Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[Image: kosciol_antoni_susz_1.jpg|thumb|right| | + | [[Image: kosciol_antoni_susz_1.jpg|thumb|right|290px| Fot. sprzed 1939 roku.<br>Źródło: [http://www.aefl.de/rosenberg/Rosenberg/rosenberg_1/rosenberg_teil1.htm www.aefl.de] ]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. | Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. | ||
| Linia 11: | Linia 7: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Kościół | + | Kościół i proboszcza wymienia się już w odnowionym przywileju lokacyjnym Susza z 1314 roku. Przypuszcza się, że obecna budowla powstała w latach 1340-1350. W roku 1350 jej konsekracji ku czci św. Rozalii dokonał biskup Arnold. W późniejszych czasach była ona kilkakrotnie remontowana i przebudowywana. Na przykład, na początku XVII wieku między zakrystię a wieżę wstawiono aneks spełniający funkcję kruchty, z którego jest dostęp na empory i lożę patronacką w nawie. Przy przebudowie dachu w 1879 roku zachowano dwa szczyty: gotycki nad wschodnią ścianą prezbiterium i gotycko renesansowy zdobiony rzędami płaskich blend – od fasady. Od czasów reformacji do 1945 roku świątynia znajdowała się w posiadaniu wspólnoty ewangelickiej. W latach 1723-1846 w każdą niedzielę wygłaszano w niej polskie kazania. Po drugiej wojnie światowej przejęła ją ludność napływowa wyznania katolickiego. Kościół przekazano wówczas [[ewim:Parafia pw. św. Rozalii w Suszu|parafii pw. św. Rozalii]] ([[Kościół pw. św. Rozalii w Suszu| kościół katolicki pod tym wezwaniem]] wzniesiono w 1905 roku). Jako patrona otrzymał wówczas św. Antoniego z Padwy. Samodzielną [[ewim:Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu|parafię]] utworzono tu w 1993 roku. W 1998 roku kościół został podniesiony do godności fary, a w 2001 roku ustanowiono w nim Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego. |
==Opis== | ==Opis== | ||
| − | Jest to kościół gotycki, jednonawowy, murowany z czerwonej cegły. Wzniesiono go na rzucie prostokąta. Od strony północno-zachodniej, równolegle do nawy, dostawiono kwadratową wieżę dzwonniczą, ozdobioną płycinami ostrołukowymi i niewielkimi okienkami, przypominającymi otwory strzelnicze (w początkowym okresie wieża pełniła funkcje obronno-obserwacyjne) oraz zwieńczoną kopulastym hełmem, krytą gontem. Korpus nawowy został oszkarpowany, a jego ściany ozdobiono oknami witrażowymi i tynkowanymi wnękami o kształcie ostrołukowym. Szczyty, o łagodnych spływach, udekorowano tynkowanymi wnękami, zamkniętymi łukiem odcinkowym, a także poziomymi pasami blend. Całość przykryto dachem dwuspadowym krytym dachówką. Do wnętrza | + | Jest to kościół gotycki, jednonawowy, murowany z czerwonej cegły. Wzniesiono go na rzucie prostokąta. Od strony północno-zachodniej, równolegle do nawy, dostawiono kwadratową wieżę dzwonniczą, ozdobioną płycinami ostrołukowymi i niewielkimi okienkami, przypominającymi otwory strzelnicze (w początkowym okresie wieża pełniła funkcje obronno-obserwacyjne) oraz zwieńczoną kopulastym hełmem, krytą gontem. Przy wieży znajduje się jednokondygnacyjne pomieszczenie ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym i portalem ostrołukowym. Korpus nawowy został oszkarpowany, a jego ściany ozdobiono oknami witrażowymi i tynkowanymi wnękami o kształcie ostrołukowym. Szczyty, o łagodnych spływach, udekorowano tynkowanymi wnękami, zamkniętymi łukiem odcinkowym, a także poziomymi pasami blend. Całość przykryto dachem dwuspadowym krytym dachówką. Do szerokiego prezbiterium zamkniętego prosto na całej długości przylega sklepiona kolebkowo zakrystia. Do wnętrza kościoła prowadzą dwa profilowane ostrołukowe portale: główny na osi fasady zachodniej i boczny od północy. Wnętrze przykryte zostało stropem drewnianym z fasetowym sufitem. |
