Chata mazurska w Pieckach

Mieczysław Kalski,Chata mazurska w Pieckach z 1846
Źródło:http://www.polskaniezwykla.pl

Źródło: http:// http://www.polskaniezwykla.pl

Źródło: http:// http://www.polskaniezwykla.pl

Źródło: http:// http://www.polskaniezwykla.pl

Chata mazurska w Pieckach (1846)

Na terytorium Galindów

Gmina Piecki położona w powiecie mrągowskim, w południowo-wschodniej części województwa wamińsko- mazurskiego, około 11 km od Mrągowa leży na dawnym terytorium plemiennym Galindów. Na terenie gminy znajduje się 28 jezior powyżej 5 ha o łącznej powierzchni ok. 3000 ha. Przez gminę płynie rzeka Krutynia, która posiada liczący około 105 km szlak kajakowy. Szlak rozpoczyna się w Sorkwitach, prowadzi przez wiele jezior, połączonych strugami i rzeką Krutynią, a kończy się ujściem do jeziora Bełdany.

Historia Piecek (Peitschendorf ) sięga XV wieku. W roku 1401 komtur bałdzki Urlich von Jungingen nadał prawem chełmińskim ziemię (60 włók boru) nad jeziorem Medalbern (Nydajno) Pieciowi z Muszak i Jakuszowi z Radomia. Nazwa wsi wywodzi się od imienia właściciela ziemi - „Piecek” lub „Piecio” czyli Piotr. Wieś rozwijała się dość intensywnie. W XVII wieku mieszkało tu i gospodarowało ponad 500 rolników. Mieszkańcy zajmowali się rybactwem i rolnictwem.

Świadectwa kultury

Obszar gminy zasiedlony został w XIV wieku przez osadników z Mazowsza, dzisiejszej Białorusi, Litwy i różnych stron Niemiec. W późniejszym okresie ludności niemiecka prawie całkowicie się spolonizowała. Po niszczącym najeździe Tatarów w 1656 r. obszary te ponownie zaludniły się osadnikami z Mazowsza. Okolice te nazywano w XVII i XVIII wieku starostwami polskimi lub też Polskimi Prusami. Polszczyzna poczęła ustępować przed językiem niemieckim począwszy od końca XVIII wieku i przez cały XIX wiek.

Piecki, podobnie jak cały obszar Mazur wytworzyły charakterystyczną dla Mazurów kulturę. Świadczą o tym liczne pozostałości po życiu codziennym, kulturze i obyczajach tych ziem.

Na terenie gminy znajdują się zabytkowe domy i zabudowania gospodarcze oraz zabytkowe leśniczówki (Sosnówka, Piersławek). Pośrodku wsi Piecki na starych fundamentach stoi pięknie utrzymana stara, mazurska chata z 1846 roku. Obok chaty gospodarze postawili kapliczkę podobną do kapliczki w Świętej Lipce.

Leśniczówka w Piersławku koło Piecek znana jest dzięki temu, że 18 maja 1887 roku urodził się tu Ernst Wiechert, wybitny pisarz niemiecki, autor powieści, opowiadań i baśni. W jego twórczości można odnaleźć echa dzieciństwa spędzonego na Mazurach. Piecki przed II wojną światową należały do parafii ewangelickiej w Nawiadach. Początkowo znajdowała się tam kaplica. Kościół ewangelicki zbudowano w 1934 roku. Od 1945 roku jest kościołem katolickim pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej. Na cmentarzu ewangelickim w Pieckach znajdują się krzyże i nagrobki pochodzące z XIX wieku, a także pamiątkowy krzyż z nazwiskami poległych podczas I wojny światowej mieszkańców Piecek. To tutaj pochowany jest także ojciec słynnego Ernsta Wiecherta.

Niedaleko Piersławka znajduje się leśna osada Strzałowo. Za budynkami nadleśnictwa zaczyna się ścieżka prowadząca nad jezioro Majcz Wielki. Blisko brzegu, w otoczeniu starych żywotników znajduje się mały cmentarzyk. To jeszcze jeden ślad "wiechertowski". Drewniany parkanik otacza groby bliskich pisarza. W mniejszym spoczywa Ernst-Edgar, synek zmarły nazajutrz po urodzeniu w listopadzie 1917 r. Większy nagrobek znaczy miejsce pochówku pierwszej żony pisarza, Mety Wiechert, która popełniła samobójstwo we wrześniu 1929 r.

Wyjątkowa wiejska kolekcja

Unikalna kolekcja sztuki ludowej w Pieckach
Źródło:http://wrota.warmia.mazury.pl

W Pieckach ,w domu pani Walentyny Dermackiej i jej córki Marii powstał jeden z najbogatszych zbiorów etnograficznych na Mazurach - prywatna galeria, a właściwie małe muzeum polskiej sztuki ludowej.

Pani Walentyna Sapieha - Dermacka urodzona w Nowogródku w 1922 r., po wojnie przyjechała na Mazury i w 1958 r. osiadła na stałe w Pieckach. Od tego czasu datuje się jej fascynacja kulturą ludową i regionem.

Dzięki staraniom obu pań można w Pieckach obejrzeć unikalne eksponaty sztuki ludowej przybliżające dawną codzienność mazurskiej wsi, z którą w naturze już się nie spotkamy.

Wiele muzeów etnograficznych w Polsce zabiega o pozyskanie do swoich zbiorów rzeźb z Piecek. Zbiory obejmują około 1000 eksponatów, gromadzone były przez lat dwadzieścia.

Według Barbary Grąziewicz – Chludzińskiej, która dokonała badań etnograficznych zbiorów, jest to jedyna w Europie tak duża kolekcja prac jednej artystki ludowej. Figurki tworzone były przez Władysławę Prucnal z Medyni Głogowskiej, która robiła je według scenariuszy i szkiców Pani Walentyny Sapiehy -Dermackiej.

Dodatkowo pod wpływem powstałych prac Pani Walentyna pisała o nich wiersze. Cały zbiór dotyczy życia dawnej wsi. Cykle połączone są ze sobą tematycznie. Poza tym kolekcję uzupełniają rzeźby autorów pochodzących z Warmii i Mazur, i innych regionów Polski.

Bibliografia

1. http://www.polskaniezwykla.pl
2. http://www.it.mragowo.pl
3. http://mojemazury.pl
4. http://wrota.warmia.mazury.pl