Dwór w Krzywce

Zabytek architektury wzniesiony w pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Dwór został wybudowany na terenie wsi Krzywka (niem. Waldowken), w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych dawnego folwarku. Wieś położona jest w południowo-zachodniej części powiatu iławskiego, w gminie Kisielice.

Historia

Znajdujący się tu majątek został utworzony jeszcze w czasach krzyżackich. Pierwotnie pełnił funkcję folwarku pomocniczego dóbr z siedzibą w miejscowości Święte [obecnie w powiecie grudziądzkim]. Majątek ten otrzymali na mocy przywileju bracia Arnold i Berthold. W XVI wieku dobra te stanowiły własność rodziny von Szembek. W XVII wieku nabył je starosta Hugo Dąbrowski, a od 1744r. chorąży malborski Michael von Liesenlicht-Leski. W 1884r. samodzielny już majątek stał się własnością rodziny Friese. W 1906r. pruska komisja kolonizacyjna wykupiła go i w 1910r. przekazała przesiedleńcom z Besarabii. W latach 1945-80 dwór wraz z parkiem był własnością prywatnego gospodarza. Sam dwór został wzniesiony pod koniec XIX w. Od lat 80-tych XX wieku popadał stopniowo w ruinę. Obecnie stanowi własność artystki Sabiny Szałapskiej , która w 2020r. z pietyzmem odbudowała rezydencję.

Opis

Jest to budynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, w stylu eklektycznym z elementami klasycyzującymi. Wzniesiono go na planie zbliżonym do kwadratu na wysokim boniowanym cokole. Wszystkie okna mają profilowane obramienia, a parterowe dodatkowo parapetowe nadproża. W elewacji północnej i południowej usytuowano dwa dwukondygnacyjne ryzality. Do wejścia prowadzi ganek wsparty na filarach toskańskich. W elewacji zachodniej, na wysokości drugiej kondygnacji, umieszczono dwa medaliony ze scenami antycznymi. Od strony zachodniej znajduje się podjazd. Obecnie obiekt jest odbudowany.

W jego otoczeniu znajduje się park o układzie kaligraficznym, w którym znajdują się cztery pomniki przyrody: dąb szypułkowy Quercus Sabinae, dąb szypułkowy Sławomir, klon zwyczajny Piękno Ziemi i altana złożona z pięciu żywotników zachodnich Altana Sabiny.

Multimedia

• 

  Elewacja zachodnia.
  fot. Dominika Stark

• 

  Elewacja wschodnia, po lewej dąb szypułkowy Quercus Sabinae, po prawej klon zwyczajny Piękno Ziemi
  fot. Dominika Stark

• 

  Elewacja pólnocna.
  Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.

• 

  Elewacja zachodnia, jeden z terakotowych medalionów.
  Źródło: M. Marcinkowski, Degradacja, „Spotkania z Zabytkami” 2002, nr 4, s. 19.

• 

  Figura parkowa Wiosna [fot.iRstudio.pl]

• 

  Dąb szypułkowy Sławomir [fot.iRstudio.pl]

Zobacz też

1. Szurkowski, Leszek: Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144221
2. Szurkowski, Leszek:Krzywkaer portfolio:"spares & remains"Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144219
3. Szurkowski, Leszek:Krzywka register:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021, Digital Library of Uniwersity of Wroclaw, 2022 https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/144257
4. Szurkowski, Leszek:Teka krzywska:"spares & remains" Leszek Szurkowski 2020-2021,WMBC,2022, https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/results?q=teka+krzywska&action=SimpleSearchAction&type=-6&p=0
5. https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121336
6. https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121337
7. https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/121338
8. https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/77965/edition/70283#structure
9. https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/27695/edition/25664#structure
10. https://sbc.org.pl/image/edition/thumbnail:docmetadata/657091
11. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697995/edition/657093
12. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/697996/edition/657094
13. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29087
14. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29088
15. http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=29089
16. http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/collectiondescription/72

Bibliografia

1. Marcinkowski, Mirosław: Degradacja / Mirosław Marcinkowski // „Spotkania z Zabytkami”. - 2002, nr 4, s. 18-20.
2. Mańkowski Z., 2015 [13 lipca], Kiedy przestrzeń staje się miejscem naprawdę, https://kultura.wm.pl/284407,Arystokratka-z-palacu-w-Gardzieniu-i-zycie-na-salonach.html
3. Marcinkowski, Mirosław: Jak Feniks.../ Mirosław Marcinkowski // "Spotkania z Zabytkami".-2021, nr 7-8, s.50-51
4. Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3481
5. Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko- Mazurskiego z dnia 22.września 2021r., poz.3482