Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida

Exlibris Biblioteki w Elblągu.
Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie.

Historyczna siedziba biblioteki.
Źródło: Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida. Informator, Elbląg, SBP. Okręg w Elblągu, 2001.

Folder informacyjny na temat konferencji zorg. w bibliotece.
Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie

Biblioteka Elbląska - przeszłość i teraźniejszość, red. Piotr Derlukiewicz, Elbląg, Wilk Stepowy, 2005.

Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie.

Samorządowa instytucja kultury działająca w Elblągu od 1601 r.

Siedziba

ul. Św. Ducha 3-7, 82-300 Elbląg

Historia

Biblioteka Elbląska sięga swoimi korzeniami początków XVII wieku, kiedy to przy dawnym gimnazjum humanistycznym utworzono w 1601 r. nową bibliotekę. W XIX została na przekształcona w bibliotekę miejską. Ta jedna z najstarszych instytucji życia kulturalnego w mieście stanowiła centrum naukowo-oświatowe nie tylko Elbląga, ale i regionu. Do tej tradycji starają się nawiązywać twórcy dzisiejszej Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Kamila Norwida. Początek powojennej historii Biblioteki był bardzo trudny. Jej księgozbiór i uległ bowiem częściowemu zniszczeniu w czasie działań wojennych, i został rozgrabiony przez osoby prywatne i instytucje naukowe z innych regionów, i wreszcie dla uratowania w swojej zachowanej części został przekazany (w 1947 r. w depozyt Instytutowi Bałtyckiemu (później Instytutowi Morskiemu) w Gdańsku i Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. Jego zwrot z tej pierwszej instytucji zakończono w 1963 r., z Torunia zaś w rozpoczęto dopiero w 1961 r. W 1948 r. Miejskiej Bibliotece Publicznej przydzielono lokal przy ul. Chopina, a w 1949 r. otrzymała ona własny budynek przy ul. Łączności 2. Dzięki zwiększonemu budżetowi i nowym etatom, przystąpiono do organizacji sieci filii na terenie miasta. W 1953 r. w Elblągu działało już 6 filii bibliotecznych, a w 1954 r. powstały trzy kolejne. W latach 1953-1954 ustalona została struktura organizacyjna Biblioteki. Utworzono między innymi wypożyczalnię dla dzieci i młodzieży. Kolejny zdecydowany krok w rozwoju Miejskiej Biblioteki Publicznej nastąpił w 1957 r., kiedy to z myślą o potrzebach czytelniczych oraz liczniejszej grupie studiujących elblążan i młodzieży uczącej się w szkołach średnich, utworzono w niej Dział Naukowy. Ambicją kierownictwa placówki była kontynuacja tradycji naukowych zapoczątkowanych działalnością biblioteki gimnazjalnej w 1601 r. Księgozbiór naukowy powstał w 1957 r., częściowo przez wyodrębnienie ze zbiorów centralnej wypożyczalni, częściowo z przeprowadzonej w 1954 r. rewindykacji ocalałych zbiorów dawnej biblioteki miejskiej zdeponowanych w Instytucie Bałtyckim i Bibliotece Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1960 r. Miejska Biblioteka Publiczna otrzymała formalnie zatwierdzony statut i nowy regulamin organizacyjny. W roku zatwierdzenia statutu potrzeby czytelnicze mieszkańców miasta zaspokajało 11 filii bibliotecznych. W 1970 r. Miejska Biblioteka Publiczna obchodziła jubileusz 25-lecia działalności. Wtedy to nadano jej imię Cypriana Kamila Norwida i ogłoszono konkurs na własny ekslibris. W związku z utworzeniem województwa elbląskiego, w dniu l września 1975 r. z Powiatowej Biblioteki Publicznej w Elblągu oraz Miejskiej Biblioteki Publicznej utworzono Wojewódzką Bibliotekę Publiczną im. Cypriana Kamila Norwida. Nie zmieniły się zasadnicze funkcje nowej instytucji, tyle że powiększył się obszar jej działania, szczególnie jeżeli chodzi o sferę nadzorczo -instruktażową. 28 maja 1979 r. przekazano Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej nową siedzibę, którą stanowił usytuowany w północno-zachodniej części Starego Miasta zabytkowy zespół budynków składający się z byłego kościoła pod wezwaniem św. Ducha, szpitala pod tym samym wezwaniem oraz przylegającej kamienicy. W siedzibie tej Biblioteka funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W 1985 r. otwarto w niej Czytelnię Regionalną, a w 1993 r. Ośrodek Czytelnictwa Niepełnosprawnych. W ramach Ośrodka utworzono w 1995 r. Klub Miłośników Książki Mówionej „Słoneczna Fonoteka”. W 1995 r. roku rozpoczęto też komputeryzację Biblioteki. Wraz z likwidacją województwa elbląskiego z dniem l stycznia 1999 r. Wojewódzka Biblioteka Publiczna została przejęta przez miasto Elbląg i stała się biblioteką samorządową. Rada Miejska nadała jej statut i nazwę Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida. 15 lipca 1999 r. Biblioteka Elbląska otrzymała funkcję biblioteki powiatowej. W związku z tym powierzono jej nadzór merytoryczny nad placówkami bibliotecznymi w 6 gminach (Młynary, Tolkmicko, Milejewo, Markusy, Gronowo Elbląskie, Elbląg). W 2000 r. rozpoczęto rewindykację księgozbioru Biblioteki Miejskiej oddanego po wojnie w depozyt Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Władze

