Dwór w Krzywce: Różnice pomiędzy wersjami
Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku. | Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku. | ||
| − | |||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Dwór został wybudowany na terenie wsi [[ewim:Krzywka|Krzywka]] (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części [[ewim:Powiat iławski| powiatu iławskiego]], w [[ewim: | + | Dwór został wybudowany na terenie wsi [[ewim:Krzywka|Krzywka]] (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części [[ewim:Powiat iławski| powiatu iławskiego]], w [[ewim:Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|gminie Kisielice]]. |
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte | + | Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte [obecnie w powiecie grudziądzkim]. Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Berthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek. W XVII wieku nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744r. chorąży malborski Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884r. samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906r. pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910r. przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-80 dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX w. Od lat 80-tych XX wieku popadał stopniowo w ruinę. Obecnie stanowi własność artystki Sabiny Szałapskiej , która w 2020r. z pietyzmem odbudowała rezydencję. |
| + | |||
==Opis== | ==Opis== | ||
| − | + | Jest to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, w stylu eklektycznym z elementami klasycyzującymi. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna mają profilowane obramienia, a parterowe dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadzi ganek wsparty na filarach toskańskich. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji, umieszczono dwa medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajduje się podjazd. Obecnie obiekt jest odbudowany. | |
| + | |||
| + | W jego otoczeniu znajduje się park o układzie kaligraficznym, w którym znajdują się cztery pomniki przyrody: dąb szypułkowy Quercus Sabinae, dąb szypułkowy Sławomir, klon zwyczajny Piękno Ziemi, altana złożona z pięciu żywotników zachodnich Altana Sabiny oraz irysowy salon ogrodowy i kwaterowy ogród tulipanowy. | ||
| + | |||
| + | ==Multimedia== | ||
| + | <gallery widths=350px heights=350px perrow=8> | ||
| + | Plik:krzywka1.jpg|Elewacja zachodnia.<br>fot. Dominika Stark | ||
| + | Plik:krzywka2.jpg|Elewacja wschodnia, po lewej dąb szypułkowy Quercus Sabinae, po prawej klon zwyczajny Piękno Ziemi<br>fot. Dominika Stark | ||
| + | |||
| + | Plik: dwor_krzywka_1.jpg|Elewacja pólnocna.<br>Źródło: M. Marcinkowski, ''Degradacja'', „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19. | ||
| + | Plik: dwor_krzywka_2.jpg|Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.<br>Źródło: M. Marcinkowski, ''Degradacja'', „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19. | ||
| + | Plik:Krzywka3.jpg|Figura parkowa Wiosna [fot.iRstudio.pl] | ||
| + | Plik: Krzywka.jpg|Dąb szypułkowy Sławomir [fot.iRstudio.pl] | ||
| + | Plik:Irysarium.jpg|Irysarium. Grafika: Leszek Szurkowski | ||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | #Szurkowski, Leszek: Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144221 | ||
| + | #Szurkowski, Leszek:Krzywkaer portfolio:"spares & remains"Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144219 | ||
| + | #Szurkowski, Leszek:Krzywka register:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144257 | ||
| + | #Szurkowski, Leszek:Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021,WMBC,2022, https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/results?q=teka+krzywska&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0 | ||
| + | #https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121336 | ||
| + | #https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121337 | ||
| + | #https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121338 | ||
| + | #https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/77965/edition/70283#structure | ||
| + | #https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/27695/edition/25664#structure | ||
| + | #https://sbc.org.pl/image/edition/thumbnail:docmetadata/657091 | ||
| + | #https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697995/edition/657093 | ||
| + | #https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697996/edition/657094 | ||
| + | #http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29087 | ||
| + | #http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29088 | ||
| + | #http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29089 | ||
| + | #http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/collectiondescription/72 | ||
| + | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
#Marcinkowski, Mirosław: ''Degradacja'' / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20. | #Marcinkowski, Mirosław: ''Degradacja'' / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20. | ||
| + | #Mańkowski Z., 2015 [13 lipca], Kiedy przestrzeń staje się miejscem naprawdę, https://kultura.wm.pl/284407,Arystokratka-z-palacu-w-Gardzieniu-i-zycie-na-salonach.html | ||
| + | #Marcinkowski, Mirosław: ''Jak Feniks...''/ Mirosław Marcinkowski // "Spotkania z Zabytkami".-2021, nr 7-8, s.50-51 | ||
| + | #Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3481 | ||
| + | #Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3482 | ||
| + | #Barańska, Agata: 2024 [18.kwietnia], Muzeum interaktywne w nowej odsłonie // Życie powiatu iławskiego - str.7 | ||
| + | #Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19.06.2024r., poz.3070 | ||
| + | #Krzywska S./Jasny Dwór, Witraże I // Dwór w Krzywce, Krzywka 2024 | ||
| + | |||
| − | [[Category: | + | [[Category:Pałace i dwory]] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Kisielice (gmina miejsko-wiejska)]] |
[[Category:Powiat iławski]] | [[Category:Powiat iławski]] | ||
| − | [[Category:1801- | + | [[Category:1801-1918]] |
Aktualna wersja na dzień 08:11, 21 paź 2024
Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Dwór został wybudowany na terenie wsi Krzywka (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części powiatu iławskiego, w gminie Kisielice.
