Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie: Różnice pomiędzy wersjami

Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
m (dodanie zdjęcia z 2023 roku)
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_1.jpg|thumb|right|200px| Fot. Andrzej Grabowski.<br>Źródło: [http://bisztynek.wm.pl/5062-15167,Kosciol-sw-Mikolaja-w-Grzedzie,123834.html? www.bisztynek.wm.pl] ]]
+
[[Image: Grzeda Kosciol Mikolaja.jpg|thumb|right|400px| Fot. Janusz Gerszberg]]
−
 
+
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_1a.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski]]
−
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_2.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Wieliczko.<br>Źródło: ''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. T. 1'', red. B. Magdziarz, Olsztyn 1999, s. 273.]]
+
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_2a.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski]]
  
 
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_3.jpg|thumb|right|200px| Fot. Andrzej Grabowski. Ołtarz główny z obrazem patrona, św. Mikołaja.<br>Źródło: [http://bisztynek.wm.pl/5062-15167,Kosciol-sw-Mikolaja-w-Grzedzie,123823.html? www.bisztynek.wm.pl] ]]
 
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_3.jpg|thumb|right|200px| Fot. Andrzej Grabowski. Ołtarz główny z obrazem patrona, św. Mikołaja.<br>Źródło: [http://bisztynek.wm.pl/5062-15167,Kosciol-sw-Mikolaja-w-Grzedzie,123823.html? www.bisztynek.wm.pl] ]]
−
 
−
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_4.jpg|thumb|right|200px| Fot. Herbert Zink. 1938 rok.<br>Źródło: ''Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji'', Warszawa IS PAN, 2006, nr 056086.]]
 
−
 
−
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_5.jpg|thumb|right|200px| Fot. Herbert Zink. 1938 rok.<br>Źródło: ''Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji'', Warszawa IS PAN, 2006, nr 056087.]]
 
  
 
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.  
 
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.  
  
 
==Lokalizacja==
 
==Lokalizacja==
−
Kościół został wybudowany w centrum wsi [[ewim:Grzęda |Grzęda]] (niem. Sturmhübel). Wieś położona jest w [[ewim:Powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]], w [[ewim:Gmina Bisztynek |gminie Bisztynek]].  
+
Kościół został wybudowany w centrum wsi [[ewim:Grzęda |Grzęda]] (niem. Sturmhübel). Wieś położona jest w [[ewim:Powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]], w [[ewim:Bisztynek (gmina miejsko-wiejska) |gminie Bisztynek]].  
  
 
==Historia==
 
==Historia==
Linia 18: Linia 14:
  
 
Pod koniec kwietnia 2014 roku spłonęła część prezbiterium z drewnianym stołem ołtarzowym i częścią balustrady <ref> Więcej informacji na stronach internetowego wydania Gazety Olsztyńskiej http://bisztynek.wm.pl/201025,Pozar-w-kosciele-sw-Mikolaja-w-Grzedzie.html </ref>
 
Pod koniec kwietnia 2014 roku spłonęła część prezbiterium z drewnianym stołem ołtarzowym i częścią balustrady <ref> Więcej informacji na stronach internetowego wydania Gazety Olsztyńskiej http://bisztynek.wm.pl/201025,Pozar-w-kosciele-sw-Mikolaja-w-Grzedzie.html </ref>
−
 
−
 
  
 
==Opis==
 
==Opis==
Linia 25: Linia 19:
  
 
==Wyposażenie==
 
==Wyposażenie==
−
Wystrój i wyposażenie wnętrza jest późnobarokowe oraz rokokowe i pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Ołtarz główny i ambona zostały wykonane w pracowni [[ewim:Krzysztof Pervanger |Krzysztofa Pervangera]] z [[ewim:Tolkmicko |Tolkmicka]]. Rokokowy jest ołtarz boczny, chór muzyczny o wybrzuszonej balustradzie wspartej na parze kolumn, a także prospekt organowy i konfesjonały. Zawieszony na wieży dzwon został odlany przez [[ewim:Marek Ulman |Marka Ulmana]] w [[ewim:Królewiec |Królewcu]] w 1596 roku. W kościele znajduje się także rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku i Pieta z wieku XIX oraz szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.:
+
Wystrój i wyposażenie wnętrza jest późnobarokowe oraz rokokowe i pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Ołtarz główny i ambona zostały wykonane w pracowni [[ewim:Krzysztof Pervanger |Krzysztofa Pervangera]] z [[ewim:Tolkmicko |Tolkmicka]]. Rokokowy jest ołtarz boczny, chór muzyczny o wybrzuszonej balustradzie wspartej na parze kolumn, a także prospekt organowy i konfesjonały. Szereg figur i dekoracji rokokowych pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego [[ewim:Chrystian Bernard Schmidt|Chrystiana Bernarda Schmidta]] z [[ewim:Reszel|Reszla]]. Zawieszony na wieży dzwon został odlany przez [[ewim:Marek Ulman |Marka Ulmana]] w [[ewim:Królewiec |Królewcu]] w 1596 roku. W kościele znajduje się także rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku i Pieta z wieku XIX oraz szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.:
 
*[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie |monstrancja z XVII wieku]] i pacyfikał z 1664 roku, wykonane przez złotnika z [[ewim:Jeziorny |Jezioran]], [[ewim:Michał Ruhnau |Michała Runhau’a]],
 
*[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie |monstrancja z XVII wieku]] i pacyfikał z 1664 roku, wykonane przez złotnika z [[ewim:Jeziorny |Jezioran]], [[ewim:Michał Ruhnau |Michała Runhau’a]],
 
*[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie|krzyż relikwiarzowy z XVI wieku]],
 
*[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie|krzyż relikwiarzowy z XVI wieku]],
Linia 31: Linia 25:
 
*lampka wieczna z 1740 roku, wykonana przez złotnika z [[ewim:Dobre Miasto |Dobrego Miasta]] [[ewim:Antoni Krieger |Antoniego Kriegera]],  
 
*lampka wieczna z 1740 roku, wykonana przez złotnika z [[ewim:Dobre Miasto |Dobrego Miasta]] [[ewim:Antoni Krieger |Antoniego Kriegera]],  
 
*naczynie do olejów z puncą złotnika MB z początku XVIII wieku.  
 