Od 1948 r. Bibliotekę prowadzili:

• Kazimiera Czarnocka(1948-1951)
• Tadeusz Ordyniec (1952- )
• Jacek Nowiński

Działalność

Biblioteka zapewnia mieszkańcom Elbląga dostęp do zasobów dorobku nauki i kultury polskiej oraz światowej. Służy rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych, oświatowych, kulturalnych i informacyjnych społeczności miasta Elbląga, upowszechnianiu wiedzy i nauki, rozwojowi kultury, dba o sprawne funkcjonowanie sieci, systemu informacyjnego i wymiany międzybibliotecznej. W Bibliotece organizowane są:

• spotkania (z pisarzami, dziennikarzami, pracownikami naukowymi etc.)
• konkursy (te o charakterze ogólnopolskim, np. „Złoty wawrzyn dla twórcy - złoty wawrzyn dla biblioteki” czy plastyczny dla dzieci „Gdybym był pisarzem i malarzem” i lokalne)
• odczyty
• lekcje biblioteczne
• wystawy, np. Elementarze świata (1986), Starodruki elbląskie (1987), Godło, barwy, hymn - symbole bliskie sercu Polaka (1987), ale także Kolekcje elblążan, Stutthof - obóz zagłady!, Od morza jesteśmy i wiele innych.

Na odrębną uwagę zasługują takie przedsięwzięcia, które są wynalazkiem elbląskiej Bibliotki, jak „Dekada Jednego Pisarza”, urządzana przez kilkanaście lat z rzędu i zawieszona z braku funduszy, „Dni Kultury Bułgarskiej” (zorganizowane dwukrotnie), czy „Dekada Pisarzy Wybrzeża”. Osobnym osiągnięciem Biblioteki były trzy przedsięwzięcia o charakterze ogólnopolskim (zrealizowane w drugiej połowie lat siedemdziesiątych). A więc sesja popularnonaukowa pt. Literatura dla dzieci, jej miejsce i rola w kulturze narodu z udziałem przedstawicieli bibliotek wojewódzkich, naukowców, literatów, redaktorów wydawnictw, pedagogów; seminarium dla instruktorów bibliotecznych zajmujących się propagowaniem i udostępnianiem literatury dla dzieci oraz tzw. spotkanie panelowe pod hasłem Kształcenie kadr dla potrzeb bibliotekarstwa publicznego z udziałem pracowników naukowo-dydaktycznych ośrodków kształcenia bibliotekarzy, przedstawicieli władz polityczno-administracyjnych i samych bibliotekarzy. Tradycja popularnonaukowych sesji, seminariów, konferencji itp. kontynuowana jest w latach dziewięćdziesiątych. I tak, w r. 1996 z okazji 750-lecia nadania Elblągowi praw miejskich, 150-lecia bibliotekarstwa elbląskiego i 50-lecia bibliotekarstwa powojennego przygotowano sesję poświęconą tradycjom kulturalnym miasta, której towarzyszyły dwie wystawy: Tradycje kulturalne Elbląga i Z dziejów Elbląga. Zorganizowano także konferencję pod hasłem Tradycje morskie Elbląga - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Osobna sprawa to wydawnictwa: od 1977 r. ukazywał się kwartalnik (wydawany wspólnie z WBP w Gdańsku) „Bibliotekarz gdański i elbląski”, stanowiący forum informacyjne i dyskusyjne, w 1979 r. wyszedł „Informator. Biblioteki województwa gdańskiego”, trzy lata wcześniej „Informator” dotyczącył bibliotek w Elblągu, w 1988 r. wydano pracę Jerzego Sekulskiego Bibliografia druków elbląskich 1556-1772 i dwa katalogi - Starodruki elbląskie i Obrazy z Norwida, a rok później przystąpiono do publikowania (razem z Wojewódzką Biblioteką Pedagogiczną) poradnika informacyjno-metodycznego Bibliotekarz elbląski. W 2005 r. w Bibliotece uruchomiono Wydawnictwo „Wilk Stepowy”, które ma już na swoim koncie kilkadziesiąt wydawnictw książkowych. Od 2003 r. Biblioteka ściśle współpracuje też z tygodnikiem „Polityka”, prowadząc Salony Polityki, których gospodarzem jest Mirosław Pęczak. W 2009 r. biblioteka została wpisana do Narodowego Zasobu Bibliotecznego, stanowiąc tym samym element dziedzictwa kulturowego kraju.

Bibliografia

1. AG: Biblioteka doceniona / AG // „Tydzień w Elblągu”. – 2009, nr 2, s. 14.
2. Dubiella-Polakowska, Magdalena: Życie społeczne Elbląga w latach 1945-2000 / Magdalena Dubiella-Polakowska. - Elbląg : Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna, 2002. - S. 362-368.
3. Pęczak, Mirosław, Nowiński, Jacek: Co się lubi, co się ma. Uczestnictwo w kulturze. Elbląg i powiat elbląski / Mirosław Pęczak, Jacek Nowiński. - Elbląg : Wilk Stepowy, 2006. - S. 26-28.
4. Zielińska, Elżbieta: Biblioteka Elbląska - historia i współczesność / Elżbieta Zielińska // W: Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida. Informator. - Elbląg : SBP Zarząd Okręgu w Elblągu, 2001.

Zobacz też

• Strona internetowa Biblioteki Elbląskiej im. Cypriana Norwida