Biennale Form Przestrzennych w Elblągu 1965

Henryk Stażewski, Gerard Kwiatkowski, Jerzy Wojewski podczas I Biennale. Fot. Jerzy Błaszyński.
Źródło: Tomczyk Ryszard, Obszar Galerii El i początki aliansu ze sztukami plastycznymi, „Tygiel”, 2005, nr 2/3, s. 9.

Praca Juliana Boss-Gosławskiego.
Źródło: elblag.2lo.elblag.pl

Praca Antoniego Starczewskiego.
Źródło: elblag.2lo.elblag.pl

Pierwsza edycja Biennale Form Przestrzennych zorganizowana w dniach 22 lipca - 22 sierpnia 1965 r. w Elblągu.

Opis

Pierwsza z edycji elbląskiego Biennale zorganizowana została w sposób nowatorski i zapisała się w historii ruchu artystycznego miasta. Po raz pierwszy artystom udostępniono hale produkcyjne wraz z materiałami i techniczną obsługą Zakładów Mechanicznych Zamech w Elblągu, które wystąpiły w roli mecenasa sztuki. Przez miesiąc artyści przy pomocy techników i inżynierów tworzyli metalowe kompozycje. Ich współpraca w wielu wypadkach zmieniała propozycje plastyków. Na ostateczny kształt form wpłynęła także ingerencja robotników, którzy doradzali plastykom, podsuwali zmiany w projektach. Po montażu prac, powstałe formy przestrzenne rozmieszczono na terenie całego Elbląga. Do działań włączyły się: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej, Zarząd Zieleni Miejskiej, przedsiębiorstwa budowlane, młodzież i wojsko. Dźwigi samobieżne ustawiały na przygotowanych uprzednio cokołach wielotonowe, imponujące rozmiarami formy przestrzenne. Ostatecznie, w wyznaczonym terminie, na placach, skwerach i ulicach stanęło 31 form. Pozostałe, będące w trakcie montażu wystawiono jesienią 1965 r., a dwie dopiero wiosną następnego roku. Efektem I Biennale Form Przestrzennych było 40 metalowych rzeźb, które twórcy przekazali miastu. Elbląg stał się wielką galerią sztuki na wolnym powietrzu z dziełami wybitnych artystów.

Uczestnicy

Do udziału w Biennale zaproszono 50 uczestników, z czego 41 pozostało w Elblągu na okres trwania przedsięwzięcia. Artyści pochodzili z Warszawy (18 plastyków), z Poznania, Łodzi, Krakowa, Wrocławia, Torunia i Gdańska. Elbląg reprezentował Gerard Kwiatkowski. Ponadto wśród uczestników znaleźli się cudzoziemcy: Włoszka, Amerykanin polskiego pochodzenia, Węgier i sześciu Czechosłowaków. Do zaangażowania tak wielkiej liczby plastyków przyczynił się Zarząd Główny Związku Plastyków Polskich, który poparł swym autorytetem elbląską inicjatywę. Do tworzenia form przestrzennych powołano rzeźbiarzy oraz malarzy. W Biennale uczestniczyli m.in. Magdalena Abakanowicz, Magdalena Więcek, Zbigniew Gostomski, Zbigniew Dłubak, Henryk Stażewski, Kajetan Sosnowski, Lech Kunka, Adam Marczyński.

Ciekawostki

Rzeźby z metalu stały się dekoracyjnym elementem miejskiego krajobrazu i atrakcją turystyczną, obudziły także żywe zainteresowanie Ministerstwa Kultury i Sztuki, odbiły się echem w UNESCO, zainspirowały do podobnych działań artystów w duńskim Aalborg. Dzięki tym formom Elbląg na kilka sezonów stał się znaczącym ośrodkiem na artystycznej mapie Polski. Eksperyment zbulwersował także opinię publiczną, prowokując do otwartej dyskusji o sztuce nowoczesnej.

Bibliografia

1. Lassota, Józef: Galeria EL i Elbląskie Biennale Form Przestrzennych / Józef Lassota // „Rocznik Elbląski”. – 1969, t. 4, s. 308-318.
2. Tomczyk, Ryszard: Obszar Galerii El i początki aliansu ze sztukami plastycznymi / Ryszard Tomczyk // „Tygiel”. – 2005, nr 2/3, s. 5-19.

Zobacz też

Eksperyment w powiatowym mieście, materiał zamieszczony na stronie internetowej Elbląskiej Gazety Internetowej