Pałac w Gardzieniu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
[[Image: palac_gardzien_2.jpg|thumb|right|250px|Elewacja ogrodowa.<br>Źródło: [http://mazuryzachodnie.blogspot.com/2009/09/szlakiem-wielkich-postaci-jenny-von.html www.mazuryzachodnie.blogspot.com] ]] | [[Image: palac_gardzien_2.jpg|thumb|right|250px|Elewacja ogrodowa.<br>Źródło: [http://mazuryzachodnie.blogspot.com/2009/09/szlakiem-wielkich-postaci-jenny-von.html www.mazuryzachodnie.blogspot.com] ]] | ||
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku. Obecnie zachowały się tylko jego relikty. | Zabytek architektury wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku. Obecnie zachowały się tylko jego relikty. | ||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Rezydencja została wybudowana na terenie wsi [[ewim:Gardzień| Gardzień]] (niem. Garden), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych. Wieś położona jest w powiecie iławskim, w | + | Rezydencja została wybudowana na terenie wsi [[ewim:Gardzień| Gardzień]] (niem. Garden), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych. Wieś położona jest w [[ewim:Powiat iławski| powiecie iławskim]], w [[ewim:Iława (gmina wiejska)| gminie Iława]]. |
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Znajdujący się w Gardzieniu majątek ziemski | + | Znajdujący się w Gardzieniu majątek ziemski od 1690 roku były posiadaniu rodziny Finck von Finckensteina. Jeszcze w tym samym roku wzniesiono tutaj rezydencję. Ponieważ kolejny spadkobierca hrabiego Fryderyk Karol Filip zmarł bezdzietnie w 1826 roku, dwór wraz z okolicznym majątkiem przeszedł w posiadanie jego siostrzeńca Hahnefeldta. Ten w 1830 roku odsprzedał go baronowi Wernerowi von Gutstedt. Wówczas dwór został przebudowany na wzór weimarskiego pałacu Wittum. Po śmierci barona w 1864 roku, jego żona Jenny von Gutstedt sprzedała pałac kupcowi z Berlina Jonasowi, który uczynił z niego swoją rezydencję myśliwską. Po Jonasie właścicielem Gardzienia w 1880 roku został niejaki Zidowitz, a w 1900 roku ponownie, po 200 latach, rodzina Finckenstein. Podczas I wojny światowej w pałacu mieściła się szkoła i kwatera dla uchodźców z terenów objętych działaniami wojennymi. Po wojnie pałac był rezydencją wdowy po grafie von Finckenstein. W 1932 roku utworzono w tym miejscu szkołę sportową dla młodzieży wychowywanej w duchu nazistowskim. Przed 1939 rokiem hrabia Finckenstein uczynił z pałacu siedzibę zarządu swych dóbr. Po drugiej wojnie światowej pałac zaadaptowano na mieszkania rodzin robotników leśnych. Nieremontowany, zdewastowany i w konsekwencji opuszczony pod koniec lat 60-tych XX wieku, powoli obracał się w ruinę. Z czasem zniszczona konstrukcja stała się tak niebezpieczna, że zdecydowano o jej rozbiórce. |
| − | Z czasem zniszczona konstrukcja stała się tak niebezpieczna, że zdecydowano o jej rozbiórce. | ||
==Opis== | ==Opis== | ||
| Linia 22: | Linia 18: | ||
#Binek, Monika: ''Pałac urzekł siostrzenicę Napoleona : wędrówka śladami dawnego majątku'' / Monika Binek // „Kurier Regionu Iławskiego”. - 2009, nr 24, s. 12-13. | #Binek, Monika: ''Pałac urzekł siostrzenicę Napoleona : wędrówka śladami dawnego majątku'' / Monika Binek // „Kurier Regionu Iławskiego”. - 2009, nr 24, s. 12-13. | ||
#Kluk, Iwona Beata: ''Zamki, pałace i dwory w okolicach Susza dawniej i dziś'' / Iwona Beata Kluk // W: ''Susz : z dziejów miasta i okolic'' / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 121. | #Kluk, Iwona Beata: ''Zamki, pałace i dwory w okolicach Susza dawniej i dziś'' / Iwona Beata Kluk // W: ''Susz : z dziejów miasta i okolic'' / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 121. | ||
| − | #Niesiobędzki, Wiesław: ''Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego : przewodnik historyczno-krajoznawczy'' / Wiesław Niesiobędzki. - Iława : Wydawnictwo Tekst 2003. – S. 21-25. | + | #Niesiobędzki, Wiesław: ''Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego : przewodnik historyczno-krajoznawczy'' / Wiesław Niesiobędzki. - Iława : Wydawnictwo Tekst 2003. – S. 21-25. |
| + | #Wańkowska-Sobiesiak, Joanna: ''Świat bliski, znajomy? '' / Joanna Wańkowska-Sobiesiak. - Olsztyn : Studio Poligrafii Komputerowej „SQL”, 2008. – S. 16-20. | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| Linia 28: | Linia 25: | ||
*''Szlakiem wielkich postaci: Jenny von Pappenheim i Gardzień'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://mazuryzachodnie.blogspot.com/2009/09/szlakiem-wielkich-postaci-jenny-von.html www.mazuryzachodnie.blogspot.com] [dostęp 25.02.2014 r.] | *''Szlakiem wielkich postaci: Jenny von Pappenheim i Gardzień'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://mazuryzachodnie.blogspot.com/2009/09/szlakiem-wielkich-postaci-jenny-von.html www.mazuryzachodnie.blogspot.com] [dostęp 25.02.2014 r.] | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:Pałace i dwory]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Iława (gmina wiejska)]] |
[[Category:Powiat iławski]] | [[Category:Powiat iławski]] | ||
| − | [[Category:1801- | + | [[Category:1801-1918]] |
Aktualna wersja na dzień 08:25, 9 kwi 2015
Zabytek architektury wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku. Obecnie zachowały się tylko jego relikty.
