Kościół pw. św. Jakuba Starszego Apostoła w Butrynach

Fot. Teresa Kulpaka.
Źródło: kandyty.wm.pl

Fot. Jerzy Laskowski.
Źródło: kandyty.wm.pl

Fot. Teresa Kulpaka.
Źródło: kandyty.wm.pl

Fot. Carl Wünsch. Fasada. 1929 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 55341.

Fot. Carl Wünsch. Wnętrze w stronę ołtarza. 1929 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 55343.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Butryny (niem. Wuttrienen). Wieś położona jest w południowej części gminy Purda, w powiecie olsztyńskim.

Historia

Pierwszy, drewniany kościół istniał w tej miejscowości już prawdopodobnie w 1412 roku, kiedy to wieś otrzymała lokację od Kapituły Warmińskiej. Został on zniszczony w wyniku pożaru w 1682 roku. W latach 1689-1724 powstała nowa świątynia. W 1724 roku jej konsekracji dokonał biskupa pomocniczy Jan Franciszek Kurdwanowski ku czci św. Jakuba Starszego. I ta budowla została zniszczona w wyniku pożaru w 1886 roku Jej odbudowę rozpoczęto w następnym roku wykorzystując ocalałe mury dawnej nawy. Wieżę dobudowano w 1934 roku.

Opis

Jest to kościół orientowany, salowy, wzniesiony na rzucie prostokąta z czerwonej cegły, nieotynkowany. Po stronie zachodniej wzniesiono małą wieżę wtopioną w bryłę nawy. W elewacji wschodniej znajduje się szeroki, płaski ryzalit, natomiast od południa – dwie prostokątne wnęki przy narożnikach oraz zakrystia. Ściany korpusu nawowego podzielone zostały wysokimi ostrołukowymi oknami. Wieżę i korpus przykryto dwuspadowymi dachami.

Wyposażenie

Większość wystroju i wyposażenia kościoła pochodzi z okresu jego ostatniej odbudowy i utrzymana jest w stylu neogotyckim. W ołtarzu głównym umieszczono figurę Matki Bożej. W lewym ołtarzy bocznym znajduje się figura św. Jakuba i barokowy obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem z XVII wieku w srebrnych sukienkach, natomiast w prawym – obraz św. Józefa. W kościele znajdują się także cenne zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

• monstrancja z 1690 roku z herbem i sygnaturą Z.I.S.C.V. oraz barokowy kielich, wykonane przez Jana Bartolomowicza, złotnika z Lidzbarka Warmińskiego,
• srebrny pacyfikał w formie krzyża, wykonany w warsztacie Jana Geese, złotnika z Olsztyna,
• relikwiarz rokokowy św. Antoniego z Korca na Wołyniu.

Zobacz też

• Jan Franciszek Kurdwanowski
• Jan Bartolomowicz
• Jan Geese

Bibliografia

1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 74-75.
2. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 22-23.
3. Przewodnik po zabytkowych kościołach Południowej Warmii. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1973. – S. 19-20.

Linki

1. Butryny: Kościół św. Jakuba Starszego, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.naszawarmia.pl [dostęp 09.12.2013 r.]