*naczynie do olejów z puncą złotnika MB z początku XVIII wieku.  
 +
 +
==Zobacz też==
 +
*[[ewim:Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie|Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie]]
 +
*[[Marcin Kromer |Marcin Kromer]]
 +
*[[Ignacy Krasicki |Ignacy Krasicki]]
 +
*[[ewim:Antoni Krieger |Antoni Krieger]]
 +
*[[ewim:Krzysztof Pervanger |Krzysztof Pervanger]]
 +
*[[ewim:Marek Ulman |Marek Ulman]]
 +
*[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie]]
 +
*[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie]]
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
Linia 39: Linia 43:
 
#Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 171-172.  
 
#Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 171-172.  
  
−
==Zobacz też==
+
==Linki==
−
#''Grzęda: Kościół parafialny św. Mikołaja z XIV w.'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-9-1-39.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu] [dostęp 11.12.2013 r.]  
+
#''Grzęda: Kościół parafialny św. Mikołaja z XIV w.'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-9-1-39.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu] [dostęp 11.12.2013 r.]
 +
 
 +
==Przypisy==
 +
<references/>
 +
 +
 
 +
 
 +
[[Category:Kościoły i kaplice]]
  
−
[[Category:Obiekty architektury]]
 
−
[[Category:Historia kultury]]
 
 
[[Category:Powiat bartoszycki]]
 
[[Category:Powiat bartoszycki]]
 +
[[Category:Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]]
 
[[Category:1301-1400]]
 
[[Category:1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 19:09, 18 paź 2023

Fot. Janusz Gerszberg
Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Andrzej Grabowski. Ołtarz główny z obrazem patrona, św. Mikołaja.
Źródło: www.bisztynek.wm.pl

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany w centrum wsi Grzęda (niem. Sturmhübel). Wieś położona jest w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek.

Historia

Świątynia pochodzi z drugiej połowy XIV wieku. Kamienną, salową budowlę ufundowali prawdopodobnie lokalni rycerze pruskiego pochodzenia. Po wojnach polsko-krzyżackich budynek był w tak złym stanie, iż w połowie XVI wieku odbudowano go z użyciem cegły. W 1581 roku biskup warmiński Marcin Kromer konsekrował go ku czci św. Mikołaja. W 1754 roku kościół został zniszczony w wyniku pożaru. Odbudowę przeprowadzono w latach 1755-1757, a ponownej jego konsekracji dokonał biskup Ignacy Krasicki w dniu 16 października 1779 roku. W 1783 roku powstał szczyt wschodni budowli, w 1898 roku jej korpus został przedłużony ku zachodowi, a w 1900 roku wzniesiono wieżę dzwonniczą.

Pod koniec kwietnia 2014 roku spłonęła część prezbiterium z drewnianym stołem ołtarzowym i częścią balustrady [1]

Opis

Jest to kościół gotycki (po odbudowie z XVIII wieku nadano mu wygląd barokowy), orientowany, murowany do połowy wysokości z kamieni polnych, wyżej z cegły, wzniesiony na rzucie prostokąta. Od strony północnej znajduje się zakrystia, od południa kruchta a od zachodu czworoboczna wieża zwieńczona dzwonowym hełmem. Szczyt wschodni o falistej linii spływów zwieńczony został blaszaną wieżyczką na sygnaturkę, na której znajduje się chorągiewka z datą 1889. Kruchtę i nawę przykryto dachem siodłowym, zakrystię – dachem pulpitowym, wspólnym z częścią nawową.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie wnętrza jest późnobarokowe oraz rokokowe i pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Ołtarz główny i ambona zostały wykonane w pracowni Krzysztofa Pervangera z Tolkmicka. Rokokowy jest ołtarz boczny, chór muzyczny o wybrzuszonej balustradzie wspartej na parze kolumn, a także prospekt organowy i konfesjonały. Szereg figur i dekoracji rokokowych pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla. Zawieszony na wieży dzwon został odlany przez Marka Ulmana w Królewcu w 1596 roku. W kościele znajduje się także rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku i Pieta z wieku XIX oraz szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.:

Zobacz też

Bibliografia

  1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 272-273.
  2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 48-49.
  3. Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 30-32.
  4. Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 15.
  5. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 171-172.

Linki

  1. Grzęda: Kościół parafialny św. Mikołaja z XIV w., materiał zamieszczony na stronie internetowej www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu [dostęp 11.12.2013 r.]

Przypisy

  1. ↑ Więcej informacji na stronach internetowego wydania Gazety Olsztyńskiej http://bisztynek.wm.pl/201025,Pozar-w-kosciele-sw-Mikolaja-w-Grzedzie.html
Źródło: „http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php?title=Kościół_pw._św._Mikołaja_w_Grzędzie&oldid=82352”