Kościół pw. św. Wawrzyńca w Mingajnach

Fot. Mieczysław Kalski

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany w centrum wsi Mingajny (niem. Migehnen). Wieś położona jest w gminie Orneta, w powiecie lidzbarskim.

Historia

Pierwsze wzmianki o kościele w Mingajnach pochodzą z przywileju lokacyjnego wsi z 1311 roku. W dokumencie z 1338 roku wspomniano o miejscowym proboszczu. Istniejący w tym czasie drewniany kościół został zniszczony na skutek pożaru. W jego miejsce, w latach 1350-1375, wzniesiono budowlę murowaną. W późniejszych wiekach była ona wielokrotnie remontowana. Po raz pierwszy odrestaurowano ją po zniszczeniach wojennych w latach 1688-1689. W 1717 roku wyremontowano wieżę, a w latach 1899-1901 kościół został całkowicie przebudowany i powiększony. W trakcie szeroko zakrojonych prac podwyższono i zasklepiono nawę, podwyższono wieżę, dobudowano prezbiterium i szeroki transept. Po zakończeniu prac, w dniu 1 czerwca 1904 roku, kościół został konsekrowany przez biskupa pomocniczego Edwarda Herrmanna. W 1931 roku przebudowano szczyty transeptu. Kościół został uszkodzony pod koniec II wojny światowej. W kolejnych latach szkody jednak usunięto.

Opis

Jest to budowla orientowana, murowana z cegły, wzniesiona na planie krzyża. Od strony zachodniej przylega do niej kwadratowa wieża, z kruchtą i wiodącym do niej ostrołukowym portalem. W wyższych kondygnacjach wieży umieszczono smukłe wnęki mieszczące okna. Całość przykryto czterospadowym dachem. Ściany korpusu budowli zwieńczone są szczytami sterczynowo-schodkowymi. Przy ścianie północnej znajduje się stara, gotycka zakrystia.

Wyposażenie

Znaczna część wystroju świątyni pochodzi z okresu jej przebudowy. W główny ołtarz, neogotycki, wmontowano wówczas tryptyk z około 1520 roku, z wcześniejszego ołtarza szafkowego. Na uwagę zasługują także boczne ołtarze: renesansowy św. Józefa i barokowy św. Mikołaja. W kruchcie pod wieżą znajduje się dużych rozmiarów krucyfiks z XVII wieku. W kościele znajdują się także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

• monstrancja z 1674 roku, a także puszka na komunikanty (cyborium) z XVII wieku, wykonane przez Michała Ruhnaua z Jezioran,
• kielich z pateną z drugiej połowy XVII wieku,
• lampka wieczna z z 1700 roku,
• trybularza rokokowy, wykonany przez złotnika dobromiejskiego Antoniego Kriegera.

Zobacz też

• Parafia pw. św. Katarzyny w Mingajnach
• Edward Herrmann
• Michał Ruhnau
• Antoni Krieger

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 108-110.
2. Katalog zabytków sztuki. T. 2: Województwo elbląskie. Braniewo, Frombork, Orneta i okolice. Z. 1: tekst / pod red. Mariana Arszyńskiego i Mariana Kutznera. - Warszawa : Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1980. - S. 138-139.
3. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 251-252.
4. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 69.
5. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 112.

Linki

• Mingajny: największy wiejski kościół na Warmii, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.mojemazury.pl [dostęp 12.11.2013 r.]