Kościół pw. św. Katarzyny w Lubominie

Fot. Janusz Gerszberg, 2022 rok

Źródło: Wikimedia Commons

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany w centrum wsi Lubomino (niem. Arnsdorf). Wieś położona jest w powiecie lidzbarskim, przy trasie Olsztyn – Orneta.

Historia

Pierwsza wzmianka o uposażeniu kościoła w tym miejscu pochodzi z dokumentu lokacyjnego wsi, z 1320 roku. Pierwotna budowla, przypuszczalnie drewniana, została zastąpiona obecną, wzniesioną w latach 1340-1370. Wieżę zbudowano wówczas tylko w dolnej kondygnacji. Podwyższono ją około 1480 roku. W 1807 roku świątynia została zniszczona w wyniku pożaru – zachowały się jedynie mury obwodowe. Odbudowana w kolejnych latach, została konsekrowana w 1875 roku przez biskupa Filipa Krementza ku czci św. Katarzyny i Przemienienia Pańskiego. W 1922 roku przeprowadzono w niej gruntowną renowację.

Opis

Jest to kościół orientowany, salowy, murowany z cegły, wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta. Do korpusu budowli przylegają: zakrystia od północy, kruchta od południa i kwadratowa wieża od zachodu. W przyziemiu wieży znajduje się kruchta z ostrołukowym portalem. Wyższe kondygnacje zostały ozdobione ślepymi arkadami ostrołukowymi i oddzielone od siebie wgłębionymi fryzami. Górna kondygnacja wieży ma przekrój ośmioboczny. Wieńczy ją namiotowy dach. Przed wejściem do wieży znajduje się płyta kamienna z datą „1771”. Naroża korpusu nawowego ujęte są szkarpami, a ściany dzielone na przemian oknami i ostrołukowymi blendami. Górą przebiega tynkowany fryz opaskowy. Na kalenicy dachu umieszczono wieżyczkę na sygnaturkę wraz z chorągiewką, na której widnieje data „1922”. Wnętrze nakrywa strop płaski.

Wyposażenie

W kościele znajdują się barokowe ołtarze z około 1730 roku, pochodzące z dawnego kościoła jezuitów w Braniewie (zburzonego w 1809 roku). Przed ich ustawieniem na nowym miejscu, w 1816 roku, zostały one jednakże znacznie przekształcone. Późnoklasycystyczna ambona została wykonana w pracowni Biereichela w 1815 roku i zwieńczona jest na baldachimie figurą Mojżesza z tablicami przykazań. W kościele znajduje się także granitowa chrzcielnica pochodząca prawdopodobnie z połowy XIV wieku, a także późnogotycki krucyfiks z około 1520-1530 roku. Chór muzyczny i prospekt organowy są barokowe i pochodzą z około połowy XIX wieku. Wiele przedmiotów, mających wartość zabytkową i artystyczną, znajduje się także w kościelnym skarbcu. Są tam m.in.: monstrancja wieżyczkowa z 1606 roku, relikwiarz rokokowy z drugiej połowy XVIII wieku czy srebrna tacka, wykonana w pierwszej połowie XVIII wieku przez złotnika z Dobrego Miasta Jerzego Mittaga.

Ciekawostki

• Z kościołem tym wiąże się historia nietypowego wyroku wydanego w połowie XVII wieku przez sąd biskupi na jedną z parafianek. Przyłapana na cudzołóstwie, musiała przez pięć kolejnych niedziel stać w kościele z zapaloną świecą, a przez cztery lata nie wolno jej było wyjść za mąż.
• Niegdyś na wieży kościelnej znajdował się duży dzwon spiżowy, odlany w Królewcu w 1843 roku. W 1942 roku został on zdemontowany i miał być przeznaczony na cele wojenne. Obecnie znajduje się w Niemczech.

Zobacz też

• Parafia pw. św. Katarzyny w Lubominie
• Dzwon z kościoła pw. św. Katarzyny w Lubominie
• Filip Krementz
• Jerzy Mittag

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. - Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 99-102.
2. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 233-234.
3. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn: Remix, 1992. – S. 78.
4. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. - Gdynia: Wydawnictwo Region, 2012. – S. 113.

Linki

• Lubomino - zabytkowy kościół par. p.w. św. Katarzyny, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.ciekawemazury.pl [dostęp 07.112013 r.]