Centrum Książki w Olsztynie

Fot. Ryszard Sternik
Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie

Siedziba Książnicy Polskiej w Olsztynie – kamienica z początku XX w., księgarnia, miejsce dwóch minigalerii oraz różnorakiego rodzaju imprez kulturalnych.

Adres

pl. Jana Pawła II 2/3 10-959 Olsztyn

Opis

Budynek mieści się w ciągu architektonicznym naprzeciw Nowego Ratusza, siedziby olsztyńskich władz miejskich. Powstał jako dom mieszkalny w latach 1910-1912. Obecnie opisywany obiekt to wielopiętrowa księgarnia (cztery kondygnacje w sześciokondygnacyjnym budynku) o powierzchni 1200 m². Przyziemie budynku zajmuje Salon Artykułów „Papier-Biuro-Szkoła” (wraz z profesjonalnym aneksem dla artystów). Na parterze usytuowana jest Księgarnia Literacka z obszernym działem podróżniczym. Na I piętrze mieści się Księgarnia Naukowa i Popularnonaukowa. Od maja 2009 r. między piętrami budynku funkcjonuje „Galeria na Schodach”, w której prezentuje się książki, obrazy i grafiki. Na II piętrze mieści się Księgarnia Edukacyjno-Językowa z asortymentem podręczników szkolnych, repetytoriów, gramatyk, słowników oraz częścią językową (m.in. z literaturą w obcych językach). W skład tego działu wchodzi również Kawiarnia Literacka, w której organizowane są spotkania autorskie, promocje książek, recitale, warsztaty z dziećmi, szkolenia oraz inne imprezy kulturalne.

Historia

W l. 1945-1949 w opisywanym gmachu funkcjonowały księgarnie Spółdzielni Wydawniczej „Wiedza” i Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik”. W 2010 r. tradycja księgarstwa w budynku Centrum Książki obchodziła jubileusz 60-lecia – 1 stycznia 1950 r. otwarto w tym miejscu Państwowy „Dom Książki”. Natomiast od lutego 1992 r. mieści się tu główna księgarnia Książnica Polska – od tego okresu rozpoczęto proces rozbudowy budynku. Na początku dla celów handlowych uruchomiono kondygnację przyziemia, adaptując piwnicę (dział „Papier-Biuro-Szkoła”). Niedługo później zagospodarowano II piętro budynku, na którym znajdowały się biura byłego „Domu Książki”. Dobudowano nową klatkę schodową i uruchomiono oraz oddano do użytku zabytkową windę jako atrakcję. Jest to jedna z najstarszych w Europie i prawdopodobnie najstarsza w Polsce czynna winda osobowa (brak dokumentów na temat daty jej zamontowania, ale najprawdopodobniej jest tak stara jak sama kamienica). Maszynownię urządzenia wykonała niemiecka firma C. Herram-Findeisen z Chemnitz, do napędu windy zastosowano silnik elektryczny Danziger-Werft. Po awarii systemu napędowego (w połowie lat 60.) dźwig wyłączono z ruchu. W 1991 r. został wpisany do rejestru zabytków. Po renowacji w 2000 r. znów jest czynna, ale ze względu na obowiązujące normy bezpieczeństwa zamontowano w niej nowoczesną maszynownię i nową klatkę dźwigową. Z dawnej windy pozostała jedynie zabytkowa obudowa szybu, której secesyjny fronton ozdobiony jest motywami roślinnymi. Winda różni się wysokością na poszczególnych piętrach: na parterze ma 4,16 m, na III piętrze – 3,15 m. Dawna maszynownia jest obecnie eksponatem muzealnym.