Jan Liszewski

Jan Liszewski, twórca "Gazety Olsztyńskiej"
Źródło:http:///www.ekonomik.olsztyn.pl

(1852 - 1894) - założyciel „Gazety Olsztyńskiej”, nauczyciel, poeta, etnograf, warmiński działacz polityczny i społeczny

Biografia

Jan Liszewski urodził się 10 listopada 1852 r. w Klebarku Wielkim koło Olsztyna, w rodzinie miejscowego kowala Mikołaja Liszewskiego i matki Katarzyny z Pieczkowskich. Ukończył w Olsztynie szkołę ludową, potem kształcił się w gimnazjum w Braniewie i Reszlu. Matury jednak nie uzyskał. W latach 1876 -1877 był prywatnym nauczycielem języka niemieckiego w jednym z dworów koło Płocka. Służbę wojskową odbył w Toruniu. W 1879 r. został nauczycielem szkoły ludowej w Bredynkach i Raszągu pod Biskupcem. Był pierwszym redaktorem „Gazety Olsztyńskiej”(1986 – 1891). Nie był żonaty, nie pozostawił potomstwa. Zmarł 23 lipca 1894 w Olsztynie. Został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Jakuba. W pogrzebie uczestniczył ks. Walenty Barczewski. Grób Liszewskiego został zniszczony w czasie II wojny światowej.

Działalność

W 1881 r. utworzył w Raszągu polską biblioteczkę Towarzystwa Czytelni Ludowych, ukończył też trzyaktową sztukę teatralną „Swaty warmińskie”, którą rok później, wydała drukiem oficyna J. R. Langego w Gnieźnie. Zbierał warmińskie pieśni ludowe, rozprowadzał polskie czasopisma (Dziennik Poznański, Goniec Wielkopolski, Gazeta Górnośląska).

w obronie języka

Zaangażował się w obronę języka polskiego. Wspólnie z księgarzem Andrzejem Samulowskim z Gietrzwałdu oraz Franciszkiem Szczepańskim z Lamkowa w 1885 r. zorganizował dwa wiece w Olsztynie i Barczewie, na których uchwalono petycje w sprawie przywrócenia języka polskiego w szkołach na południowej Warmii. Organizowane wiece w obronie „mowy ojców” były pierwszymi, nieśmiałymi oznakami budzenia się ruchu narodowego na ziemiach południowej Warmii.

powołanie „Gazety Olsztyńskiej”

Już w 1882 r. w „Dzienniku Poznańskim” pisano, że dla dalszego kształtowania świadomości narodowej na Warmii, potrzebna jest lokalna gazeta. Powołania jej dożycia podjął się Liszewski. W 1986 r. z pomocą Samulowskiego założył „Gazetę Olsztyńską”, wydawaną dla Warmiaków nieprzerwanie do 1 września 1939 r. Liszewski pełnił w niej funkcję redaktora, drukarza i kolportera. Środki na założenie czasopisma otrzymał z trzech różnych źródeł: Komitetu Niesienia Pomocy Kaszubom i Mazurom, subwencji Polaków z Petersburga oraz od zamożniejszych chłopów z Warmii. Pierwszy numer „Gazety Olsztyńskiej” ukazał się 16 kwietnia 1886 r. Poprzedził go egzemplarz okazowy, wydrukowany w Gietrzwałdzie 25 marca 1886 r. „Gazeta” stała się radykalnym organem prasowym ruchu polskiego Warmiaków. „Nawoływała do czynnego udziału Polaków w życiu politycznym, do głosowania na polskich kandydatów w wyborach, naigrywała się z Niemców i wyrażała przekonanie o odzyskaniu niepodległości. Wspierała również aktywnie organizowane w 1892 roku wiece w obronie języka polskiego. Jej hasłem stało się umieszczone w winiecie tytułowej Uczmy dzieci czytać po polsku. W kwietniu 1891, ze względu na zły stan zdrowia, Liszewski przekazał redakcję pisma szwagrowi – Sewerynowi Pieniężnemu (1864-1905).

Upamiętnienie

Liszewski stworzył pismo proste i łatwe w odbiorze. Głównym celem, jaki sobie postawił była obrona wiary i mowy ojców a także polskich obyczajów. Zamieszczał w „Gazecie” swoje wiersze i opowiadania (ok.70 wierszy, bajek i pieśni) Jednocześnie „Gazeta” stała się pomostem działań kulturalnych i oświatowych między Wielkopolską a Warmią. Przetrwała do dnia dzisiejszego. Jego imieniem nazwano ulicę oraz Szkołę Podstawową Nr 29 w Olsztynie.

Bibliografia

1.Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku)/ Tadeusz Oracki - Warszawa, 1983.
2.Jan Chłosta. Znani i nieznani olsztyniacy XIX i XX wieku. Książnica Polska,Olsztyn, 1996.
3.Słownik Warmii :( historyczno- geograficzny) /Jan Chłosta. – Olsztyn : „Littera” , 2002.
4.Ludzie Olsztyna / Jan Chłosta. – Olsztyn : Posłaniec Warmiński, 2003.
5.http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Liszewski
6.http://www.atrakcje.olsztyn.pl/Postacie/jan-liszewski.html