Bet Tahara w Olsztynie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[Image: | + | [[Image:bet1.jpg|thumb|right|290px|Bet Tahara przed renowacją.<br>Źródło: Z archiwum Wspólnoty Kulturowej "Borussia"]] |
| − | + | [[Image:bet2.jpg|thumb|right|290px|Bet Tahara po renowacji, 2013 r.<br>Fot. Tomasz Waszczuk]] | |
| − | [[Image: | + | [[Image:bet3.jpg|thumb|right|290px|Wnętrze Domu, 2013 r.<br>Fot. Tomasz Waszczuk]] |
| − | |||
| − | [[Image: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Dom przedpogrzebowy gminy żydowskiej wybudowany w [[ewim:Olsztyn |Olsztynie]] na początku XX wieku. | Dom przedpogrzebowy gminy żydowskiej wybudowany w [[ewim:Olsztyn |Olsztynie]] na początku XX wieku. | ||
| Linia 14: | Linia 9: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Dom przedpogrzebowy (hebr. ''Bet Tahara'' - Dom Oczyszczenia, obecnie zwany również Domem Mendelsohna) został wzniesiony przez gminę żydowską w latach 1912-1913, według projektu architekta [[Erich Mendelsohn|Ericha Mendelsohna]]. W czasie II wojny światowej, po zniszczeniu miejskiej synagogi, budynek najprawdopodobniej wykorzystywany był jako miejsce kultu. Tak też był traktowany przez Żydów przybyłych do Olsztyna po 1945 roku. W 1951 roku opuszczone budynki przeznaczono na magazyny archiwaliów i pracownie Archiwum Państwowego w Olsztynie. Wówczas też przeprowadzono w nich prace adaptacyjne (w 1951 roku i w 1971 roku). Pomieszczenia zostały zwolnione przez Archiwum w 1997 roku. Obecnie obiekt jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, która w 2005 roku | + | Dom przedpogrzebowy (hebr. ''Bet Tahara'' - Dom Oczyszczenia, obecnie zwany również Domem Mendelsohna) został wzniesiony przez gminę żydowską w latach 1912-1913, według projektu architekta [[Erich Mendelsohn|Ericha Mendelsohna]]. W czasie II wojny światowej, po zniszczeniu miejskiej synagogi, budynek najprawdopodobniej wykorzystywany był jako miejsce kultu. Tak też był traktowany przez Żydów przybyłych do Olsztyna po 1945 roku. W 1951 roku opuszczone budynki przeznaczono na magazyny archiwaliów i pracownie Archiwum Państwowego w Olsztynie. Wówczas też przeprowadzono w nich prace adaptacyjne (w 1951 roku i w 1971 roku). Pomieszczenia zostały zwolnione przez Archiwum w 1997 roku. Obecnie obiekt jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, która w 2005 roku udostępniła go [[Wspólnota Kulturowa „Borussia” |Stowarzyszeniu „Borussia”]] z przeznaczeniem na [[Centrum Dialogu Międzykulturowego Dom Mendelsohna |Centrum Dialogu Międzykulturowego oraz muzeum architekta]]. Stowarzyszenie, w ramach projektu „Dom Mendelsohna”, podjęło działania zmierzające do restauracji i rewitalizacji obiektu. Poświęcone temu prace zakończono 21 marca 2013 roku, w 126. rocznicę urodzin architekta. |
==Opis== | ==Opis== | ||
| Linia 22: | Linia 17: | ||
*Projekt tego budynku, jest pierwszym samodzielnym dziełem [[Erich Mendelsohn|Ericha Mendelsohna]] i równocześnie jego pracą dyplomową. | *Projekt tego budynku, jest pierwszym samodzielnym dziełem [[Erich Mendelsohn|Ericha Mendelsohna]] i równocześnie jego pracą dyplomową. | ||
*Dom przedpogrzebowy to jedyny ślad twórczości tego architekta w rodzinnym mieście. | *Dom przedpogrzebowy to jedyny ślad twórczości tego architekta w rodzinnym mieście. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[Erich Mendelsohn|Erich Mendelsohn]] | ||
| + | *[[Wspólnota Kulturowa „Borussia” |Stowarzyszenie „Borussia”]] | ||
| + | *[[3 Dni z Kulturą Żydowską „Mazel Tov!”]] | ||
| + | |||
| + | ==Multimedia== | ||
| + | <youtube>ibktT-Vg4PY</youtube> | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| Linia 27: | Linia 30: | ||
#Jasiński, Janusz: ''Olsztyńskie nekropolie'' // W: ''Olsztyn 1353-2003'' / red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych i Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2003. - S. 607. | #Jasiński, Janusz: ''Olsztyńskie nekropolie'' // W: ''Olsztyn 1353-2003'' / red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych i Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2003. - S. 607. | ||
#tw: ''Mendelsohn-Haus wird Zentrum für den interkulturellen Dialog'' / tw // „Masurische Storchenpost“. - 2013, nr 4, s. 2, 10-11. | #tw: ''Mendelsohn-Haus wird Zentrum für den interkulturellen Dialog'' / tw // „Masurische Storchenpost“. - 2013, nr 4, s. 2, 10-11. | ||
| + | #Martino, Julia: ''Dom przedpogrzebowy projektu Ericha Mendelsohna. Problematyka konserwatorska'' / Julia Martino // „Renowacje i Zabytki”. – 2013, nr 4, s. 87-90. | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| Linia 32: | Linia 36: | ||
*''Bet Tahara'', materiał zamieszczony na stronie internetowej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie [http://www.wbp.olsztyn.pl/zabytkobranie/index.php?mnu=uroda&cnt=76 www.wbp.olsztyn.pl] [dostęp 02.01.2014 r.] | *''Bet Tahara'', materiał zamieszczony na stronie internetowej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie [http://www.wbp.olsztyn.pl/zabytkobranie/index.php?mnu=uroda&cnt=76 www.wbp.olsztyn.pl] [dostęp 02.01.2014 r.] | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:Inne obiekty architektury]] |
[[Category:Historia kultury]] | [[Category:Historia kultury]] | ||
[[Category:Olsztyn]] | [[Category:Olsztyn]] | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:1919-1944]] |
Aktualna wersja na dzień 07:59, 12 kwi 2016
Dom przedpogrzebowy gminy żydowskiej wybudowany w Olsztynie na początku XX wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Budynek usytuowano na skraju cmentarza żydowskiego przy ówczesnej ulicy Jeziornej (niem. Seestrasse, obecnie ulica Zyndrama z Maszkowic 2).
