Epitafium Piotra Dohny i Katarzyny Czemówny

Źródło: Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006, s. 269.

Fragment obrazu z panoramą Morąga.
Źródło: M. Bartoś, Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu, Olsztyn 2009, s. 2.

Epitafium na ekspozycji w Muzeum im. Herdera w Morągu.
Źródło: M. Bartoś, Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu, Olsztyn 2009, s. 29.

Zabytek sztuki malarskiej o charakterze sakralnym, pochodzący z około 1600 roku.

Historia

Obraz został namalowany około 1600 roku przez Jana Hennebergera (zmarłego w 1601 roku), artystę urodzonego w Miłomłynie w rodzinie pastora i historyka Kacpra Hennebergera, związanego z dworem królewskim w Królewcu, twórcę specjalizującego się w malowaniu herbów oraz epitafiów, m.in. dla rodów arystokratycznych, w tym Dohnów. Późnorenesansowe epitafium rodziny Dohnów z Morąga obecnie stanowi eksponat w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.

Opis

Obraz wykonany został techniką olejną na desce. Dzieło ma wymiary: 232 x 178 cm. Poddane zostało zabiegom konserwatorskim pod koniec lat 70-tych XX wieku. W 1974 roku obraz został prześwietlony promieniami rentgena, które wykazało, że w 1553 roku epitafium poświęcone było wyłącznie Piotrowi Dohnie. Wówczas tekst panegiryczny, okolony herbami rodzinnymi, dotyczył wyłącznie seniora rodu.

Charakterystyka

Portret przedstawia rodzinę Piotra i Katarzyny Dohnów z Morąga na tle panoramy miasta i sceny przedstawiającą Boga Ojca podtrzymującego Chrystusa. Panoramę Morąga stanowi kompozycja szarych i ciemnougrowych budowli oraz drzew. U dołu obrazu po lewej stronie ukazani zostali klęczący męscy członkowie rodu: Piotr Dohna (1480-1533) – senior rodziny a następnie jego siedmiu synów:

• Achacy (1533-1601) – miłośnik sztuki, muzyki i literatury, student z Królewca i Wittenbergi
• Henryk (1534-1563) – żołnierz walczący u boku Zygmunta Starego, poległy w wieku 29 lat w bitwie o Inflanty
• Fryderyk (1536-1564) – zmarły w Szwecji
• Krzysztof (1539-1584) – dostojnik duński
• Jan (1545-1565) – dostojnik duński
• Albrecht - zmarły w wieku 15 lat
• Abraham (1542-1569) - zamieszkały na stałe we Francji
• Fabian (1550-1621) - najmłodszy i najdłużej żyjący, wyznawca kalwinizmu.

Z prawej strony namalowana została małżonka Piotra Dohny – Katarzyna Czema (około 1520-1558) z córką Zofią. Wszystkie postacie ubrane są w ciemnoszare stroje z białymi dodatkami. Widniejąca nad członkami rodziny scena wypełniająca większą część obrazu wzorowana była na grafice Albrechta Dürera. Bóg Ojciec przedstawiony został jako siwowłosy starzec w mocno udrapowanych szatach i zielonym płaszczu podbitym czerwienią. Ciało Chrystusa namalowano w biało-szarej karnacji. Widniejące po bokach sceny aniołów artysta przedstawił jako postacie o wielobarwnych skrzydłach w szatach złocistych, czerwonych i zielonkawych. U dołu obrazu widnieje natomiast tablica, w której umieszczono w trzech kolumnach łaciński tekst epitafium.

Ciekawostki

• W Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie znajdują się dwa portretu małżonków pochodzące z pałacu w Markowie: portret Katarzyny Czemy i wizerunek Piotra Dohny.

Bibliografia

1. Wróblewska, Kamila: Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku / Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Pojezierze, 1976. - S.11-12, 30, il. 25.
2. Wróblewska, Kamila: Renesansowe epitafium Piotra Dohny i Katarzyny Czemówny / Kamila Wróblewska // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. – 1972, nr 4, s. 491-506.