Jan Liszewski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
== Biografia<br> == | == Biografia<br> == | ||
| − | Jan Liszewski urodził się 10 listopada 1852 r. w [[ewim:Klebark Wielki|Klebarku Wielkim]] koło [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]], w rodzinie miejscowego kowala Mikołaja Liszewskiego i matki Katarzyny z Pieczkowskich. Ukończył w Olsztynie szkołę ludową, potem kształcił się w gimnazjum w Braniewie i Reszlu. Matury jednak nie uzyskał. W latach 1876 -1877 był prywatnym nauczycielem języka niemieckiego w jednym z dworów koło Płocka. Służbę wojskową odbył w Toruniu. W 1879 r. został nauczycielem szkoły ludowej w Bredynkach i Raszągu pod Biskupcem. Był pierwszym redaktorem „Gazety Olsztyńskiej”(1986 – 1891).Nie był żonaty, nie pozostawił potomstwa. Zmarł 23 lipca 1894 w Olsztynie. Został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Jakuba. W pogrzebie uczestniczył ks. Walenty Barczewski. Grób Liszewskiego został zniszczony w czasie II wojny światowej.<br> | + | Jan Liszewski urodził się 10 listopada 1852 r. w [[ewim:Klebark Wielki|Klebarku Wielkim]] koło [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]], w rodzinie miejscowego kowala Mikołaja Liszewskiego i matki Katarzyny z Pieczkowskich. Ukończył w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]] szkołę ludową, potem kształcił się w gimnazjum w [[ewim:Braniewo|Braniewie]] i [[ewim:Reszel|Reszlu]]. Matury jednak nie uzyskał. W latach 1876 -1877 był prywatnym nauczycielem języka niemieckiego w jednym z dworów koło Płocka. Służbę wojskową odbył w Toruniu. W 1879 r. został nauczycielem szkoły ludowej w [[ewim:Bredynki|Bredynkach]] i [[ewim:Rasząg|Raszągu pod Biskupcem]]. Był pierwszym redaktorem „Gazety Olsztyńskiej”(1986 – 1891). Nie był żonaty, nie pozostawił potomstwa. Zmarł 23 lipca 1894 w Olsztynie. Został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Jakuba. W pogrzebie uczestniczył [[ewim:Walenty Barczewski|ks. Walenty Barczewski]]. Grób Liszewskiego został zniszczony w czasie II wojny światowej.<br> |
== Działalność<br> == | == Działalność<br> == | ||
| − | W | + | W 1881 r. utworzył w Raszągu polską biblioteczkę Towarzystwa Czytelni Ludowych, ukończył też trzyaktową sztukę teatralną [[Swaty warmińskie|„Swaty warmińskie”]], którą rok później, wydała drukiem oficyna J. R. Langego w Gnieźnie. Zbierał warmińskie pieśni ludowe, rozprowadzał polskie czasopisma (Dziennik Poznański, Goniec Wielkopolski, Gazeta Górnośląska). <br> |
'''w obronie języka ''' | '''w obronie języka ''' | ||
| − | Zaangażował się w obronę języka polskiego. Wspólnie z księgarzem Andrzejem Samulowskim z Gietrzwałdu oraz Franciszkiem Szczepańskim z Lamkowa w 1885 r. zorganizował dwa wiece w Olsztynie i Barczewie, na których uchwalono petycje w sprawie przywrócenia języka polskiego w szkołach na południowej Warmii. Organizowane wiece w obronie „mowy ojców” były pierwszymi, nieśmiałymi oznakami budzenia się ruchu narodowego na ziemiach południowej Warmii.<br> | + | Zaangażował się w obronę języka polskiego. Wspólnie z księgarzem [[Andrzej Samulowski (poeta)|Andrzejem Samulowskim z Gietrzwałdu]] oraz [[Franciszek Szczepański|Franciszkiem Szczepańskim]] z [[ewim:Lamkowo|Lamkowa]] w 1885 r. zorganizował dwa wiece w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]] i [[ewim:Barczewo|Barczewie]], na których uchwalono petycje w sprawie przywrócenia języka polskiego w szkołach na południowej [[ewim:Warmia|Warmii]]. Organizowane wiece w obronie „mowy ojców” były pierwszymi, nieśmiałymi oznakami budzenia się ruchu narodowego na ziemiach południowej Warmii.<br> |
