i XVII wieku powstała murowana nawa, natomiast na początku wieku XVIII – nawa boczna, zakrystia i wieża. Kościół był remontowany w drugiej połowie wieku XIX, a także w latach 1907 (wnętrza) i 1920-1924 (wymiana więźby dachowej i hełmu wieży). W 1945 roku budowla została częściowo zniszczona, jej odbudowę prowadzono etapami aż do 1960 roku. Od czasów reformacji przez blisko 350 lat świątynia należała do ewangelików. Po drugiej wojnie światowej przejęła ją ludność napływowa wyznania katolickiego. W 1946 roku utworzono tu parafię pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Opis

Jest to kościół orientowany, salowy, murowany z cegły, otynkowany. Wzniesiono go na planie wydłużonego prostokąta, z prezbiterium wyodrębnionym we wnętrzu jedynie uskokiem ścian. Po stronie zachodniej znajduje się kwadratowa wieża – w dolnej kondygnacji murowana, w górnej o konstrukcji drewnianej, oszalowana deskami, zwieńczona dachem namiotowym, krytym dachówką. Po stronie wschodniej usytuowano prostokątną zakrystię o konstrukcji szkieletowej. W zachodniej ścianie nawy znajduje się półkoliście zamknięte przejście do wieży, z analogicznymi głębokimi wnękami po bokach. Naroża i ściana południowa wsparte zostały szkarpami. Szczyt wschodni podzielony został cienkimi gzymsami na trzy kondygnacje – dolną ozdobiono trzema blendami ostrołukowymi, górną – blendami o łuku odcinkowym. Dach korpusu jest dwuspadowy kryty dachówką. Wnętrza nakryto sufitami w 1954 roku.

Wyposażenie

Barokowy, dwukondygnacyjny ołtarz główny pochodzi z lat 1701-1702 (po 1945 roku częściowo go przebudowano). W górnej kondygnacji zachowała się oryginalna płaskorzeźbiona scena Adoracji Baranka. Ambona połączona z konfesjonałem została wykonana w XVIII wieku (zrekonstruowano ją w wieku XIX i odnowiono 1969 roku). W kościele znajduje się także barokowy, rzeźbiony wiszący anioł z misą chrzcielną, z około 1700 roku, wykonany w warsztacie Izaaka Rigi, barokowe rzeźby i cynowe lichtarze z XVIII wieku. Na wieży zawieszono dzwon z 1834 roku, odlany w ludwisarni Wilhelminy Copinus w Królewcu.

Bibliografia

1. Białuński, Grzegorz: O początkach wsi Dębowiec i okolicy do roku 1525 / Grzegorz Białuński

// „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. - 2012, nr 4, s. 735-746.

1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 98-99.
2. Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 39-40.

Zobacz też

• Gmina Lelkowo, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.it.braniewo.pl [dostęp 02.03.2014 r.]