Spis treści
Lokalizacja
Rezydencja została wybudowana na terenie wsi Gardzień (niem. Garden), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych. Wieś położona jest w powiecie iławskim, w gminie Iława.
Historia
Znajdujący się w Gardzieniu majątek ziemski od 1690 roku były posiadaniu rodziny Finck von Finckensteina. Jeszcze w tym samym roku wzniesiono tutaj rezydencję. Ponieważ kolejny spadkobierca hrabiego Fryderyk Karol Filip zmarł bezdzietnie w 1826 roku, dwór wraz z okolicznym majątkiem przeszedł w posiadanie jego siostrzeńca Hahnefeldta. Ten w 1830 roku odsprzedał go baronowi Wernerowi von Gutstedt. Wówczas dwór został przebudowany na wzór weimarskiego pałacu Wittum. Po śmierci barona w 1864 roku, jego żona Jenny von Gutstedt sprzedała pałac kupcowi z Berlina Jonasowi, który uczynił z niego swoją rezydencję myśliwską. Po Jonasie właścicielem Gardzienia w 1880 roku został niejaki Zidowitz, a w 1900 roku ponownie, po 200 latach, rodzina Finckenstein. Podczas I wojny światowej w pałacu mieściła się szkoła i kwatera dla uchodźców z terenów objętych działaniami wojennymi. Po wojnie pałac był rezydencją wdowy po grafie von Finckenstein. W 1932 roku utworzono w tym miejscu szkołę sportową dla młodzieży wychowywanej w duchu nazistowskim. Przed 1939 rokiem hrabia Finckenstein uczynił z pałacu siedzibę zarządu swych dóbr. Po drugiej wojnie światowej pałac zaadaptowano na mieszkania rodzin robotników leśnych. Nieremontowany, zdewastowany i w konsekwencji opuszczony pod koniec lat 60-tych XX wieku, powoli obracał się w ruinę. Z czasem zniszczona konstrukcja stała się tak niebezpieczna, że zdecydowano o jej rozbiórce.
Opis
Pałac został zbudowany na planie prostokąta z dwoma wysuniętymi ku drodze dojazdowej, krótkimi skrzydłami i pomieszczeniami mieszkalnymi, w części środkowej. Była to budowla murowana z cegły, otynkowana, podpiwniczona, dwukondygnacyjna, z użytkowym poddaszem. Przykryto ją dachem z czerwonej dachówki z charakterystycznymi lukarnami powiekowymi. W dolnej kondygnacji budynku, w środkowej części znajdował się szeroki pokój z oknami wychodzącymi z jednej strony na park, z drugiej na dziedziniec. Do pałacu należały także budynki folwarczne położone obok dziedzińca: stajnie, wozownie, chlewnie i gorzelnia.
Ciekawostki
- W latach 1838-1864 w pałacu mieszkała Jenny von Gutstedt, nieślubna córka Hieronima Bonapartego ówczesnego króla Westfalii (brat cesarza Napoleona) i Diany von Pappenheim. Państwo Gutstedt poznali się w Weimarze na dworze Wielkiego Księcia Turyngii Karola Augusta. Na wieść o małżeństwie Jenny jej ojciec przekazał młodym małżonkom pokaźną sumę, za którą kupili majątek w Gardzieniu.
Bibliografia
- Binek, Monika: Pałac urzekł siostrzenicę Napoleona : wędrówka śladami dawnego majątku / Monika Binek // „Kurier Regionu Iławskiego”. - 2009, nr 24, s. 12-13.
- Kluk, Iwona Beata: Zamki, pałace i dwory w okolicach Susza dawniej i dziś / Iwona Beata Kluk // W: Susz : z dziejów miasta i okolic / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 121.
- Niesiobędzki, Wiesław: Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego : przewodnik historyczno-krajoznawczy / Wiesław Niesiobędzki. - Iława : Wydawnictwo Tekst 2003. – S. 21-25.
- Wańkowska-Sobiesiak, Joanna: Świat bliski, znajomy? / Joanna Wańkowska-Sobiesiak. - Olsztyn : Studio Poligrafii Komputerowej „SQL”, 2008. – S. 16-20.
Zobacz też
- Gardzień (Garden), materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskiezabytki.pl [dostęp 24.02.2014 r.]
- Szlakiem wielkich postaci: Jenny von Pappenheim i Gardzień, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.mazuryzachodnie.blogspot.com [dostęp 25.02.2014 r.]