==Wyposażenie== | ==Wyposażenie== | ||
| Linia 23: | Linia 19: | ||
*ambonę z 1604 roku, | *ambonę z 1604 roku, | ||
*ławę z 1651 roku.. | *ławę z 1651 roku.. | ||
| − | Z późniejszego okresu pochodzi cenna empora ozdobiona obrazami i organy z końca XIX wieku, XIX-wieczna płyta nagrobna oraz chorągiew Wilhelma Albrachta Schack von Wittenau. Jest tam również loża kolatorska z baldachimem należąca niegdyś do rodu Finckensteinów, przyozdobiona scenami zaczerpniętymi z Biblii. | + | Z późniejszego okresu pochodzi cenna empora ozdobiona obrazami i organy z końca XIX wieku, XIX-wieczna płyta nagrobna oraz chorągiew Wilhelma Albrachta Schack von Wittenau. Jest tam również loża kolatorska z baldachimem należąca niegdyś do rodu [[ewim:ród Finckensteinów|Finckensteinów]], przyozdobiona scenami zaczerpniętymi z Biblii. |
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
*Budując kościół wkomponowano go w ciąg murów miejskich w taki sposób, by pełnił funkcję bastionu i dodatkowo wzmacniał obronność grodu. | *Budując kościół wkomponowano go w ciąg murów miejskich w taki sposób, by pełnił funkcję bastionu i dodatkowo wzmacniał obronność grodu. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz też== | ||
| + | *[[Kościół pw. św. Rozalii w Suszu]] | ||
| + | *[[ewim:Parafia pw. św. Rozalii w Suszu|parafia pw. św. Rozalii w Suszu]] | ||
| + | *[[ewim:Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu|parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu]] | ||
| + | *[[ewim:ród Finckensteinów|ród Finckensteinów]] | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| Linia 32: | Linia 34: | ||
#Rzempołuch Andrzej: ''Parafialny kościół św. Antoniego. Z dziejów budowy i patronatu'' / Andrzej Rzempołuch // W: ''Susz : z dziejów miasta i okolic'' / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 65-102. | #Rzempołuch Andrzej: ''Parafialny kościół św. Antoniego. Z dziejów budowy i patronatu'' / Andrzej Rzempołuch // W: ''Susz : z dziejów miasta i okolic'' / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 65-102. | ||
| − | == | + | ==Linki== |
*''Historia Sanktuarium św. Antoniego w Suszu'', materiał zmieszczony na stronie internetowej [http://www.sanktuarium-susz.info/ www.sanktuarium-susz.info] [dostęp 26.02.2014 r.] | *''Historia Sanktuarium św. Antoniego w Suszu'', materiał zmieszczony na stronie internetowej [http://www.sanktuarium-susz.info/ www.sanktuarium-susz.info] [dostęp 26.02.2014 r.] | ||
| − | *Szczepański, Seweryn: ''Żołnierz Chrystusa i jego chorągiew w kościele Św. Antoniego w Suszu'', materiał zmieszczony na stronie internetowej | + | *Szczepański, Seweryn: ''Żołnierz Chrystusa i jego chorągiew w kościele Św. Antoniego w Suszu'', materiał zmieszczony na stronie internetowej [http://www.powiat.ilawa.pl/encyklopedia/index.php?option=com_content&view=article&id=66:onierz-chrystusa-i-jego-chorgiew-w-kociele-w-antoniego-w-suszu&catid=48:zabytki&Itemid=59 www.powiat.ilawa.pl] [dostęp 26.02.2014 r.] |
| − | [http://www.powiat.ilawa.pl/encyklopedia/index.php?option=com_content&view=article&id=66:onierz-chrystusa-i-jego-chorgiew-w-kociele-w-antoniego-w-suszu&catid=48:zabytki&Itemid=59 www.powiat.ilawa.pl] [dostęp 26.02.2014 r.] | ||
| − | + | ||
| − | [[Category: | + | [[Category:Kościoły i kaplice]] |
[[Category:Powiat iławski]] | [[Category:Powiat iławski]] | ||
| + | [[Category:Susz (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
[[Category:1301-1400]] | [[Category:1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:00, 22 cze 2015
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku.
Spis treści
Lokalizacja
Kościół został wybudowany w obrębie średniowiecznego założenia obronnego Susza (niem. Resenberg), w południowo-wschodnim narożniku murów miejskich (obecna ulica Kościelna).
