Dwór w Krzywce: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
 
(Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
[[Image: dwor_krzywka_1.jpg|thumb|right|250px|Elewacja pólnocna.<br>Źródło: M. Marcinkowski, ''Degradacja'', „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.]]
 
−
[[Image: dwor_krzywka_2.jpg|thumb|right|250px|Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.<br>Źródło: M. Marcinkowski, ''Degradacja'', „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.]]
 
  
 
Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku.  
 
Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku.  
−
 
 
==Lokalizacja==
 
==Lokalizacja==
 
Dwór został wybudowany na terenie wsi [[ewim:Krzywka|Krzywka]] (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części [[ewim:Powiat iławski| powiatu iławskiego]], w [[ewim:Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|gminie Kisielice]].  
 
Dwór został wybudowany na terenie wsi [[ewim:Krzywka|Krzywka]] (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części [[ewim:Powiat iławski| powiatu iławskiego]], w [[ewim:Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|gminie Kisielice]].  
  
 
==Historia==
 
==Historia==
−
Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte (obecnie w powiecie grudziądzkim). Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Barthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek, w wieku XVII nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744 roku chorąży malborski, Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884 roku samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906 roku pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910 roku przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-1980 dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Obecnie na terenie dawnego folwarku gospodarują nowi właściciele. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX wieku.  
+
Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte [obecnie w powiecie grudziądzkim]. Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Berthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek. W XVII wieku nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744r. chorąży malborski Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884r. samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906r. pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910r. przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-80  dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX w. Od lat 80-tych XX wieku popadał stopniowo w ruinę. Obecnie stanowi własność artystki Sabiny Szałapskiej , która w 2020r. z pietyzmem odbudowała rezydencję.
 +
 
  
 
==Opis==
 
==Opis==
−
Był to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna miały profilowane obramienia, a parterowe, umieszczone w ryzalicie dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadził ganek wsparty na filarach. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji umieszczono dwa terakotowe medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajdował się podjazd. Obecnie obiekt jest w stanie ruiny. W jego otoczeniu znajdują się dawne zabudowania folwarczne z przełomu XIX i XX wieku, a także pozostałości parku.  
+
Jest to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, w stylu eklektycznym z elementami klasycyzującymi. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna mają profilowane obramienia, a parterowe dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadzi ganek wsparty na filarach toskańskich. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji, umieszczono dwa medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajduje się podjazd. Obecnie obiekt jest odbudowany.  
 +
 
 +
W jego otoczeniu znajduje się park o układzie kaligraficznym, w którym znajdują się cztery pomniki przyrody: dąb szypułkowy Quercus Sabinae, dąb szypułkowy Sławomir, klon zwyczajny Piękno Ziemi, altana złożona z pięciu żywotników zachodnich Altana Sabiny oraz irysowy salon ogrodowy i kwaterowy ogród tulipanowy.
 +
 
 +
==Multimedia==
 +
<gallery widths=350px heights=350px perrow=8>
 +
Plik:krzywka1.jpg|Elewacja zachodnia.<br>fot. Dominika Stark
 +
Plik:krzywka2.jpg|Elewacja wschodnia, po lewej dąb szypułkowy Quercus Sabinae, po prawej klon zwyczajny Piękno Ziemi<br>fot. Dominika Stark
 +
 
 +
Plik: dwor_krzywka_1.jpg|Elewacja pólnocna.<br>Źródło: M. Marcinkowski, ''Degradacja'', „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
 +
Plik: dwor_krzywka_2.jpg|Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.<br>Źródło: M. Marcinkowski, ''Degradacja'', „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
 +
Plik:Krzywka3.jpg|Figura parkowa Wiosna [fot.iRstudio.pl]
 +
Plik: Krzywka.jpg|Dąb szypułkowy Sławomir [fot.iRstudio.pl]
 +
Plik:Irysarium.jpg|Irysarium. Grafika: Leszek Szurkowski
 +
Plik:Irysarium2.JPG|"Jasny Dwór, Witraże I", książka wydana przez Dwór w Krzywce.
 +
</gallery>
 +
 
 +
==Zobacz też==
 +
#Szurkowski, Leszek: Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144221
 +
#Szurkowski, Leszek:Krzywkaer portfolio:"spares & remains"Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022  https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144219
 +
#Szurkowski, Leszek:Krzywka register:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144257
 +
#Szurkowski, Leszek:Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021,WMBC,2022, https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/results?q=teka+krzywska&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0
 +
#https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121336
 +
#https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121337
 +
#https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121338
 +
#https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/77965/edition/70283#structure
 +
#https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/27695/edition/25664#structure
 +
#https://sbc.org.pl/image/edition/thumbnail:docmetadata/657091
 +
#https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697995/edition/657093
 +
#https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697996/edition/657094
 +
#http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29087
 +
#http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29088
 +
#http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29089
 +
#http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/collectiondescription/72
 +
 
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
#Marcinkowski, Mirosław: ''Degradacja'' / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20.  
 