'''powołanie „Gazety Olsztyńskiej”''' | '''powołanie „Gazety Olsztyńskiej”''' | ||
| − | Już w 1882 r. w „Dzienniku Poznańskim” pisano, że dla dalszego kształtowania świadomości narodowej na Warmii, potrzebna jest lokalna gazeta. Powołania jej dożycia podjął się Liszewski. W 1986 r. z pomocą Samulowskiego założył „Gazetę Olsztyńską”, wydawaną dla Warmiaków nieprzerwanie do 1 września 1939 r. Liszewski pełnił w niej funkcję redaktora, drukarza i kolportera. Środki na założenie czasopisma otrzymał z trzech różnych źródeł: Komitetu Niesienia Pomocy Kaszubom i Mazurom, subwencji Polaków z Petersburga oraz od zamożniejszych chłopów z Warmii. Pierwszy numer „Gazety Olsztyńskiej” ukazał się 16 kwietnia 1886 r. Poprzedził go egzemplarz okazowy, wydrukowany w Gietrzwałdzie 25 marca 1886 r. „Gazeta” stała się radykalnym organem prasowym ruchu polskiego Warmiaków. „Nawoływała do czynnego udziału Polaków w życiu politycznym, do głosowania na polskich kandydatów w wyborach, naigrywała się z Niemców i wyrażała przekonanie o odzyskaniu niepodległości. Wspierała również aktywnie organizowane w 1892 roku wiece w obronie języka polskiego. Jej hasłem stało się umieszczone w winiecie tytułowej ''Uczmy dzieci czytać po polsku''<ref>Cyt. za:http://www.domwarminski.pl / Polskojęzyczni Warmiacy, czy warmińscy Polacy? / "Gazeta Olsztyńska" i inne pisma</ref>. W kwietniu 1891, ze względu na zły stan zdrowia, Liszewski przekazał redakcję pisma szwagrowi – Sewerynowi Pieniężnemu (1864-1905).<br> | + | Już w 1882 r. w „Dzienniku Poznańskim” pisano, że dla dalszego kształtowania świadomości narodowej na Warmii, potrzebna jest lokalna gazeta. Powołania jej dożycia podjął się Liszewski. W 1986 r. z pomocą [[Andrzej Samulowski (poeta)|Samulowskiego]] założył [[Gazeta Olsztyńska|„Gazetę Olsztyńską”]], wydawaną dla Warmiaków nieprzerwanie do 1 września 1939 r. Liszewski pełnił w niej funkcję redaktora, drukarza i kolportera. Środki na założenie czasopisma otrzymał z trzech różnych źródeł: Komitetu Niesienia Pomocy Kaszubom i Mazurom, subwencji Polaków z Petersburga oraz od zamożniejszych chłopów z Warmii. Pierwszy numer „Gazety Olsztyńskiej” ukazał się 16 kwietnia 1886 r. Poprzedził go egzemplarz okazowy, wydrukowany w [[ewim:Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]] 25 marca 1886 r. „Gazeta” stała się radykalnym organem prasowym ruchu polskiego Warmiaków. „Nawoływała do czynnego udziału Polaków w życiu politycznym, do głosowania na polskich kandydatów w wyborach, naigrywała się z Niemców i wyrażała przekonanie o odzyskaniu niepodległości. Wspierała również aktywnie organizowane w 1892 roku wiece w obronie języka polskiego. Jej hasłem stało się umieszczone w winiecie tytułowej ''Uczmy dzieci czytać po polsku''<ref>Cyt. za:http://www.domwarminski.pl / Polskojęzyczni Warmiacy, czy warmińscy Polacy? / "Gazeta Olsztyńska" i inne pisma</ref>. W kwietniu 1891, ze względu na zły stan zdrowia, Liszewski przekazał redakcję pisma szwagrowi – [[Seweryn Pieniężny senior|Sewerynowi Pieniężnemu (1864-1905)]].<br> |
