Jan (Johannes) Lossau

(1712-ok.1753/1772) - warmiński malarz epoki późnego baroku działający na Warmii w połowie XVIII wieku.

Fragment polichromii z Osetnika. Około 1925 rok. Fotografia zaczerpnięta z publikacji:A. Ulbricha Geschichte der Bildhauerkunst in Ostpreußen vom Ausgang des 16.bis in die 2. Häfte des 19 Jarhrhunderts, Bd. 1-2, Königsberg i Pr., 1926-1929.

Zachodni fragment polichromii z Osetnika. Około 1890 roku. Fotografia zaczerpnięta z publikacji:A. Boetticher, Die Bau und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreussen, t. 4, Königsberg 1894.

Biografia

Urodził się w Lidzbarku Warmińskim w 1712 roku jako syn Szymona i Małgorzaty. W 1725 roku rozpoczął naukę w gimnazjum jezuickim w Braniewie. Jedenaście lat później nabył prawa obywatelskie w Nowym Mieście Braniewie. W 1751 roku przeprowadził się do Starego Miasta, gdzie w roku następnym nabywa prawa miejskie jako malarz, piwowar i słodownik.

Dorobek

Z jego dorobku malarskiego zachowało się tylko jedno dzieło - monumentalna polichromia w Sanktuarium Krzyża w Chwalęcinie. W latach 1748-1749, na zlecenie Kapituły Warmińskiej, wykonał na sklepieniu kościoła cykl ukazujący Dzieje i Legendę Krzyża Świętego oraz postacie świętych i teologów tzw. "nauczycieli wiary" zajmujących się teologią Krzyża. Polichromia powstała pod wpływem największego późnobarokowego malarza jezuickiego Andrei Pozzo. Z jego traktatu na temat dotyczącego malarstwa iluzjonistycznego Lossau zaczerpnął wiele rozwiązań malarskich.

Drugim monumentalnym dziełem,niestety niezachowanym, była polichromia w kościele parafialnym pod wezwaniem św. Jakuba Starszego w Osetniku wykonana w 1750 lub 1751 roku. W tym dziele Lossau ponownie wykorzystał dzieło Pozzo. Główna scenę umieścił w fikcyjnej architekturze tzw. kwadraturze wzorowanej na Apoteozie św. Ignacego z rzymskiego kościoła św. Ignacego autorstwa Pozzo, powtórzonej następnie w kilku wariantach w traktacie. Scena główna polichromii w Osetniku przedstawiała Trójcę Świętą, Michała Archanioła oraz patrona kościoła św. Jakuba Starszego jako tzw. Jeźdźca Opatrzności. Na niższym piętrze fikcyjnej architektury malarz namalował Ewangelistów, Apostołów, Proroków i Patriarchów. Polichromia ta została zniszczona w 1945 roku. Obie polichromie wykonał techniką tempery na deskach.

Jan Lossau wykonał jeszcze w 1749 roku dekorację malarską do grobu wielkopiątkowego w kościele Św. Krzyża w Braniewie, dwa dwa lata później wykonał polichromię na nowych figurach do tego samego grobu. W 1753 roku wykonał prace malarskie w kościele św. Katarzyny w Braniewie na ołtarzu głównym. W ratuszu braniewskim wykonał nieznane prace malarskie w zamian za umorzenie opłaty za przyznanie praw miejskich.

Po 1753 roku nie ma informacji na temat jego działalności artystycznej, nie wiadomo też kiedy zmarł, prawdopodobnie nastąpiło to pomiędzy 1753 a 1772 rokiem.

Zagadką pozostają relacje pomiędzy Lossauem a Maciejem Meyerem - najwybitniejszym malarzem barokowym na Warmii. Obaj tworzyli monumentalne polichromie w typie kwadratury. Nie wiadomo czy Lossau był uczniem Meyera. Z pewnością znał jego dzieła ze Świętej Lipki, Fromborka oraz pozostałych warmińskich kościołów.

Bibliografia

• Opracowano w oparciu o informacje przekazane przez Pawła Powirskiego.