Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Fot. Mirosław" na "© Mirosław") |
|||
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
− | [[Image: | + | [[Image:bisztynek.jpg|thumb|right|350px|© Mirosław Garniec]] |
− | + | [[Image: kosciol_maciej_bisztynek_1a.jpg|thumb|right|350px|Fot. Mieczysław Kalski ]] | |
− | + | [[Image: kosciol_maciej_bisztynek_2a.jpg|thumb|right|350px|Fot. Mieczysław Kalski ]] | |
− | [[Image: | ||
− | [[Image: | ||
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na przełomie XIV i XV wieku. | Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na przełomie XIV i XV wieku. | ||
Linia 11: | Linia 9: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
− | Kościół uposażono w przywileju lokacyjnym miasta z 30 kwietnia 1385 roku. W 1400 roku jego konsekracji ku czci św. Macieja Apostoła dokonał biskup warmiński [[ewim:Henryk III Sorbom |Henryk III Sorbom]]. Podczas konsekracji, w chwili podniesienia hostii, miały spaść na ołtarz krople krwi. Od tego czasu rozwinął się w tym miejscu kult Krwi Jezusa. Nasilony od początku XVIII wieku ruch pielgrzymkowy spowodował konieczność powiększenia świątyni. Najpierw, z fundacji biskupa [[ewim:Krzysztof | + | Kościół uposażono w przywileju lokacyjnym miasta z 30 kwietnia 1385 roku. W 1400 roku jego konsekracji ku czci św. Macieja Apostoła dokonał biskup warmiński [[ewim:Henryk III Sorbom |Henryk III Sorbom]]. Podczas konsekracji, w chwili podniesienia hostii, miały spaść na ołtarz krople krwi. Od tego czasu rozwinął się w tym miejscu kult Krwi Jezusa. Nasilony od początku XVIII wieku ruch pielgrzymkowy spowodował konieczność powiększenia świątyni. Najpierw, z fundacji biskupa [[ewim:Krzysztof Szembek |Krzysztofa Andrzeja Jana Szembeka]], dostawiono północną nawę boczną (1739 rok). Jej konsekracji, w dniu 4 sierpnia 1748 roku, dokonał biskup [[ewim:Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]]. Po pożarze z 1770 roku dobudowano nawę południową, całość przedłużono o trzy przęsła w kierunku wschodnim i ujednolicono elewację budowli (1775-1780). Bardziej ozdobny wygląd otrzymała jedynie fasada kościoła, którą zaprojektował miejscowy architekt, [[ewim:Ernest Mazur |Ernest Mazur]] (Masuhr), również twórca hełmu wieży (projekt z 1791 roku). Pracami kierował [[ewim:Fryderyk Bauch|Fryderyk Bauch]], natomiast świątynię w nowym kształcie poświęcił biskup [[ewim:Jan Karol von Hohenzollern|Karol Hohenzollern]], w asyście biskupów warmińskich [[Ignacy Krasicki |Ignacego Krasickiego]] i [[ewim:Karol Zehmen | Karola Zehmena]]. |
==Opis== | ==Opis== | ||
Linia 30: | Linia 28: | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
+ | *[[ewim:Parafia pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku|Parafia pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] | ||
*[[ewim:Henryk III Sorbom |Henryk III Sorbom]] | *[[ewim:Henryk III Sorbom |Henryk III Sorbom]] | ||
− | *[[ewim:Krzysztof | + | *[[ewim:Krzysztof Szembek |Krzysztof Andrzej Jan Szembek]] |
*[[ewim:Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]] | *[[ewim:Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]] | ||
*[[ewim:Ernest Mazur |Ernest Mazur]] | *[[ewim:Ernest Mazur |Ernest Mazur]] | ||
Linia 40: | Linia 39: | ||
*[[ewim:Chrystian Bernard Schmidt |Chrystian Bernard Schmidt]] | *[[ewim:Chrystian Bernard Schmidt |Chrystian Bernard Schmidt]] | ||
*[[ewim:Jan Langhanki |Jan Langhanki]] | *[[ewim:Jan Langhanki |Jan Langhanki]] | ||
− | *[[ewim:Michał Ruhnau|Michał Ruhnau] | + | *[[ewim:Michał Ruhnau|Michał Ruhnau]] |
*[[ewim:Krzysztof Schmidt|Krzysztof Schmidt]] | *[[ewim:Krzysztof Schmidt|Krzysztof Schmidt]] | ||
*[[ewim:Jan Geese|Jan Geese]] | *[[ewim:Jan Geese|Jan Geese]] | ||
Linia 56: | Linia 55: | ||
*Grabowski, Andrzej: ''Bisztynek: kościół farny pw. św. Macieja i Przenajdroższej Krwi Pana Jezusa'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://bisztynek.wm.pl/9922,Bisztynek-kosciol-farny-pw-sw-Macieja-i-Przenajdrozszej-Krwi-Pana-Jezusa.html#axzz2kQ0Ea776 www.bisztynek.wm.pl] [dostęp 12.11.2013 r.] | *Grabowski, Andrzej: ''Bisztynek: kościół farny pw. św. Macieja i Przenajdroższej Krwi Pana Jezusa'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://bisztynek.wm.pl/9922,Bisztynek-kosciol-farny-pw-sw-Macieja-i-Przenajdrozszej-Krwi-Pana-Jezusa.html#axzz2kQ0Ea776 www.bisztynek.wm.pl] [dostęp 12.11.2013 r.] | ||
− | + | ||
[[Category:Kościoły i kaplice]] | [[Category:Kościoły i kaplice]] | ||
− | |||
[[Category:Powiat bartoszycki]] | [[Category:Powiat bartoszycki]] | ||
[[Category:Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | [[Category:Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
[[Category:1301-1400]] | [[Category:1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 14:47, 11 sty 2016
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na przełomie XIV i XV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na terenie Bisztynka (niem. Bischoffstein), w obrębie średniowiecznej zabudowy miasta. Obecnie znajduje się przy ulicy Kościelnej.
