Pomnik cesarza Wilhelma I w Morągu

Pomnik Wilhelma I w Morągu.
Źródło: www.sercemazur.pl

Pomnik cesarza Wilhelma I (1797-1888), twórcy zjednoczonych Niemiec, odsłonięty w 1902 roku.

Lokalizacja

Pomnik zbudowany został na morąskim rynku, przed budynkiem ratusza miejskiego, przy obecnym Placu Jan Pawła II, w miejscu dzisiaj zajmowanym przez pomnik Jana Pawła II.

Historia

Historia pomnika Wilhelma I w Morągu sięga końca XIX wieku, kiedy to rozpoczęto zbiórkę funduszy na jego budowę prowadzoną na terenie powiatu morąskiego. Na autora pomnika wybrano austriackiego rzeźbiarza i medaliera tworzącego w Niemczech Rudolfa Küchlera (1867-1954), absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu i dyrektora berlińskiego Münz- und Medaillenkabinettsa (w latach 1891-1923). Lokalizację pomnika ustalono już na etapie prac rozbiórkowych ratuszowej przybudówki w 1901 roku, w którym to miejscu ustawiono obiekt, odsłonięty 2 września 1902 roku. W ramach uroczystości, z udziałem burmistrza miasta Louisa Schmidta, jednocześnie oddano do użytku odrestaurowany budynek ratusza. Na tę okoliczność wydano też pocztówki przedstawiające pomnik Wilhelma I. Po II wojnie światowej pomnik zachował się tylko w formie szczątkowej. Ocalałe części cokołu złożono ponownie po odbudowie ratusza w 1954 roku. W tym czasie usunięto z niego niemieckie inskrypcje (medaliony zostały ściągnięte wcześniej). Podobnie jak wiele innych pustych cokołów, ten po Wilhelmie I, władze Morąga planowały wykorzystać dla upamiętnienia XX lat PRL, do czego jednak nie doszło. W zamierzeniach były też pomnik osadników Ziemi Morąskiej i pomnik orła polskiego. Na przełomie lat 50-tych i 60-tych umieszczono na nim drewnianą tablicę obitą blachą z informacjami o historii ratusza i armat. W 1962 roku zdecydowano, że postument zmieni lokalizację. W zawiązku z tym znajdującą się na nim tablicę zastąpiono najprawdopodobniej metalową i zawieszono na ratuszu. Natomiast sam postument na przełomie 1963 i 1964 przewieziono w pobliże pałacu Dohnów, gdzie przetrwała tylko podstawa spod rzeźby. Od końca lat 80-tych stanowi ona podstawę pod znajdujący się w pobliżu muzeum zegar słoneczny, pochodzący ze Sztynortu. W 2006 roku na miejscu pomnika cesarza Wilhelma I odsłonięto pomnik papieża Jana Pawła II.

Opis

Na pomnik składał się wysoki, kilkupoziomowy cokół oraz rzeźba przedstawiająca postać Wilhelma I w mundurze, z charakterystycznym hełmem, tzw. pickelhaubą. Obiekt należał do najokazalszych jakie kiedykolwiek postawiono w Morągu. Na trzech bokach postumentu umieszczono medaliony z podpisanymi wizerunkami: Ottona von Bismarcka (kanclerza Rzeszy Niemieckiej), Albrechta von Roona (feldmarszałka i premiera Prus), Helmuta Moltkego (feldmarszałka). Dzięki uwzględnieniu na nim wizerunków polityków i wodzów Prus upamiętniał on także wojnę francusko-pruską. Pod figurą Wilhelma I, na cokole widniała inskrypcja: DEM GROSSEM KAISER UND KÖNIG WILHELM I ERRICHTET von ANGEHÖRIGEN DES KREISES MOHRUNGEN 1899-1901. W momencie odsłonięcia pomnika obiekt był otoczony metalowym płotkiem i ozdobiony zielenią. W 1914 roku po jego obu stronach umieszczono zdobyczne armaty, najpierw rosyjskie, następnie zamienione pod koniec I wojny światowej większymi, belgijskimi.

Ciekawostki

W latach 40-tych XX wieku pomnik uległ zniszczeniu. Na temat losów figury Wilhelma I zachowały się wątpliwe relacje. Według jednej z nich pomnik został ukryty w piwnicach ratusza na przełomie 1944 i 1945 roku, jednak w czasie remontu zabytku został sprzedany na złom. Według drugiej, jeszcze w 1946 roku rzeźba nosząca ślady kul leżała przy ul. Pomorskiej.

Bibliografia

1. Solarz-Taciak Sonia, Taciak Piotr W: Morąskie pomniki. Część I. Okres do 1945 roku / Sonia Solarz-Taciak, Piotr W. Taciak // „Okolice Ostródy”. - 2013, nr 5, s. 58-60.