Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
(Utworzył nową stronę „[[Image: kosciolNMP_wieliczki_1.jpg|thumb|right|250px| Fot. z 1920/1940 roku.<br>Źródło: [http://www.bildarchiv-ostpreussen.de/suche/#!start=1 www.bildarchiv-ostpreu…”) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[Image: | + | [[Image: kosciolNMP_wieliczki_2.jpg|thumb|right|250px| Fot. Mieczysław Kalski ]] |
| − | [[Image: | + | [[Image: kosciolNMP_wieliczki_2a.jpg|thumb|right|250px| Fot. Mieczysław Kalski ]] |
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XVII wieku. | Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XVII wieku. | ||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Kościół został wybudowany na wzniesieniu, w centrum wsi [[ewim:Wieliczki|Wieliczki]] (niem. Wielitzken). Wieś położona jest w południowo-wschodniej części powiatu oleckiego. | + | Kościół został wybudowany na wzniesieniu, w centrum wsi [[ewim:Wieliczki|Wieliczki]] (niem. Wielitzken). Wieś położona jest w południowo-wschodniej części [[ewim:Powiat olecki|powiatu oleckiego]] na terenie [[ewim:Wieliczki (gmina wiejska)|gminy Wieliczki]]. |
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Budowę pierwszej drewnianej świątyni ukończono latem 1552 roku. Kilka miesięcy później, w połowie grudnia, dokonano jej poświęcenia. W roku 1656 została ona jednak spalona w trakcie najazdu wojsk tatarskich. Po odbudowie (przeprowadzonej do 1658 roku) ponownie zniszczył ją huragan w 1674 roku. Kościół ten również był drewniany, a z jego wyposażenia zachował się ołtarz boczny z 1654 roku. Po kolejnej odbudowie świątynię oddano do użytku w 1676 roku (świadczy o tym napis na jednej z belek konstrukcyjnych). Po wyposażeniu wnętrza, jej poświęcenia dokonał w 1677 roku ówczesny zwierzchnik parafii, archiprezbiter z [[ewim:Reszel|Reszla]]. Pod świątynią usytuowano dwie krypty przeznaczone na grobowce, w XIX wieku zostały one jednak zasypane. Wieżę dzwonniczą wzniesiono w latach 1693-1694. Kościół został uszkodzony w trakcie I wojny światowej. Jego generalny remont przeprowadzono w latach 1925-1927. Od początku istnienia do 1945 roku służył on wspólnocie ewangelickiej. Po drugiej wojnie światowej przejęli go katolicy. Samodzielną [[ewim:Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach|parafię]] | + | Budowę pierwszej drewnianej świątyni ukończono latem 1552 roku. Kilka miesięcy później, w połowie grudnia, dokonano jej poświęcenia. W roku 1656 została ona jednak spalona w trakcie najazdu wojsk tatarskich. Po odbudowie (przeprowadzonej do 1658 roku) ponownie zniszczył ją huragan w 1674 roku. Kościół ten również był drewniany, a z jego wyposażenia zachował się ołtarz boczny z 1654 roku. Po kolejnej odbudowie świątynię oddano do użytku w 1676 roku (świadczy o tym napis na jednej z belek konstrukcyjnych). Po wyposażeniu wnętrza, jej poświęcenia dokonał w 1677 roku ówczesny zwierzchnik parafii, archiprezbiter z [[ewim:Reszel|Reszla]]. Pod świątynią usytuowano dwie krypty przeznaczone na grobowce, w XIX wieku zostały one jednak zasypane. Wieżę dzwonniczą wzniesiono w latach 1693-1694. Kościół został uszkodzony w trakcie I wojny światowej. Jego generalny remont przeprowadzono w latach 1925-1927. Od początku istnienia do 1945 roku służył on wspólnocie ewangelickiej. Po drugiej wojnie światowej przejęli go katolicy. Samodzielną [[ewim:Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach|parafię]] erygowano tu 7 września 1956 roku. |
==Opis== | ==Opis== | ||
| Linia 22: | Linia 20: | ||
*Podczas generalnego remontu, przeprowadzonego w latach 1925-1927, w zasypanych kryptach pod kościołem znaleziono 23 trumny z XVII wieku. | *Podczas generalnego remontu, przeprowadzonego w latach 1925-1927, w zasypanych kryptach pod kościołem znaleziono 23 trumny z XVII wieku. | ||