Historia
Dom przedpogrzebowy (hebr. Bet Tahara - Dom Oczyszczenia, obecnie zwany również Domem Mendelsohna) został wzniesiony przez gminę żydowską w latach 1912-1913, według projektu architekta Ericha Mendelsohna. W czasie II wojny światowej, po zniszczeniu miejskiej synagogi, budynek najprawdopodobniej wykorzystywany był jako miejsce kultu. Tak też był traktowany przez Żydów przybyłych do Olsztyna po 1945 roku. W 1951 roku opuszczone budynki przeznaczono na magazyny archiwaliów i pracownie Archiwum Państwowego w Olsztynie. Wówczas też przeprowadzono w nich prace adaptacyjne (w 1951 roku i w 1971 roku). Pomieszczenia zostały zwolnione przez Archiwum w 1997 roku. Obecnie obiekt jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, która w 2005 roku udostępniła go Stowarzyszeniu „Borussia” z przeznaczeniem na Centrum Dialogu Międzykulturowego oraz muzeum architekta. Stowarzyszenie, w ramach projektu „Dom Mendelsohna”, podjęło działania zmierzające do restauracji i rewitalizacji obiektu. Poświęcone temu prace zakończono 21 marca 2013 roku, w 126. rocznicę urodzin architekta.
Opis
Jest to wydłużony, parterowy budynek, murowany z cegły i otynkowany. Wzniesiono go na rzucie prostokąta o wymiarach 18,66 x 11,85 m. Wnętrze tak zostało zaprojektowane by poszczególne jego pomieszczenia odzwierciedlały pośmiertną wędrówkę człowieka. Tuż przy wejściu znajdowała się sala, w której myto zwłoki, dalej była sala pożegnań, gdzie modlono się i przemawiano przy zmarłym, na końcu pomieszczenie, przez które wynoszono ciało na przyległy cmentarz (kirkut). Drzwi wejściowe i wyjściowe z budynku były przeciwległe. Pomieszczenia od frontu zostały oświetlone niskimi okienkami poczwórnymi, a te od cmentarza - potrójnymi (i pojedynczymi w aneksach). Po przeprowadzeniu prac remontowych, a także konserwatorskich udało się nie tylko odtworzyć pierwotny układ pomieszczeń, ale też ich kolorystykę, zdobienia, polichromie i mozaiki. Na szczególną uwagę zasługuje odrestaurowana sala pożegnań. Ma ona kształt ostrosłupa o podstawie 7 x 7 m i wysokości 6 m, wspartego na 4 kolumnach. Wieńczy ją Gwiazda Dawida. Drewniana konstrukcja dachu, niepowiązana z drewnianą konstrukcją piramidy, jest jedyną tego typu w Polsce.
Ciekawostki
- Projekt tego budynku, jest pierwszym samodzielnym dziełem Ericha Mendelsohna i równocześnie jego pracą dyplomową.
- Dom przedpogrzebowy to jedyny ślad twórczości tego architekta w rodzinnym mieście.
Zobacz też
Multimedia
Bibliografia
- Rzempołuch, Andrzej: Architektura i urbanistyka Olsztyna 1353-1953: od założenia miasta po odbudowę ze zniszczeń wojennych / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Urząd Miasta: Remix, 2005. – S. 140-141.
- Jasiński, Janusz: Olsztyńskie nekropolie // W: Olsztyn 1353-2003 / red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński. – Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych i Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2003. - S. 607.
- tw: Mendelsohn-Haus wird Zentrum für den interkulturellen Dialog / tw // „Masurische Storchenpost“. - 2013, nr 4, s. 2, 10-11.
- Martino, Julia: Dom przedpogrzebowy projektu Ericha Mendelsohna. Problematyka konserwatorska / Julia Martino // „Renowacje i Zabytki”. – 2013, nr 4, s. 87-90.
Zobacz też
- Bet Tahara, materiał zamieszczony na stronie internetowej Stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa „Borussia” www.borussia.pl [dostęp 02.01.2014 r.]
- Bet Tahara, materiał zamieszczony na stronie internetowej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie www.wbp.olsztyn.pl [dostęp 02.01.2014 r.]
