Portret Wilhelma Orańskiego z pałacu w Gładyszach

XVII-wieczny zabytek sztuki malarskiej z pałacu w Gładyszach koło Pasłęka.

Źródło: Portret holenderski, Olsztyn 1993, il. 12.

Fragment środkowego pokoju w Słobitach (apartament królewski) z widocznym portretem Wilhelma. Fot. Horst Loerzer. Około 1939 roku.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 58150.

Historia

Obraz został namalowany w 1653 roku przez Gerarda van Honthorsta (1590-1656). Do 1945 roku znajdował się w pałacu Dohnów w Gładyszach koło Pasłęka, gdzie pełnił funkcję ozdobnej subraporty. Obecnie stanowi jeden z eksponatów w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.

Opis

Obraz został wykonany techniką olejną na płótnie. Jego wymiary to: 110 x 85 cm. Na odwrocie malowidła widnieje napis: „Prinsi Wilhelm Tof. Or. Ranien”. U góry obrazu zachował się monogram F.C. lub T.C., którego nie należy jednak bezsprzecznie wiązać z autorem, ponieważ dzieło było wielokrotnie poddawane konserwacjom, zaś sam podpis zmieniany. Ostatnia konserwacja została przeprowadzona w 1964 roku.

Charakterystyka

Dzieło to całopostaciowy portret księcia Wilhelma III Orańskiego (1650-1702) w wieku dziecięcym, syna Wilhelma II (namiestnika Zjednoczonych Niderlandów) i Marii Stuart, od 1671 roku naczelnego wodza Zjednoczonych Niderlandów, późniejszego króla Anglii. Chłopiec został ukazany jako Apollo w ruchu, z akcentami kostiumologicznymi i rekwizytami podkreślającymi wymowę antyczną. Ubrany jest w udrapowaną czerwono-brązową szatę o złotych refleksach, odsłaniającą nagie ramiona. Na nogach ma rzemienne sandały w stylu rzymskim. Rumianą twarz o dużych oczach okalają popielatobrązowe włosy i wieniec laurowy. Przepasany jest błękitno-zieloną szarfą. U jego boku zwisa kołczan ze strzałami. W dłoniach trzyma napięty łuk. Postać dziecka została skomponowana na tle krajobrazu. W kadrze ujęty jest także biegnący pies myśliwski, wpatrzony w postać chłopca.

Ciekawostki

• Identyczny wizerunek księcia znajdował się w pałacu w Słobitach. Przywieziony został z rezydencji Dohnów-Viannen z Coppert, jako spadek po linii Dohnów spokrewnionej z dworem orańskim. Niestety nie zachował się do dziś.
• Zarówno wersja słobicka portretu, jak i dzieło z Gładysz stanowią warsztatowe duplikaty, których oryginał datowany na 1653 rok i sygnowany przez Willhelma Honthorsta (1594/96-1666), brata Gerarda, znajduje się w zbiorach zamku Reinartshausen nad Renem.

Bibliografia

1. Wróblewska, Kamila: Dawny portret w zbiorach Muzeum Mazurskiego / Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Muzeum Mazurskie, 1965. - S. 23, il. 10.
2. Dawny portret dziecka ze zbiorów polskich. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 1976. - S. 19, 50, il. 10.
3. Bartoś Magdalena, Wróblewska Kamila: Portret holenderski / Magdalena Bartoś, Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 1993. - S. 65, il. 12.
4. Wróblewska, Kamila: Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku / Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Pojezierze, 1978. - S. 37, il. 57.