*Niegdyś na wieży kościelnej znajdowały się dwa bogato zdobione dzwony, odlane w Królewcu: jeden z 1660 roku, drugi z 1762 roku. Pierwszy z nich został zdemontowany w 1943 roku i przeznaczony na potrzeby przemysłu wojennego, drugi zaginął. Obecnie ich miejsce zajmują dwa nowe dzwony: z 1914 roku i z 1979 roku. | *Niegdyś na wieży kościelnej znajdowały się dwa bogato zdobione dzwony, odlane w Królewcu: jeden z 1660 roku, drugi z 1762 roku. Pierwszy z nich został zdemontowany w 1943 roku i przeznaczony na potrzeby przemysłu wojennego, drugi zaginął. Obecnie ich miejsce zajmują dwa nowe dzwony: z 1914 roku i z 1979 roku. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[ewim:Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach|parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach]] | ||
| + | *[[Ołtarz główny z kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach|Ołtarz główny z kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach]] | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| Linia 27: | Linia 29: | ||
#Rzempołuch, Andrzej: ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'' / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 11. | #Rzempołuch, Andrzej: ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'' / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 11. | ||
| − | == | + | ==Linki== |
*''Parafie Diecezji Ełckiej: Wieliczki Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://bartoszyce.pl/atrakcje/palac-w-tolko/ www.bartoszyce.pl] [dostęp 03.02.2014 r.] | *''Parafie Diecezji Ełckiej: Wieliczki Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://bartoszyce.pl/atrakcje/palac-w-tolko/ www.bartoszyce.pl] [dostęp 03.02.2014 r.] | ||
*''Wieliczki. Modrzewiowy kościół Narodzenia NMP (1677)'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4698,wieliczki-modrzewiowy-kosciol-narodzenia-nmp-%281677%29.html www.polskaniezwykla.pl] [dostęp 03.02.2014 r.] | *''Wieliczki. Modrzewiowy kościół Narodzenia NMP (1677)'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4698,wieliczki-modrzewiowy-kosciol-narodzenia-nmp-%281677%29.html www.polskaniezwykla.pl] [dostęp 03.02.2014 r.] | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:Kościoły i kaplice]] |
| − | + | ||
[[Category:Powiat olecki]] | [[Category:Powiat olecki]] | ||
| + | [[Category:Wieliczki (gmina wiejska)]] | ||
[[Category:1601-1700]] | [[Category:1601-1700]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:37, 28 lip 2015
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XVII wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany na wzniesieniu, w centrum wsi Wieliczki (niem. Wielitzken). Wieś położona jest w południowo-wschodniej części powiatu oleckiego na terenie gminy Wieliczki.
Historia
Budowę pierwszej drewnianej świątyni ukończono latem 1552 roku. Kilka miesięcy później, w połowie grudnia, dokonano jej poświęcenia. W roku 1656 została ona jednak spalona w trakcie najazdu wojsk tatarskich. Po odbudowie (przeprowadzonej do 1658 roku) ponownie zniszczył ją huragan w 1674 roku. Kościół ten również był drewniany, a z jego wyposażenia zachował się ołtarz boczny z 1654 roku. Po kolejnej odbudowie świątynię oddano do użytku w 1676 roku (świadczy o tym napis na jednej z belek konstrukcyjnych). Po wyposażeniu wnętrza, jej poświęcenia dokonał w 1677 roku ówczesny zwierzchnik parafii, archiprezbiter z Reszla. Pod świątynią usytuowano dwie krypty przeznaczone na grobowce, w XIX wieku zostały one jednak zasypane. Wieżę dzwonniczą wzniesiono w latach 1693-1694. Kościół został uszkodzony w trakcie I wojny światowej. Jego generalny remont przeprowadzono w latach 1925-1927. Od początku istnienia do 1945 roku służył on wspólnocie ewangelickiej. Po drugiej wojnie światowej przejęli go katolicy. Samodzielną parafię erygowano tu 7 września 1956 roku.
