Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kalinowie

Źródło: W. Guzewicz, Kościoły i parafie Ziemi Ełckiej, Ełk 2008, s. 103.

Źródło: W. Guzewicz, Kościoły i parafie Ziemi Ełckiej, Ełk 2008, s. 103.

Fot. A. Bötticher 1908 rok. Stary kościół spalony przez Rosjan w 1914 roku. Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 060187.

Fot. A. Bötticher 1890/1896 rok. Ołtarz starego kościoła z ok. 1700 r. Zniszczony w 1914. Źródło: Prusy Wschodnie, op. cit., nr 060181.

Fot. H. Zink 1936 r. Nowy kościół. Źródło: Prusy Wschodnie, op. cit., nr 060173.

Fot. Schubert 1926 r. Wnętrze nowego kościoła. Źródło: Prusy Wschodnie, op. cit. nr 060176.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XX wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na niewielkim wzgórzu w centrum wsi Kalinowo (niem. Dreihmuhlen). Wieś położona jest przy drodze Ełk - Augustów.

Historia

Świątynia istniała w tej miejscowości już w XV wieku. Została ona jednak spalona w 1656 roku przez Tatarów. W 1666 roku odbudowano ją (wieżę wzniesiono w 1725 roku), ale i ona uległa zniszczeniu podczas I wojny światowej. Kościół obecnie istniejący pochodzi z lat 1924-1926 i był budowany według projektu Kicktona z Berlina. Kościół konsekrowano 19 marca 1926 roku. Od czasów reformacji do zakończenia II wojny światowej kościół znajdował się w posiadaniu ewangelików. Po 1945 roku przejęli go katolicy. Parafię rzymskokatolicką reaktywował tu biskup Tadeusz Wilczyński 28 marca 1962 roku. Kościół stanowi siedzibę parafii pod tym samym wezwaniem w Kalinowie.

Opis

Jest to kościół orientowany, dwunawowy, wzniesiony w stylu neoromańskim, na planie prostokąta (o wymiarach: długość 25 m, szerokość 15 m i wysokość 8 m) z wciętym północno-wschodnim narożnikiem. Do budowy ścian zewnętrznych wykorzystano kamień polny, a do ścian wewnętrznych i górnej części wieży cegłę pełną, natomiast w konstrukcji stropowej drewno. Od strony zachodniej znajduje się kruchta z wejściem. W części bocznej od południa zbudowano wejście na chór i boczne wejście do nawy. Od strony południowo-wschodniej do prezbiterium przylega zakrystia, zbudowana na rzucie prostokąta, z wejściem od strony wschodniej. Zakrystię doświetlają dwa okna zakończone półkolem. W ścianach wieży i szczytu zachodniego zastosowano wąskie otwory wentylacyjne, imitujące wyloty strzelnicze. Nawę główną oraz kruchtę przykryto dachem dwuspadowym, wieżę – czterospadowym. Zachodni trójkątny szczyt i zwieńczenie ścian wieży zdobią tynkowane blendy. W bryle korpusu nawowego umieszczono okna: po cztery z każdej strony, głęboko osadzone w murze, długie, wąskie, zamknięte półkolistym łukiem. Wnętrze kościoła przykryto drewnianym stropem płaskim, malowanym w kasetony, w prezbiterium zastosowano sklepienie żebrowe. Budowla jest ogrodzony murem z kamienia polnego.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z okresu ostatniej odbudowy. W prezbiterium znajdują się witraże pochodzące z 1925 roku, a na sklepieniu malowidła autorstwa Feya z Berlina. Malowidła na ścianach nawy i w prezbiterium wykonane zostały techniką al secco. Na jednej ze ścian prezbiterium widnieje scena Wniebowzięcia NMP, w nawie głównej, przedstawiono św. Wojciecha, św. Stanisława i św. Maksymiliana Marię Kolbe, natomiast na łuku między nawą główną, a emporą umieszczono wizerunek klęczącego przy kapliczce przydrożnej św. Stanisława Kostkę. Sklepienie imituje nocne niebo (na błękitnym tle umieszczono złote gwiazdy). Nad zakrystią znajduje się loża kolatorska, w nawie bocznej, od strony południowej – empora, wsparta na drewnianych filarach, a na drewnianym chórze – 17-głosowe organy piszczałkowe wykonane w Hamburgu. Ołtarz główny z 1925 roku to dawny relikwiarz ewangelicki przedstawiający Chrystusa Ukrzyżowanego oraz stojących obok Marię i św. Jana. Po stronie północnej ustawiono ambonę z bogato zdobionym baldachimem, natomiast przed prezbiterium figurę Matki Bożej z Lourdes, obok obrazu Jezusa Miłosiernego. W wieży wiszą trzy dzwony odlane w pracowni Antoniego Kruszewskiego w Węgrowie.

Bibliografia

1. Guzewicz, Wojciech: Kościoły i parafie Ziemi Ełckiej / Wojciech Guzewicz. – Ełk : Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum, 2008. – S. 99-102.

Zobacz też

• Historia parafii: powstanie i dzieje parafii i kościoła w Kalinowie, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.parafiakalinowo.pl [dostęp 09.12.2013 r.]
• Parafie Diecezji Ełckiej: Kalinowo – Parafia p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.diecezjaelk.pl [dostęp 09.12.2013 r.]