Historia
Kościół uposażono w przywileju lokacyjnym miasta z 30 kwietnia 1385 roku. W 1400 roku jego konsekracji ku czci św. Macieja Apostoła dokonał biskup warmiński Henryk III Sorbom. Podczas konsekracji, w chwili podniesienia hostii, miały spaść na ołtarz krople krwi. Od tego czasu rozwinął się w tym miejscu kult Krwi Jezusa. Nasilony od początku XVIII wieku ruch pielgrzymkowy spowodował konieczność powiększenia świątyni. Najpierw, z fundacji biskupa Krzysztofa Andrzeja Jana Szembeka, dostawiono północną nawę boczną (1739 rok). Jej konsekracji, w dniu 4 sierpnia 1748 roku, dokonał biskup Adam Stanisław Grabowski. Po pożarze z 1770 roku dobudowano nawę południową, całość przedłużono o trzy przęsła w kierunku wschodnim i ujednolicono elewację budowli (1775-1780). Bardziej ozdobny wygląd otrzymała jedynie fasada kościoła, którą zaprojektował miejscowy architekt, Ernest Mazur (Masuhr), również twórca hełmu wieży (projekt z 1791 roku). Pracami kierował Fryderyk Bauch, natomiast świątynię w nowym kształcie poświęcił biskup Karol Hohenzollern, w asyście biskupów warmińskich Ignacego Krasickiego i Karola Zehmena.
Opis
Jest to kościół orientowany, trójnawowy o ośmiu przęsłach, z wyodrębnionym prezbiterium, wzniesiony na rzucie prostokąta. Do jego budowy wykorzystano kamień (do połowy wysokości) oraz cegły, a następnie otynkowano. Charakterystycznym elementem tej budowli jest późnobarokowa szeroka fasada zachodnia z półowalnym naczółkiem. Zdobi ją kilka par pilastrów, a także profilowany gzyms. Wciągnięta w korpus gotycka wieża powstała w XVI wieku. Jest ona murowana z cegły, ozdobiona ostrołukowymi blendami i zwieńczona barokowym hełmem z latarnią. Relikty także gotyckiej nawy zachowały się w ścianach nawy głównej. We wnętrzu zastosowano sklepienia kolebkowe, wsparte na czworobocznych filarach opiętych pilastrami. Chór muzyczny wsparto na arkadach. Przy świątyni znajduje się neogotycka proboszczówka z 1851 roku. Kościelny teren odgradza od ulicy barokowy mur, na którego filarach ustawiono figury 12 apostołów.
Wyposażenie
Wystrój i wyposażenie wnętrza ma w miarę jednolity charakter: późnobarokowy i rokokowy. Ołtarz główny z wizerunkiem patrona świątyni i dwa ołtarze boczne są dziełem Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla (około 1780 roku). W kościele znajduje się gotycka rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z drugiej połowy XIV wieku, obrazy Apostołów namalowane w 1776 roku przez Jana Langhankiego, a także kamienna tablica z herbem biskupa Szembeka z datą „1739”. Są tutaj także cenne zabytki sztuki sakralnej, w tym m.in.:
- kielich z 1663 roku, wykonany przez złotnika z Jezioran, Michała Ruhnau'a,
- naczynie na oleje święte z 1682 roku,
- pacyfikał w formie krzyża z 1664 roku,
- taca srebrna z około 1644 roku, wykonana przez złotnika braniewskiego Krzysztofa Schmidta,
- taca srebrna i naczynie na oleje święte z 1753 roku, wykonane przez złotnika olsztyńskiego Jana Geese,
- łódka na kadzidło z 1700 roku i monstrancja z XVIII wieku, wykonane przez złotnika dobromiejskiego, Jana Bartolomowicza,
- krzyż ołtarzowy srebrny z przełomu XVII i XVIII wieku.
Ciekawostki
- Do najcenniejszych i najstarszych zabytków regionu należy cyborium z I połowy XIV wieku, tj. puszka eucharystyczna pierwotnie wykonana do tego kościoła, a do 1945 roku przechowywana w Skarbcu Fromborskim.
Zobacz też
- Parafia pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku
- Henryk III Sorbom
- Krzysztof Andrzej Jan Szembek
- Adam Stanisław Grabowski
- Ernest Mazur
- Fryderyk Bauch
- Karol Hohenzollern
- Ignacy Krasicki
- Karol Zehmen
- Chrystian Bernard Schmidt
- Jan Langhanki
- Michał Ruhnau
- Krzysztof Schmidt
- Jan Geese
- Jan Bartolomowicz
- Skarbiec Fromborski
Bibliografia
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 268-270.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 14.
- Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II: ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. - Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. - S. 12-15.
- Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. - Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 170.
- Sanktuaria Archidiecezji Warmińskiej / pod red. Janiny Bosko, Jacka Macieja Wojtkowskiego. - Olsztyn : Agencja Wydawnicza „Remix”, 2009. – S. 27-30.
Linki
- Grabowski, Andrzej: Bisztynek: kościół farny pw. św. Macieja i Przenajdroższej Krwi Pana Jezusa, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.bisztynek.wm.pl [dostęp 12.11.2013 r.]