Jan Boenigk

Źródło: http://www.muzeum.olsztyn.pl/

(1903-1982) - nauczyciel, publicysta, działacz społeczny i kulturalno-oświatowy na Warmii, Mazurach i Powiślu (pseud. Jandrys, Ziech)

Biografia

Urodził 24 lipca 1903 r. w Tomaszowie koło Olsztyna w rodzinie Franciszka i Joanny z Polakowskich. W roku 1927 ukończył Seminarium Nauczycielskie w Lubawie i odbył praktykę w wiejskiej szkole w Żabinach na Działdowszczyźnie. Od roku 1928 prowadził pracę kulturalno-oświatową, organizując polskie szkoły, biblioteki, teatry amatorskie i działalność świetlicową. Czas wojny przebył najpierw w berlińskim więzieniu, a następnie w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, lecz będąc obywatelem niemieckim w czerwcu 1941 r. został wcielony do Wermachtu. Po zakończeniu działań wojennych, jesienią 1945 r., powrócił do Olsztyna, gdzie pracował do 1965 r., kiedy to przeszedł na emeryturę. Zmarł 22 lipca 1982 r.

Działalność

Po 1928 r. Jan Boenigk sprawował funkcję kierownika Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego w Sztumie i współorganizował polskie szkoły na Powiślu. Przez krótki okres uczył w Trzcianie i Postolinie. Jednocześnie był sekretarzem Związku Towarzystw Młodzieży na Powiślu i członkiem Związku Polaków w Niemczech. W 1931 r. został przeniesiony do Olsztyna na stanowisko kierownika Towarzystwa Szkolnego i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich. Sprawował też funkcję kierownika Komisariatu Oświaty „Mazowsze”. W Piasutnie założył pierwszą polską szkołę na Mazurach. Po jej zamknięciu powrócił na Powiśle. Od 1935 r. z ramienia Związki Polaków w Niemczech Jan Boenigk objął stanowisko redaktora naczelnego miesięcznika dla dzieci „Mały Polak w Niemczech”. Po wojnie został kierownikiem Uniwersytetów Ludowych w Jurkowym Młynie i Mikołajkach, działając jednocześnie w radach narodowych, gdzie piastował różne kierownicze stanowiska aż po zastępcę przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie w latach 1957-1965. Jednocześnie działał w szeregu organizacjach społecznych, m.in. jako członek prezydium Okręgowej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich, od 1972 r. był też członkiem Związku Literatów Polskich.

Twórczość

Jan Boenigk jest autorem wielu artykułów dotyczących ruchu polskiego, a także wspomnień, felietonów, gawęd i opowiastek. Publikował najpierw w przedwojennej „Gazecie Olsztyńskiej”, następnie w „Małym Polaku w Niemczech”, a po 1945 r. w „Wiadomościach Mazurskich”, „Głosie Olsztyńskim”, „Słowie na Warmii i Mazurach” oraz kilka artykułów naukowych w „Komunikatach Mazursko-Warmińskich”. Napisał i opublikował kilka broszur i dwie książki – cenione przez znawców tematu. Są to: Minęły wieki a myśmy ostali. Wspomnienia (1957) oraz Wyroki (1970).

Nagrody

Za pracę literacką i kulturalną został dwukrotnie wyróżniony nagrodą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie (1957 i 1973). Otrzymał również odznaczenia honorowe:

• „Zasłużonym dla Warmii i Mazur”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Złota odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego

Bibliografia

1. Rojek, Józef Jacek: Literaci & literatura Warmii i Mazur. Przewodnik eseistyczny. – Olsztyn : Fundacja Środowisk Twórczych, 2008.
2. Chłosta Jan: Ludzie godni pamięci, warmińsko-mazurscy patroni olsztyńskich ulic. – Olsztyn : Książnica Polska, 1997.
3. Współcześni pisarze województwa olsztyńskiego / [red. nauk. Edward Martuszewski ; aut. not biograficznych Jan Burakowski et al. ; aut. bibliogr. Sabina Siemaszko, Tamara Wajsbrot.]. - Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 1972.