Gmach Banku Rzeszy w Olsztynie

Źródło: Olsztyn 1353-2003, red. S. Achremczyk, W. Ogrodziński, Olsztyn 2003, s. 335.

Fot. K. Romulewicz. 2013 rok.

Zabytek architektury wzniesiony na początku XX wieku.

Lokalizacja

Budynek bankowy wybudowano w Olsztynie, przy ulicy Cesarskiej (niem. Kaiserstraße (obecna ulica Dąbrowszczaków nr 11).

Historia

Budynek powstał w latach 1922-1923 z przeznaczeniem na siedzibę i mieszkania funkcyjne kierownictwa olsztyńskiej placówki Banku Rzeszy (Reichsbank). Instytucja ta mieściła się kolejno w trzech obiektach, za każdym razem przy ulicy Dąbrowszczaków. Najpierw pod numerem 12, następnie w 1914 roku pod numerem 33 i od 1923 roku pod numerem 11. W nowym gmachu zorganizowano część biurową z salą manipulacyjną, lokalami służbowymi, umieszczonym w podziemiach skarbcem oraz część mieszkalną z mieszkaniami funkcyjnymi przeznaczonymi dla dyrektora, głównego księgowego i głównego skarbnika. W podwórzu znajdował się ogród. W 1945 roku, podczas działań wojennych, część budynku spłonęła (górne kondygnacje i dach). Zachowane w dobry stanie mury umożliwiły jednak jego odbudowę w latach 1945-1947. Budynek przystosowano wówczas do potrzeb olsztyńskiego oddziału Narodowego Banku Polskiego. Kolejnymi użytkownikami budynku były również banki. W latach 1989-1991 był to Państwowy Bank Kredytowy przekształcony następnie w Powszechny Bank Kredytowy S.A. (1991-2001), a w dalszej kolejności Bank Przemysłowo-Handlowy PBK S.A. (2002-2004) i obecnie Bank BPH S.A. Po gruntownej modernizacji budynku, jaka miała miejsce w latach 1997-1998, utracił on charakter biurowo-mieszkalny. Zwiększono bowiem wówczas powierzchnię biurową kosztem zlikwidowanych mieszkań.

Opis

Modernistyczny budynek, posiada cechy typowe dla biurowców z lat międzywojennych XX stulecia. Posiada dwa piętra i przykryty jest spadzistym dachem z ceramicznej dachówki. W całości zbudowany jest z czerwonej cegły licowej. Przed wojną w poddaszu znajdowały się lukarny w kształcie mansard.

Ciekawostki

• Narodowy Bank Polski, przejmując gmach w 1948 roku, odziedziczył po Banku Rzeszy szereg pamiątek. W protokole przekazania odnotowano pięćdziesiąt sześć przedmiotów z dawnego wyposażenia banku. Należały do nich meble biurowe, stoły do liczenia gotówki, stoły kasowe, lady oraz regały i półki z przegrodami. Przetrwał również oryginalny żelazny wózek na trzech kołach, przeznaczony do przewozu worków z pieniędzmi.
• W 1961 roku rozgłos bankowi przyniósł napad. Nie był to wprawdzie typowy napad rabunkowy po pieniądze, lecz miał na celu obrabowanie strażnika bankowego z broni palnej, w którą był uzbrojony. Napastnicy wtargnęli do środka i obezwładnili funkcjonariusza, zabierając mu pistolet, z którego następnie go postrzelili podczas ucieczki. Czterech młodych ludzi wkrótce zidentyfikowano i aresztowano. Główny ze sprawców, w wyniku głośnego procesu, został skazany na karę dwunastu lat więzienia.

Bibliografia

1. Piechocki, Stanisław: Gmach Banku Rzeszy / Stanisław Piechocki // „Allensteiner Nachrichten”. – 2004, nr 9, s. 2-3.
2. Piechocki, Stanisław: Olsztyn nie tylko magiczny / Stanisław Piechocki. - Olsztyn : Remix, 2005. – S. 69-70.
3. Rzempołuch, Andrzej: Architektura i urbanistyka Olsztyna 1353-1953: od założenia miasta po odbudowę ze zniszczeń wojennych / Andrzej Rzempołuch ; fot. Grzegorz Kumorowicz. – Olsztyn : Urząd Miasta: Remix, 2005. – S. 75.