Opis
Jest to kościół barokowy, orientowany, jednonawowy z wydzielonym prezbiterium zamkniętym trójboczna absydą. Wzniesiono go na planie prostokąta o wymiarach 31,80m x 13,05m i posadowiono na fundamencie z kamienia polnego. Korpus, chór i boczne aneksy wykonano z drzewa modrzewiowego w konstrukcji zrębowej, węgłowanej na jaskółczy ogon. Kwadratowa, trzykondygnacyjna wieża posiada konstrukcję szkieletową. Całość oszalowana została deskami. Korpus nawowy przykryto dachem dwuspadowym krytym gontem, wieżę zwieńczono dachem czterospadowym z iglicą, kulą i chorągiewką z datą 1767. Od strony północnej i południowej znajdują się boczne kruchty, od strony północnej do prezbiterium przylega także zakrystia. Wnętrze, z zachowanymi emporami bocznymi, nakryto stropem płaskim. Kościół okala kamienny mur.
Wyposażenie
Barokowy ołtarz główny, bogato ornamentowany, został wykonany w 1708 roku przez snycerza Bildhauera Schöbela z Olecka. W tym samym stylu wykonana została ambona, ufundowana w 1712 roku przez proboszcza Michała Giżyckiego i jego małżonkę Catarinę von Prauswaldin. Na ścianie północnej, po lewej stronie wejścia do zakrystii, naprzeciw ambony znajduje się ołtarz boczny pochodzący z 1654 roku (z wyposażenia dawnego kościoła, który został zniszczony w roku 1674). Naprzeciw ołtarza głównego umieszczony jest chór muzyczny z bocznymi emporami, wsparty na 10 filarach. Znajdujące się na chórze organy pochodzą prawdopodobnie z 1876 roku. Zniszczone przez Rosjan w trakcie walk podczas I wojny światowej zostały odrestaurowane przez organmistrza Nowaka z Królewca w 1920 roku. Jest tutaj także chrzcielnica z XIX wieku, z elementami swojej poprzedniczki z 1660 roku.
Ciekawostki
- Jest to najstarszy drewniany kościół na terenie Warmii i Mazur. Pod względem planu i rozmiarów przypomina świątynię w Ostrykole.
- Podczas generalnego remontu, przeprowadzonego w latach 1925-1927, w zasypanych kryptach pod kościołem znaleziono 23 trumny z XVII wieku.
- Niegdyś na wieży kościelnej znajdowały się dwa bogato zdobione dzwony, odlane w Królewcu: jeden z 1660 roku, drugi z 1762 roku. Pierwszy z nich został zdemontowany w 1943 roku i przeznaczony na potrzeby przemysłu wojennego, drugi zaginął. Obecnie ich miejsce zajmują dwa nowe dzwony: z 1914 roku i z 1979 roku.
Zobacz też
- parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach
- Ołtarz główny z kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach
Bibliografia
- Guzowski, Łukasz: Dzieje miejscowości i kościoła w Wieliczkach / Łukasz Guzowski // „Studia Ełckie”. - T. 13 (2011), s. 97-117.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 11.
Linki
- Parafie Diecezji Ełckiej: Wieliczki Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.bartoszyce.pl [dostęp 03.02.2014 r.]
- Wieliczki. Modrzewiowy kościół Narodzenia NMP (1677), materiał zamieszczony na stronie internetowej www.polskaniezwykla.pl [dostęp 03.02.2014 r.]