#Marcinkowski, Mirosław: ''Degradacja'' / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20.  
 +
#Mańkowski Z., 2015 [13 lipca], Kiedy przestrzeń staje się miejscem naprawdę, https://kultura.wm.pl/284407,Arystokratka-z-palacu-w-Gardzieniu-i-zycie-na-salonach.html
 +
#Marcinkowski, Mirosław: ''Jak Feniks...''/ Mirosław Marcinkowski // "Spotkania z Zabytkami".-2021, nr 7-8, s.50-51
 +
#Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3481
 +
#Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3482
 +
#Barańska, Agata: 2024 [18.kwietnia], Muzeum interaktywne w nowej odsłonie // Życie powiatu iławskiego - str.7
 +
#Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19.06.2024r., poz.3070
 +
#Krzywska S./Jasny Dwór, Witraże I // Dwór w Krzywce, Krzywka 2024
 +
  
 
[[Category:Pałace i dwory]]
 
[[Category:Pałace i dwory]]

Aktualna wersja na dzień 09:14, 7 lis 2024

Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Dwór został wybudowany na terenie wsi Krzywka (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części powiatu iławskiego, w gminie Kisielice.

Historia

Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte [obecnie w powiecie grudziądzkim]. Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Berthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek. W XVII wieku nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744r. chorąży malborski Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884r. samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906r. pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910r. przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-80 dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX w. Od lat 80-tych XX wieku popadał stopniowo w ruinę. Obecnie stanowi własność artystki Sabiny Szałapskiej , która w 2020r. z pietyzmem odbudowała rezydencję.


Opis

Jest to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, w stylu eklektycznym z elementami klasycyzującymi. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna mają profilowane obramienia, a parterowe dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadzi ganek wsparty na filarach toskańskich. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji, umieszczono dwa medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajduje się podjazd. Obecnie obiekt jest odbudowany.

W jego otoczeniu znajduje się park o układzie kaligraficznym, w którym znajdują się cztery pomniki przyrody: dąb szypułkowy Quercus Sabinae, dąb szypułkowy Sławomir, klon zwyczajny Piękno Ziemi, altana złożona z pięciu żywotników zachodnich Altana Sabiny oraz irysowy salon ogrodowy i kwaterowy ogród tulipanowy.

Multimedia

  • Elewacja zachodnia.
    fot. Dominika Stark

  • Elewacja wschodnia, po lewej dąb szypułkowy Quercus Sabinae, po prawej klon zwyczajny Piękno Ziemi
    fot. Dominika Stark

  • Elewacja pólnocna.
    Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.

  • Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.
    Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.

  • Figura parkowa Wiosna [fot.iRstudio.pl]

  • Dąb szypułkowy Sławomir [fot.iRstudio.pl]

  • Irysarium. Grafika: Leszek Szurkowski

  • "Jasny Dwór, Witraże I", książka wydana przez Dwór w Krzywce.

Zobacz też

  1. Szurkowski, Leszek: Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144221
  2. Szurkowski, Leszek:Krzywkaer portfolio:"spares & remains"Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144219
  3. Szurkowski, Leszek:Krzywka register:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144257
  4. Szurkowski, Leszek:Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021,WMBC,2022, https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/results?q=teka+krzywska&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0
  5. https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121336
  6. https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121337
  7. https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121338
  8. https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/77965/edition/70283#structure
  9. https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/27695/edition/25664#structure
  10. https://sbc.org.pl/image/edition/thumbnail:docmetadata/657091
  11. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697995/edition/657093
  12. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697996/edition/657094
  13. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29087
  14. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29088
  15. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29089
  16. http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/collectiondescription/72


Bibliografia

  1. Marcinkowski, Mirosław: Degradacja / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20.
  2. Mańkowski Z., 2015 [13 lipca], Kiedy przestrzeń staje się miejscem naprawdę, https://kultura.wm.pl/284407,Arystokratka-z-palacu-w-Gardzieniu-i-zycie-na-salonach.html
  3. Marcinkowski, Mirosław: Jak Feniks.../ Mirosław Marcinkowski // "Spotkania z Zabytkami".-2021, nr 7-8, s.50-51
  4. Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3481
  5. Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3482
  6. Barańska, Agata: 2024 [18.kwietnia], Muzeum interaktywne w nowej odsłonie // Życie powiatu iławskiego - str.7
  7. Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19.06.2024r., poz.3070
  8. Krzywska S./Jasny Dwór, Witraże I // Dwór w Krzywce, Krzywka 2024
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Dwór_w_Krzywce&oldid=82703”