Marceli Jurdeczka

Zespół Chóralny z Reszek na występie 22.07.1954 r. w Olsztynie, dyryguje Marceli Jurdeczka

Program telewizyjny z udzialem Marcelego Jurdeczki (pierwszy z prawej)

Uroczystość 25-lecia zasiedlenia Reszek przez repatriantów z Wileńszczyzny (upamiętnienie to zorganizował Marceli Jurdeczka), 11.11.1970 r.

(1930-1973) – nauczyciel, działacz społeczny, animator kultury

Biografia

Urodził się we Francji 31 grudnia 1930 r. w miejscowości Ensisheim koło Kolmar w Alzacji, w rodzinie polskiego emigranta Ignacego Jurdeczki (uczestnika Powstania Wielkopolskiego z 1918 r.) i Marty ze Zdrojków. Jego ojciec pochodził z Chojna koło Rawicza, a do Francji wyemigrował w poszukiwaniu pracy po I wojnie światowej. Jego matka pochodziła z rodziny mieszkającej w miejscowości Rożental, położonej koło Nowego Miasta Lubawskiego.

W 1936 r. Marceli wrócił wraz z rodziną do Rożentala. Tutaj rozpoczął naukę szkolną i mimo okupacji hitlerowskiej kontynuował ją na tajnych kompletach.

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 r. ukończył klasę siódmą i zdał egzamin wstępny do gimnazjum w Lubawie. W tym samym roku rodzina przeprowadziła się do Ostródy. W 1949 r. ukończył gimnazjum, a kilka lat później studia na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W tym czasie zamieszkał we wsi Reszki, w gminie Samborowo, w powiecie ostródzkim.

W 1957 r. ożenił się z Joanną Walentynowicz, która przyjechała do Polski z rodziną z Wileńszczyzny,z Nowych Święcian.

Zmarł 8 października 1973 r. Został pochowany na cmentarzu w Rożentalu koło Ostródy. Żona Joanna zmarła w 1998 r. Spoczywa również na cmentarzu w Rożentalu.

Działalność

Po ukończeniu gimnazjum, w odpowiedzi na apel władz, zgłosił się do pracy we wsi Reszki, w charakterze nauczyciela niekwalifikowanego. Tutaj pracował aż do 1972 r. Niemal od samego początku podjął działalność społeczną i kulturalną. Zorganizował we wsi Ochotniczą Straż Pożarną. Zaangażował ludzi w budowę remizy strażackiej. Mając na uwadze problemy integracji ludności napływowej i autochtonicznej, a także pielęgnowanie wartości kultury ludu mazurskiego, zorganizował w 1950 r. wiejski zespół pieśni i tańca. Składał się on z mieszkańców wielu okolicznych wsi, a jego program opierał się głównie na starych melodiach i tańcach mazurskich, w tym pieśniach zebranych przez Gustawa Gizewiusza. Zespół uczestniczył nie tylko w uroczystościach powiatowych i wojewódzkich, ale także brał udział w licznych konkursach i przeglądach ogólnopolskich, zorganizowanych m.in. w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Lublinie, Szczecinie.

W 1972 r. objął stanowisko dyrektora Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku. Należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w którym pełnił liczne funkcje - od poziomu gminy do władz wojewódzkich. Był też aktywnym działaczem Związku Nauczycielstwa Polskiego – w ognisku, oddziale powiatowym, a także w Zarządzie Okręgu, w którym przez dwie kadencje pełnił funkcję wiceprezesa. Udzielał się w Związku Hodowców Koni, hodował konie rasowe. Angażował się w zachowanie koni zanikającej rasy z oszmiany, przywiezionych przez osiedlającą się ludność z Wileńszczyzny. Był myśliwym, zaangażowanym w działalność Koła Łowieckiego.

Ponieważ biegle władał językiem niemieckim, zajmował się pomocą ludności niemieckiej przy załatwianiu wszelkich formalności związanych z wyjazdami w ramach łączenia rodzin do RFN czy NRD w latach 60-tych i 70-tych

Był również rolnikiem i hodowcą. Aby uniknąć obowiązkowego w tamtych czasach wstąpienia do PZPR, zaczął uprawiać działkę rolną, należącą do szkoły. Później dokupił i wydzierżawił dodatkowo ziemie uprawne. Pozwoliło mu to na przynależność do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego

Ciekawostki

• W 1970 r. Telewizja Polska nagrała w Reszkach specjalny reportaż pt. Wesołe mazurskie, aby pokazać problemy integracyjne ludności, jej dorobek i wkład nauczyciela w rozwój kultury wsi.

• Reszki jako pierwsza wieś w powiecie ostródzkim zostala zelektryfikowana. Pierwszy raz prad popłynął na ślub Elisabeth Schönwald i Krajzewicza (poczatek lat 50-tych).

• Zbiór reportaży Mariana Brandysa. Jeden z nich jest poświęcony Marcelemu Jurdeczce

• 
• 
• 

Bibliografia

1. Maziejuk, Henryk: U siebie we wsi / Henryk Maziejuk // „Zarzewie”. – 1971, nr 2, s. 3-4.
2. Peter, Tadeusz: Marceli Jurdeczka, działacz społeczny i kulturalny / Tadeusz Peter // „Ziemia Ostródzka”. – 1986, nr 4, s. 15-17.
3. Połoniewicz, Zbigniew: Marceli Jurdeczka / Zbigniew Połoniewicz // „Ziemia Ostródzka”. – 1987, nr 1, s. 14.