Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie: Różnice pomiędzy wersjami
Z LEKSYKON KULTURY WARMII I MAZUR
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m (dodanie zdjęcia z 2023 roku) |
|||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[Image: | + | [[Image: Grzeda Kosciol Mikolaja.jpg|thumb|right|400px| Fot. Janusz Gerszberg]] |
| − | + | [[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_1a.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski]] | |
| − | [[Image: | + | [[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_2a.jpg|thumb|right|200px| Fot. Mieczysław Kalski]] |
[[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_3.jpg|thumb|right|200px| Fot. Andrzej Grabowski. Ołtarz główny z obrazem patrona, św. Mikołaja.<br>Źródło: [http://bisztynek.wm.pl/5062-15167,Kosciol-sw-Mikolaja-w-Grzedzie,123823.html? www.bisztynek.wm.pl] ]] | [[Image: kosciol_mikolaj_grzeda_3.jpg|thumb|right|200px| Fot. Andrzej Grabowski. Ołtarz główny z obrazem patrona, św. Mikołaja.<br>Źródło: [http://bisztynek.wm.pl/5062-15167,Kosciol-sw-Mikolaja-w-Grzedzie,123823.html? www.bisztynek.wm.pl] ]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku. | Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku. | ||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Kościół został wybudowany w centrum wsi [[ewim:Grzęda |Grzęda]] (niem. Sturmhübel). Wieś położona jest w [[ewim:Powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]], w [[ewim: | + | Kościół został wybudowany w centrum wsi [[ewim:Grzęda |Grzęda]] (niem. Sturmhübel). Wieś położona jest w [[ewim:Powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]], w [[ewim:Bisztynek (gmina miejsko-wiejska) |gminie Bisztynek]]. |
==Historia== | ==Historia== | ||
Świątynia pochodzi z drugiej połowy XIV wieku. Kamienną, salową budowlę ufundowali prawdopodobnie lokalni rycerze pruskiego pochodzenia. Po wojnach polsko-krzyżackich budynek był w tak złym stanie, iż w połowie XVI wieku odbudowano go z użyciem cegły. W 1581 roku biskup warmiński [[Marcin Kromer |Marcin Kromer]] konsekrował go ku czci św. Mikołaja. W 1754 roku kościół został zniszczony w wyniku pożaru. Odbudowę przeprowadzono w latach 1755-1757, a ponownej jego konsekracji dokonał biskup [[Ignacy Krasicki |Ignacy Krasicki]] w dniu 16 października 1779 roku. W 1783 roku powstał szczyt wschodni budowli, w 1898 roku jej korpus został przedłużony ku zachodowi, a w 1900 roku wzniesiono wieżę dzwonniczą. | Świątynia pochodzi z drugiej połowy XIV wieku. Kamienną, salową budowlę ufundowali prawdopodobnie lokalni rycerze pruskiego pochodzenia. Po wojnach polsko-krzyżackich budynek był w tak złym stanie, iż w połowie XVI wieku odbudowano go z użyciem cegły. W 1581 roku biskup warmiński [[Marcin Kromer |Marcin Kromer]] konsekrował go ku czci św. Mikołaja. W 1754 roku kościół został zniszczony w wyniku pożaru. Odbudowę przeprowadzono w latach 1755-1757, a ponownej jego konsekracji dokonał biskup [[Ignacy Krasicki |Ignacy Krasicki]] w dniu 16 października 1779 roku. W 1783 roku powstał szczyt wschodni budowli, w 1898 roku jej korpus został przedłużony ku zachodowi, a w 1900 roku wzniesiono wieżę dzwonniczą. | ||
| + | |||
| + | Pod koniec kwietnia 2014 roku spłonęła część prezbiterium z drewnianym stołem ołtarzowym i częścią balustrady <ref> Więcej informacji na stronach internetowego wydania Gazety Olsztyńskiej http://bisztynek.wm.pl/201025,Pozar-w-kosciele-sw-Mikolaja-w-Grzedzie.html </ref> | ||
==Opis== | ==Opis== | ||
| Linia 21: | Linia 19: | ||
==Wyposażenie== | ==Wyposażenie== | ||