Historia
Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte [obecnie w powiecie grudziądzkim]. Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Berthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek. W XVII wieku nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744r. chorąży malborski Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884r. samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906r. pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910r. przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-80 dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX w. Od lat 80-tych XX wieku popadał stopniowo w ruinę. Obecnie stanowi własność artystki Sabiny Szałapskiej , która w 2020r. z pietyzmem odbudowała rezydencję.
Opis
Jest to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, w stylu eklektycznym z elementami klasycyzującymi. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna mają profilowane obramienia, a parterowe dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadzi ganek wsparty na filarach toskańskich. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji, umieszczono dwa medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajduje się podjazd. Obecnie obiekt jest odbudowany.
W jego otoczeniu znajduje się park o układzie kaligraficznym, w którym znajdują się cztery pomniki przyrody: dąb szypułkowy Quercus Sabinae, dąb szypułkowy Sławomir, klon zwyczajny Piękno Ziemi, altana złożona z pięciu żywotników zachodnich Altana Sabiny oraz irysowy salon ogrodowy i kwaterowy ogród tulipanowy.
Multimedia
Elewacja zachodnia.
fot. Dominika Stark
Elewacja wschodnia, po lewej dąb szypułkowy Quercus Sabinae, po prawej klon zwyczajny Piękno Ziemi
fot. Dominika Stark
Elewacja pólnocna.
Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.
Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.
Figura parkowa Wiosna [fot.iRstudio.pl]
Dąb szypułkowy Sławomir [fot.iRstudio.pl]
Irysarium. Grafika: Leszek Szurkowski
Zobacz też
- Szurkowski, Leszek: Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144221
- Szurkowski, Leszek:Krzywkaer portfolio:"spares & remains"Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144219
- Szurkowski, Leszek:Krzywka register:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144257
- Szurkowski, Leszek:Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021,WMBC,2022, https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/results?q=teka+krzywska&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121336
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121337
- https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121338
- https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/77965/edition/70283#structure
- https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/27695/edition/25664#structure
- https://sbc.org.pl/image/edition/thumbnail:docmetadata/657091
- https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697995/edition/657093
- https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697996/edition/657094
- http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29087
- http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29088
- http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29089
- http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/collectiondescription/72
Bibliografia
- Marcinkowski, Mirosław: Degradacja / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20.
- Mańkowski Z., 2015 [13 lipca], Kiedy przestrzeń staje się miejscem naprawdę, https://kultura.wm.pl/284407,Arystokratka-z-palacu-w-Gardzieniu-i-zycie-na-salonach.html
- Marcinkowski, Mirosław: Jak Feniks.../ Mirosław Marcinkowski // "Spotkania z Zabytkami".-2021, nr 7-8, s.50-51
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3481
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3482
- Barańska, Agata: 2024 [18.kwietnia], Muzeum interaktywne w nowej odsłonie // Życie powiatu iławskiego - str.7
- Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19.06.2024r., poz.3070
- Krzywska S./Jasny Dwór, Witraże I // Dwór w Krzywce, Krzywka 2024
