Pałac w Sorkwitach

Fot. Mieczysław Kalski

(1850-1856) - zespół pałacowo-parkowy położony we wsi Sorkwity koło Mrągowa nad Jeziorem Lampackim. U jego stóp początek bierze najbardziej znany mazurski spływ kajakowy rzeką Krutynią.

Historia

W 1379 r. tereny dzisiejszych Sorkwit zostały przekazane rycerzom Ottonowi i Chrystianowi von Oelsenom przez Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Winrycha von Kniprode. Miejsce miało znaczenie strategiczne. Istniała tu bowiem pruska strażnica. Nazwa wsi Sarkewite wywodzi się z języka pruskiego i oznacza "miejsce wartownika".

W XV w. majątek sorkwicki został zakupiony przez von Schliebenów. Wtedy też został wybudowany kościół we wsi.

Dobra sorkwickie zmieniały właścicieli na przestrzeni wieków. W 1598 r. należały do von Egloffsteinów, od 1693 r. do von der Groebenów, od 1750 r. do Bronikowskich, a od 1804 r. do von Mirbachów, którzy doprowadzili miejsce do rozkwitu.

Zbudowano wtedy stojący do dziś pałac, w pobliżu pracowała również mleczarnia, winnica, cegielnia i browar. Gospodarz majątku, od 1888 r. hrabia, Juliusz Ulrich von Mirbach należał do współpracowników kanclerza Otto von Bismarcka.

Pałac w Sorkwitach budowano w latach 1850-1856. W architekturze panowała wówczas moda neogotycka. W takim też stylu został on wzniesiony.

W 1914 r. pałac spłonął w wyniku działań wojennych. Znalazł się bowiem na linii przemarszu rosyjskich wojsk. Armia Samsonowa podłożyła ogień w nocy z 26. na 27. sierpnia tegoż roku.

W 1921 r. majątek sorkwicki został przejęty przez barona Bernarda von Poleske. Przekazał mu go w spadku zmarły bezpotomnie von Mirbach jako bratankowi jego żony. Nowy gospodarz przeprowadził w latach 1922-1923 odbudowę pałacu. Pracami kierował berliński architekt Otton Rueger. Von Poleske pozostał właścicielem włości do 1945 r. W okresie międzywojennym pałac był znanym miejscem spotkań niemieckich polityków.

Druga wojna światowa okazała się dla pałacu bardziej szczęśliwa niż pierwsza. Zabudowania nie zostały naruszone przez zajmującą Prusy Wschodnie Armię Czerwoną. Rozgrabiono jednak całe wyposażenie wnętrz posiadłości.

W czasach PRL w pałacu siedzibę swą znalazły biura Państwowego Gospodarstwa Rolnego, a także mieszkania i przedszkole. W 1957 r. zespół pałacowo-parkowy zaadaptowano na ośrodek wypoczynkowy warszawskiego przedsiębiorstwa "Ursus".

W 1998 r. sorkwicka rezydencja znalazła prywatnego właściciela. Otwarty został hotel z restauracją. Pałac utrzymuje dobry stan do dnia dzisiejszego po rewaloryzacjach i remontach. Pierwotny wygląd zewnętrzny został zachowany.

Architektura

Pałac zbudowany jest na planie zbliżonym kształtem do litery "u". Wzniesiono go w angielskim stylu neogotyckim. Głównym zamierzeniem miało być nawiązanie do wyglądu średniowiecznego zamku gotyckiego. Osiągnięto go przede wszystkim poprzez przyjęcie zasady przenikania się brył o różnych wielkościach i wysokościach. Nad całością dominuje ośmiokątna wieża znajdująca się w części północno-wschodniej. Elewacje zwieńczone są dekoracyjnymi pseudokrenelażem (nawiązaniem do popularnego średniowiecznego wykończenia murów obronnych i baszt - tzw. zębów przedzielonych pustymi miejscami dla obrońców w czasie oblężenia). Dopełnieniem neogotyckiego stylu są ostrołukowe nisze dla okien i drzwi. W północno-zachodniej części zespołu pałacowo-parkowego wzniesiono wozownię przypominającą zamkową wieżę z basztami w narożach. Pałac otacza ogród, który ukształtowano w nawiązaniu do wyglądu parku krajobrazowego. Rozciąga się on na zawierający sieć alejek półwysep Ostrów na pobliskim jeziorze. Na północ od pałacu znajdował się cmentarz, a na południu winnica z altaną ogrodową.

Bibliografia

1. M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
2. http://www.palacsorkwity.pl
3. http://www.turysta.net.pl
4. http://www.naszemazury.com.pl