Zegar ratusza w Olsztynie

Ratusz w 1915 roku. Okna w miejscu obecnych tarcz zegarowych.
Źródło: C. Grabowska, Olsztyn na starych pocztówkach, Olsztyn 2003, s. 177.

Ratusz w 1918 roku. Widoczne tarcze zegara.
Źródło: S. Piechocki, Ratusz w Olsztynie, Olsztyn 2001, s. 69.

Mechanizm zegara na nowym ratuszu.
Źródło: S. Piechocki, Ratusz w Olsztynie, Olsztyn 2001, s. 70.

Urządzenie zegarowe zamontowane na wieży olsztyńskiego ratusza w latach 20-tych XX wieku.

Historia

W 1915 r. oddano w Olsztynie do użytku gmach nowego ratusza. Ze względu na trudności finansowe ówczesnych władz miasta, zabiegi związane z wyposażeniem jego wieży w zegar oraz dzwony rozpoczęto dopiero w roku 1916. Tymczasem okrągłe otwory w wieży doraźnie zamaskowano szklanymi tarczami zegarowymi w metalowych ramach. Dokładna data montażu samego urządzenia nie jest znana z powodu zaginięcia oryginalnej dokumentacji. W opracowaniach podkreśla się, że miało to miejsce już po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Wskazuje się przy tym, iż na powierzchni jednego z dwóch zegarowych dzwonów znajduje się wytłoczona data „ANNO 1923”. Na samym zegarze tabliczki z datą produkcji i nazwą producenta nie ma. Przypuszcza się, że jego wykonawcą była firma z Berlina.

Opis

Mechanizm zegara umieszczony w drewnianej, oszklonej obudowie. Jego charakterystyczną cechą został jest to, że co godzinę nakręca się samoczynnie przy użyciu prądu elektrycznego. Czas wybijany jest ze stałą częstotliwością, co kwadrans. Wydzwaniane są też pełne godziny. Następuje to przy pomocy cięgieł łączących mechanizm zegara z unikatowym urządzeniem dzwoniącym umieszczonym dwie kondygnacje wyżej, w kopule wieży. Składa się ono z dwóch dzwonów i dwóch młotów osadzonych na specjalnej konstrukcji, w odpowiednich momentach uderzających w zewnętrzną powierzchnię dzwonów. Zegar posiada metalowe wahadło oraz trzy żelazne ciężarki zamiast sprężyny. Tarcza zegara jest podświetlana.

Bibliografia

1. Fałtynowicz, Katarzyna: Ratuszowy zegar ma swoje humory / Katarzyna Fałtynowicz // „Gazeta Olsztyńska”. - 2008, nr 250, s. 15.
2. Piechocki, Stanisław: Olsztyn nie tylko magiczny / Stanisław Piechocki. - Olsztyn : Remix, 2005. – S. 44-46.
3. Piechocki, Stanisław: Ratusz w Olsztynie / Stanisław Piechocki. - Olsztyn : Urząd Miasta, 2001. – S. 68-70.