| − | Wystrój i wyposażenie wnętrza jest późnobarokowe oraz rokokowe i pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Ołtarz główny i ambona zostały wykonane w pracowni [[ewim:Krzysztof Pervanger |Krzysztofa Pervangera]] z [[ewim:Tolkmicko |Tolkmicka]]. Rokokowy jest ołtarz boczny, chór muzyczny o wybrzuszonej balustradzie wspartej na parze kolumn, a także prospekt organowy i konfesjonały. Zawieszony na wieży dzwon został odlany przez [[ewim:Marek Ulman |Marka Ulmana]] w [[ewim:Królewiec |Królewcu]] w 1596 roku. W kościele znajduje się także rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku i Pieta z wieku XIX oraz szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.: | + | Wystrój i wyposażenie wnętrza jest późnobarokowe oraz rokokowe i pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Ołtarz główny i ambona zostały wykonane w pracowni [[ewim:Krzysztof Pervanger |Krzysztofa Pervangera]] z [[ewim:Tolkmicko |Tolkmicka]]. Rokokowy jest ołtarz boczny, chór muzyczny o wybrzuszonej balustradzie wspartej na parze kolumn, a także prospekt organowy i konfesjonały. Szereg figur i dekoracji rokokowych pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego [[ewim:Chrystian Bernard Schmidt|Chrystiana Bernarda Schmidta]] z [[ewim:Reszel|Reszla]]. Zawieszony na wieży dzwon został odlany przez [[ewim:Marek Ulman |Marka Ulmana]] w [[ewim:Królewiec |Królewcu]] w 1596 roku. W kościele znajduje się także rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku i Pieta z wieku XIX oraz szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.: |
*[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie |monstrancja z XVII wieku]] i pacyfikał z 1664 roku, wykonane przez złotnika z [[ewim:Jeziorny |Jezioran]], [[ewim:Michał Ruhnau |Michała Runhau’a]], | *[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie |monstrancja z XVII wieku]] i pacyfikał z 1664 roku, wykonane przez złotnika z [[ewim:Jeziorny |Jezioran]], [[ewim:Michał Ruhnau |Michała Runhau’a]], | ||
*[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie|krzyż relikwiarzowy z XVI wieku]], | *[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie|krzyż relikwiarzowy z XVI wieku]], | ||
| Linia 27: | Linia 25: | ||
*lampka wieczna z 1740 roku, wykonana przez złotnika z [[ewim:Dobre Miasto |Dobrego Miasta]] [[ewim:Antoni Krieger |Antoniego Kriegera]], | *lampka wieczna z 1740 roku, wykonana przez złotnika z [[ewim:Dobre Miasto |Dobrego Miasta]] [[ewim:Antoni Krieger |Antoniego Kriegera]], | ||
*naczynie do olejów z puncą złotnika MB z początku XVIII wieku. | *naczynie do olejów z puncą złotnika MB z początku XVIII wieku. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[ewim:Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie|Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] | ||
| + | *[[Marcin Kromer |Marcin Kromer]] | ||
| + | *[[Ignacy Krasicki |Ignacy Krasicki]] | ||
| + | *[[ewim:Antoni Krieger |Antoni Krieger]] | ||
| + | *[[ewim:Krzysztof Pervanger |Krzysztof Pervanger]] | ||
| + | *[[ewim:Marek Ulman |Marek Ulman]] | ||
| + | *[[Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] | ||
| + | *[[Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| Linia 35: | Linia 43: | ||
#Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 171-172. | #Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 171-172. | ||
| − | == | + | ==Linki== |
| − | #''Grzęda: Kościół parafialny św. Mikołaja z XIV w.'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-9-1-39.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu] [dostęp 11.12.2013 r.] | + | #''Grzęda: Kościół parafialny św. Mikołaja z XIV w.'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://zabytki.ocalicodzapomnienia.eu/zabytek-2-9-1-39.html www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu] [dostęp 11.12.2013 r.] |
| + | |||
| + | ==Przypisy== | ||
| + | <references/> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | [[Category:Kościoły i kaplice]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Category:Powiat bartoszycki]] | [[Category:Powiat bartoszycki]] | ||
| + | [[Category:Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
[[Category:1301-1400]] | [[Category:1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 19:09, 18 paź 2023
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany w centrum wsi Grzęda (niem. Sturmhübel). Wieś położona jest w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek.
