Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku

Muzeum poświęcone Mikołajowi Kopernikowi, znajdujące się w obrębie czternastowiecznego warownego kompleksu zabytkowego, należącego do światowej klasy zabytków architektury.

Siedziba

Wzgórze Katedralne
Ul. Katedralna 8
14-530 Frombork

Obiekty Muzealne

• Pałac Biskupi (Wzgórze Katedralne, główne sale wystawowe)
• Wieża Kopernika (Wzgórze Katedralne)
• Planetarium (Wzgórze Katedralne, przyziemie Dzwonnicy)
• Obserwatorium (Góra Żurawia, 2 km od centrum)
• Szpital św. Ducha (ul. Stara)

Historia

Pierwszą izbę pamiątkową we Fromborku założono w 1912 r. w Wieży Mikołaja Kopernika na Wzgórzu Katedralnym. Po II wojnie światowej pierwszą ekspozycję zorganizowano 5 września 1948 r. staraniem Komitetu Fromborskiego powołanego w Warszawie przez Związek Zawodowy Historyków Sztuki i Kultury Materialnej. Wystawy otwarto w pomieszczeniach o powierzchni około 250 m² w nowszej części kanonii Najświętszej Marii Panny. W 1948 r. Muzeum posiadało 786 eksponatów, w tym wiele kopii i depozytów. W 1949 r. Muzeum zostało upaństwowione i przeszło pod zarząd Ministerstwa Kultury i Sztuki. Opiekę merytoryczną i nadzór finansowy sprawowało Muzeum Mazurskie w Olsztynie. Prezentowana była stała wystawa poświęcona Mikołajowi Kopernikowi oraz wystawy czasowe, sporadyczne. W 1950 r. podjęto remonty dalszych budynków, murów, baszt, „wieży Kopernika”. Od 1958 r., po decentralizacji Muzeum zostało podporządkowane władzom powiatowym. W 1973 r. przekazano na cele muzealne całość odrestaurowanych i odbudowanych obiektów zabytkowych. W dzwonnicy katedralnej powstało Planetarium. Statutową samodzielność Muzeum uzyskało w 1975 r. Od 1981 r. działa obserwatorium astronomiczne, usytuowane na Górze Żurawiej. 30 grudnia 2009 r. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Bogdana Zdrojewskiego Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Doceniony został wysoki poziom działalności placówki, znaczenie posiadanych zbiorów oraz zespół wykwalifikowanych pracowników.

Zbiory

• Pamiątki i eksponaty związane z historią astronomii: dwa egzemplarze dzieła Mikołaja Kopernika De revolutionibus orbium coelestium z 1566 i 1617 r., przyrządy astronomiczne z XVIII-XIX wieku oraz kopie przyrządów używanych przez M. Kopernika. W Muzeum znajduje się wahadło Foucaulta, jedyny w Polsce przyrząd do obserwacji dobowego ruchu wirowego Ziemi
• Zbiory związane z historią medycyny: lancety chirurgiczne z XVIII w., naczynia aptekarskie, moździerze i pojemniki drewniane z XVI-XVIII w., zielniki i księgi obrazujące stan wiedzy medycznej w tamtych czasach
• Zabytki archeologiczne z terenu Fromborka i Wzgórza Katedralnego
• Starodruki i grafiki z XVI-XIX w.
• Medale wybite ku czci Mikołaja Kopernika
• Znaczki pocztowe o tematyce astronomicznej i medycznej
• Wyroby rzemiosła artystycznego z XVI-XIX w.
• Współczesne malarstwo, grafika, rzeźba i tkaniny artystyczne

Działalność wystawiennicza

Muzeum prezentuje wystawy stałe:

• Frombork w zabytkach kultury materialnej
• Witraże fromborskie
• Witraże braniewskie
• Mikołaj Kopernik – życie i dzieło
• Lunety i lunetki
• Astronomia w nawigacji i geodezji
• Gabinet uczonego doby Renesansu
• Wystawa warmińskiej rzeźby i malarstwa XVII-XVIII w.

Organizowane są wystawy czasowe poświęcone historii regionu. Prezentowana jest kartografia, ikonografia, historia oficyn wydawniczych i księgozbiorów warmińskich. Między innymi:

• Przyjaciele naszych długich zim. Piece kaflowe z XIX i XX wieku z terenu Warmii, Mazur i Powiśla (2010)
• Frombork. Widoki i improwizacje (2010), wystawa z okazji 700. lecia Fromborka
• Fundacje Kanoników Warmińskiej Kapituły Katedralnej (2010), wystawa z okazji 750. lecia Warmińskiej Kapituły Katedralnej
• 700 lat miasta Fromborka (2010)

Działalność edukacyjno-wydawnicza

Muzeum organizowało odczyty, prelekcje, sesje naukowe, spotkania. Wyjątkowa jest działalność naukowo-oświatowa w dziedzinie astronomii. Służy do tego planetarium działające od 1973 r. oraz obserwatorium astronomiczne, od 1981 r. Organizowane są akcje oświatowe Wakacje w Planetarium i Obserwatorium. Muzeum wydawało Komentarze Fromborskie (Z. 1-5 : 1965, 1968, 1970, 1972, 1973). Obecnie wydawane są przewodniki, katalogi wystaw, materiały informacyjne o działalności Muzeum oraz książki poświęcone Mikołajowi Kopernikowi i Fromborkowi.

Kadry

Muzeum kierowali:

• 1948-1953 – Otton Ślizień
• 1953-1955 – Henryk Cieśla
• 1955-1956 – Barbara Lesiak
• 1956-1957 – Stanisław Charzewski
• 1957-1966 – Otto Ślizień
• 1966-1969 – Wincenty Jakubowski
• 1969-1970 – Bogusława Chorostian
• 1970-1973 – Barbara Hulanicka
• 1973-1978 – Przemysław Maliszewski
• 1979-1988 – Tadeusz Piaskowski
• 1988–2019 – Henryk Szkop
• 2019 – Mirosław Jonakowski

Hasła powiązane

• Szpital pw. Św. Ducha we Fromborku
• Kościół pw. św. Mikołaja we Fromborku
• Kaplica pw. Zbawiciela w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
• Kaplica pw. św. Anny we Fromborku
• Kaplica pw. św. Jerzego we Fromborku
• Kaplica pw. św. Jerzego w Bazylice Archikatedralnej we Fromborku
• Wieża dzwonna katedry we Fromborku
• Wieża Mikołaja Kopernika we Fromborku
• Grota we Fromborku
• Cmentarz kanonicki we Fromborku
• Zespół kurii kanonicznych we Fromborku
• Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku

Bibliografia

1. Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. – Frombork : MMK, 1999.
2. Ziemlińska-Odojowa, Włodzimiera: Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku / Włodzimiera Ziemlińska-Odojowa // W : Muzea na Warmii i Mazurach / [przew. kom. red. Władysław Ogrodziński]. – Olsztyn : Muzeum Mazurskie, 1974.

Zobacz też

• Strona domowa Muzeum http://www.frombork.art.pl/