== Upamiętnienie<br> == | == Upamiętnienie<br> == | ||
| − | Liszewski stworzył pismo proste i łatwe w odbiorze. Głównym celem, jaki sobie postawił była obrona wiary i mowy ojców a także polskich obyczajów. Zamieszczał w „Gazecie” swoje wiersze i opowiadania (ok.70 wierszy, bajek i pieśni) Jednocześnie „Gazeta” stała się pomostem działań kulturalnych i oświatowych między Wielkopolską a Warmią. Przetrwała do dnia dzisiejszego. Jego imieniem nazwano ulicę oraz Szkołę Podstawową Nr 29 w Olsztynie.<br> | + | Liszewski stworzył pismo proste i łatwe w odbiorze. Głównym celem, jaki sobie postawił była obrona wiary i mowy ojców a także polskich obyczajów. Zamieszczał w „Gazecie” swoje wiersze i opowiadania (ok.70 wierszy, bajek i pieśni) Jednocześnie „Gazeta” stała się pomostem działań kulturalnych i oświatowych między Wielkopolską a [[ewim:Warmia|Warmią]]. Przetrwała do dnia dzisiejszego. Jego imieniem nazwano ulicę oraz [[ewim:Szkoła Podstawowa nr 29 w Olsztynie|Szkołę Podstawową Nr 29 w Olsztynie]].<br> |
== Przypisy<br> == | == Przypisy<br> == | ||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
6.http://www.atrakcje.olsztyn.pl/Postacie/jan-liszewski.html<br> | 6.http://www.atrakcje.olsztyn.pl/Postacie/jan-liszewski.html<br> | ||
| − | [[Category:1801- | + | [[Category:1801-1918|Liszewski,Jan]] |
| + | [[Category:Olsztyn|Liszewski,Jan]] | ||
| + | [[Category:Powiat olsztyński|Liszewski,Jan]] | ||
| + | [[Category:Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)|Liszewski,Jan]] | ||
| + | [[Category:Prusy Wschodnie|Liszewski,Jan]] | ||
| + | [[Category:Wydawcy|Liszewski,Jan]] | ||
| + | [[Category:Dziennikarze i publicyści|Liszewski,Jan]] | ||
| + | [[Category:Działacze społeczni|Liszewski,Jan]] | ||
| + | [[Category:Wielkie postaci Warmii i Mazur|Liszewski,Jan]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:02, 8 sie 2014
(1852 - 1894) - założyciel „Gazety Olsztyńskiej”, nauczyciel, poeta, etnograf, warmiński działacz polityczny i społeczny
Spis treści
Biografia
Jan Liszewski urodził się 10 listopada 1852 r. w Klebarku Wielkim koło Olsztyna, w rodzinie miejscowego kowala Mikołaja Liszewskiego i matki Katarzyny z Pieczkowskich. Ukończył w Olsztynie szkołę ludową, potem kształcił się w gimnazjum w Braniewie i Reszlu. Matury jednak nie uzyskał. W latach 1876 -1877 był prywatnym nauczycielem języka niemieckiego w jednym z dworów koło Płocka. Służbę wojskową odbył w Toruniu. W 1879 r. został nauczycielem szkoły ludowej w Bredynkach i Raszągu pod Biskupcem. Był pierwszym redaktorem „Gazety Olsztyńskiej”(1986 – 1891). Nie był żonaty, nie pozostawił potomstwa. Zmarł 23 lipca 1894 w Olsztynie. Został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Jakuba. W pogrzebie uczestniczył ks. Walenty Barczewski. Grób Liszewskiego został zniszczony w czasie II wojny światowej.