Historia
Świątynia pochodzi z drugiej połowy XIV wieku. Kamienną, salową budowlę ufundowali prawdopodobnie lokalni rycerze pruskiego pochodzenia. Po wojnach polsko-krzyżackich budynek był w tak złym stanie, iż w połowie XVI wieku odbudowano go z użyciem cegły. W 1581 roku biskup warmiński Marcin Kromer konsekrował go ku czci św. Mikołaja. W 1754 roku kościół został zniszczony w wyniku pożaru. Odbudowę przeprowadzono w latach 1755-1757, a ponownej jego konsekracji dokonał biskup Ignacy Krasicki w dniu 16 października 1779 roku. W 1783 roku powstał szczyt wschodni budowli, w 1898 roku jej korpus został przedłużony ku zachodowi, a w 1900 roku wzniesiono wieżę dzwonniczą.
Pod koniec kwietnia 2014 roku spłonęła część prezbiterium z drewnianym stołem ołtarzowym i częścią balustrady [1]
Opis
Jest to kościół gotycki (po odbudowie z XVIII wieku nadano mu wygląd barokowy), orientowany, murowany do połowy wysokości z kamieni polnych, wyżej z cegły, wzniesiony na rzucie prostokąta. Od strony północnej znajduje się zakrystia, od południa kruchta a od zachodu czworoboczna wieża zwieńczona dzwonowym hełmem. Szczyt wschodni o falistej linii spływów zwieńczony został blaszaną wieżyczką na sygnaturkę, na której znajduje się chorągiewka z datą 1889. Kruchtę i nawę przykryto dachem siodłowym, zakrystię – dachem pulpitowym, wspólnym z częścią nawową.
Wyposażenie
Wystrój i wyposażenie wnętrza jest późnobarokowe oraz rokokowe i pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Ołtarz główny i ambona zostały wykonane w pracowni Krzysztofa Pervangera z Tolkmicka. Rokokowy jest ołtarz boczny, chór muzyczny o wybrzuszonej balustradzie wspartej na parze kolumn, a także prospekt organowy i konfesjonały. Szereg figur i dekoracji rokokowych pochodzi z warsztatu rzeźbiarskiego Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla. Zawieszony na wieży dzwon został odlany przez Marka Ulmana w Królewcu w 1596 roku. W kościele znajduje się także rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku i Pieta z wieku XIX oraz szereg cennych zabytków sztuki złotniczej, w tym m.in.:
- monstrancja z XVII wieku i pacyfikał z 1664 roku, wykonane przez złotnika z Jezioran, Michała Runhau’a,
- krzyż relikwiarzowy z XVI wieku,
- kielich z 1745 roku,
- lampka wieczna z 1740 roku, wykonana przez złotnika z Dobrego Miasta Antoniego Kriegera,
- naczynie do olejów z puncą złotnika MB z początku XVIII wieku.
Zobacz też
- Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie
- Marcin Kromer
- Ignacy Krasicki
- Antoni Krieger
- Krzysztof Pervanger
- Marek Ulman
- Monstrancja z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie
- Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Mikołaja w Grzędzie
Bibliografia
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 272-273.
- Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 48-49.
- Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 30-32.
- Rzempołuch, Andrzej: Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Remix, 1992. – S. 15.
- Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 171-172.
Linki
- Grzęda: Kościół parafialny św. Mikołaja z XIV w., materiał zamieszczony na stronie internetowej www.zabytki.ocalicodzapomnienia.eu [dostęp 11.12.2013 r.]
Przypisy
- ↑ Więcej informacji na stronach internetowego wydania Gazety Olsztyńskiej http://bisztynek.wm.pl/201025,Pozar-w-kosciele-sw-Mikolaja-w-Grzedzie.html