Historia
Kościół i proboszcza wymienia się już w odnowionym przywileju lokacyjnym Susza z 1314 roku. Przypuszcza się, że obecna budowla powstała w latach 1340-1350. W roku 1350 jej konsekracji ku czci św. Rozalii dokonał biskup Arnold. W późniejszych czasach była ona kilkakrotnie remontowana i przebudowywana. Na przykład, na początku XVII wieku między zakrystię a wieżę wstawiono aneks spełniający funkcję kruchty, z którego jest dostęp na empory i lożę patronacką w nawie. Przy przebudowie dachu w 1879 roku zachowano dwa szczyty: gotycki nad wschodnią ścianą prezbiterium i gotycko renesansowy zdobiony rzędami płaskich blend – od fasady. Od czasów reformacji do 1945 roku świątynia znajdowała się w posiadaniu wspólnoty ewangelickiej. W latach 1723-1846 w każdą niedzielę wygłaszano w niej polskie kazania. Po drugiej wojnie światowej przejęła ją ludność napływowa wyznania katolickiego. Kościół przekazano wówczas parafii pw. św. Rozalii ( kościół katolicki pod tym wezwaniem wzniesiono w 1905 roku). Jako patrona otrzymał wówczas św. Antoniego z Padwy. Samodzielną parafię utworzono tu w 1993 roku. W 1998 roku kościół został podniesiony do godności fary, a w 2001 roku ustanowiono w nim Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego.
Opis
Jest to kościół gotycki, jednonawowy, murowany z czerwonej cegły. Wzniesiono go na rzucie prostokąta. Od strony północno-zachodniej, równolegle do nawy, dostawiono kwadratową wieżę dzwonniczą, ozdobioną płycinami ostrołukowymi i niewielkimi okienkami, przypominającymi otwory strzelnicze (w początkowym okresie wieża pełniła funkcje obronno-obserwacyjne) oraz zwieńczoną kopulastym hełmem, krytą gontem. Przy wieży znajduje się jednokondygnacyjne pomieszczenie ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym i portalem ostrołukowym. Korpus nawowy został oszkarpowany, a jego ściany ozdobiono oknami witrażowymi i tynkowanymi wnękami o kształcie ostrołukowym. Szczyty, o łagodnych spływach, udekorowano tynkowanymi wnękami, zamkniętymi łukiem odcinkowym, a także poziomymi pasami blend. Całość przykryto dachem dwuspadowym krytym dachówką. Do szerokiego prezbiterium zamkniętego prosto na całej długości przylega sklepiona kolebkowo zakrystia. Do wnętrza kościoła prowadzą dwa profilowane ostrołukowe portale: główny na osi fasady zachodniej i boczny od północy. Wnętrze przykryte zostało stropem drewnianym z fasetowym sufitem.
Wyposażenie
Do najstarszych zabytków kościoła zalicza się:
- XIV-wieczny fresk przedstawiający św. Weronikę z chustą oraz klęczącego fundatora świątyni,
- gotycką chrzcielnicę z XV wieku,
- ołtarz główny z 1607 roku,
- ambonę z 1604 roku,
- ławę z 1651 roku..
Z późniejszego okresu pochodzi cenna empora ozdobiona obrazami i organy z końca XIX wieku, XIX-wieczna płyta nagrobna oraz chorągiew Wilhelma Albrachta Schack von Wittenau. Jest tam również loża kolatorska z baldachimem należąca niegdyś do rodu Finckensteinów, przyozdobiona scenami zaczerpniętymi z Biblii.
Ciekawostki
- Budując kościół wkomponowano go w ciąg murów miejskich w taki sposób, by pełnił funkcję bastionu i dodatkowo wzmacniał obronność grodu.
Zobacz też
- Kościół pw. św. Rozalii w Suszu
- parafia pw. św. Rozalii w Suszu
- parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Suszu
- ród Finckensteinów
Bibliografia
- Niesiobędzki, Wiesław: Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego : przewodnik historyczno-krajoznawczy / Wiesław Niesiobędzki. - Iława : Wydawnictwo Tekst 2003. – S. 51-57.
- Rzempołuch Andrzej: Parafialny kościół św. Antoniego. Z dziejów budowy i patronatu / Andrzej Rzempołuch // W: Susz : z dziejów miasta i okolic / pod red. Janusza Cygańskiego. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 2006. – S. 65-102.
Linki
- Historia Sanktuarium św. Antoniego w Suszu, materiał zmieszczony na stronie internetowej www.sanktuarium-susz.info [dostęp 26.02.2014 r.]
- Szczepański, Seweryn: Żołnierz Chrystusa i jego chorągiew w kościele Św. Antoniego w Suszu, materiał zmieszczony na stronie internetowej www.powiat.ilawa.pl [dostęp 26.02.2014 r.]