Działalność
W 1881 r. utworzył w Raszągu polską biblioteczkę Towarzystwa Czytelni Ludowych, ukończył też trzyaktową sztukę teatralną „Swaty warmińskie”, którą rok później, wydała drukiem oficyna J. R. Langego w Gnieźnie. Zbierał warmińskie pieśni ludowe, rozprowadzał polskie czasopisma (Dziennik Poznański, Goniec Wielkopolski, Gazeta Górnośląska).
w obronie języka
Zaangażował się w obronę języka polskiego. Wspólnie z księgarzem Andrzejem Samulowskim z Gietrzwałdu oraz Franciszkiem Szczepańskim z Lamkowa w 1885 r. zorganizował dwa wiece w Olsztynie i Barczewie, na których uchwalono petycje w sprawie przywrócenia języka polskiego w szkołach na południowej Warmii. Organizowane wiece w obronie „mowy ojców” były pierwszymi, nieśmiałymi oznakami budzenia się ruchu narodowego na ziemiach południowej Warmii.
powołanie „Gazety Olsztyńskiej”
Już w 1882 r. w „Dzienniku Poznańskim” pisano, że dla dalszego kształtowania świadomości narodowej na Warmii, potrzebna jest lokalna gazeta. Powołania jej dożycia podjął się Liszewski. W 1986 r. z pomocą Samulowskiego założył „Gazetę Olsztyńską”, wydawaną dla Warmiaków nieprzerwanie do 1 września 1939 r. Liszewski pełnił w niej funkcję redaktora, drukarza i kolportera. Środki na założenie czasopisma otrzymał z trzech różnych źródeł: Komitetu Niesienia Pomocy Kaszubom i Mazurom, subwencji Polaków z Petersburga oraz od zamożniejszych chłopów z Warmii. Pierwszy numer „Gazety Olsztyńskiej” ukazał się 16 kwietnia 1886 r. Poprzedził go egzemplarz okazowy, wydrukowany w Gietrzwałdzie 25 marca 1886 r. „Gazeta” stała się radykalnym organem prasowym ruchu polskiego Warmiaków. „Nawoływała do czynnego udziału Polaków w życiu politycznym, do głosowania na polskich kandydatów w wyborach, naigrywała się z Niemców i wyrażała przekonanie o odzyskaniu niepodległości. Wspierała również aktywnie organizowane w 1892 roku wiece w obronie języka polskiego. Jej hasłem stało się umieszczone w winiecie tytułowej Uczmy dzieci czytać po polsku[1]. W kwietniu 1891, ze względu na zły stan zdrowia, Liszewski przekazał redakcję pisma szwagrowi – Sewerynowi Pieniężnemu (1864-1905).
Upamiętnienie
Liszewski stworzył pismo proste i łatwe w odbiorze. Głównym celem, jaki sobie postawił była obrona wiary i mowy ojców a także polskich obyczajów. Zamieszczał w „Gazecie” swoje wiersze i opowiadania (ok.70 wierszy, bajek i pieśni) Jednocześnie „Gazeta” stała się pomostem działań kulturalnych i oświatowych między Wielkopolską a Warmią. Przetrwała do dnia dzisiejszego. Jego imieniem nazwano ulicę oraz Szkołę Podstawową Nr 29 w Olsztynie.
Przypisy
- ↑ Cyt. za:http://www.domwarminski.pl / Polskojęzyczni Warmiacy, czy warmińscy Polacy? / "Gazeta Olsztyńska" i inne pisma
Bibliografia
1.Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku)/ Tadeusz Oracki - Warszawa, 1983.
2.Jan Chłosta. Znani i nieznani olsztyniacy XIX i XX wieku. Książnica Polska,Olsztyn, 1996.
3.Słownik Warmii :( historyczno- geograficzny) /Jan Chłosta. – Olsztyn : „Littera” , 2002.
4.Ludzie Olsztyna / Jan Chłosta. – Olsztyn : Posłaniec Warmiński, 2003.
5.http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Liszewski
6.http://www.atrakcje.olsztyn.pl/Postacie/jan-liszewski.html
