Bohdan Czeszko

Źródło: Mazurska książka pisarza

(1923-1988) – pisarz, scenarzysta, publicysta, poseł na Sejm PRL IV, V, VI, VII kadencji (1965-1980). (Pseud.: Agawa, B.C., B.Cz., Tralalasotek)

Biografia

Urodził się 1 kwietnia 1923 roku w Warszawie. Przed II wojną światową skończył w Warszawie szkołę średnią. W czasie wojny pracował w stolarni i działał w konspiracji. Należał od 1942 roku do Gwardii Ludowej. Brał udział w akcjach zbrojnych (m.in. Café Club). Walczył w Powstaniu Warszawskim z Batalionem Szturmowym AL. im. Czwartaków. W 1945 roku był komendantem MO w Częstochowie, następnie walczył w 2 Armii Wojska Polskiego. Ranny podczas forsowania Nysy, przeszedł do rezerwy i pracował w zarządzie ZWM. W latach 1945-1947 uczył się w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Warszawie. W 1947 roku zdał maturę, w latach 1947-1951 studiował w Akademii Sztuk Plastycznych. Od 1953 roku współpracował z filmem jako autor scenariuszy. Był korespondentem „Trybuny Ludu” w Moskwie (1954-1955). Po powrocie do kraju należał do kolegium redakcyjnego „Przeglądu Kulturalnego” (1955-1963), następnie „Kultury” (1963-1967), od 1967 współpracował z „Nowymi Książkami”. Lesław M. Bartelski pisze „(…) prawdziwą miłością Czeszki były Mazury. Poznał je w 1957 roku i zakochał się w tej krainie jezior i lasów. Zaczął budować dom, dla niego to było coś więcej aniżeli wzniesienie „daczy”, on tworzył. Dla niego trójkąt Pisz – Ruciane - Niedźwiedzi Róg stał się „małą ojczyzną” . Sam Czeszko w 1987 roku wspominał „Długo szukałem odpowiedniego miejsca, aż wybrałem teren w pobliżu leśniczówki Kierzek za wsią Karwik (…) Dom postawiliśmy w ciągu roku. Włożyłem w niego masę własnej roboty. Sam ciąłem, heblowałem deski, zbijałem meble. Nie używałem przy budowie domu gwoździ. Metal paskudnie działa na drzewo – wbity w deskę koroduje i powoduje jej murszenie. Kiedy już trzeba było wbić gwóźdź, stosowałem mosiężne. Do dziś dom stoi wrośnięty w skarpę, po latach dobudowałem jeden pokój, który jest teraz moją pracownią” . Zmarł 21 grudnia 1988 roku w Warszawie.

Działalność

Czynnie angażował się w życie społeczno-polityczne. Był działaczem Związku Walki Młodych od 1943 roku. Po wojnie działał w Akademickim Związku Walki Młodych „Życie” i Związku Młodzieży Polskich. Od 1948 roku członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1950 r. należał do Związku Literatów Polskich. Od 1983 r. był przez dwie kadencje członkiem Zarządu Głównego nowego Związku Literatów Polskich oraz Narodowej Rady Kultury. Poseł na Sejm od 1965 do 1980 roku.

Twórczość

Debiutował w 1945 roku wspomnieniem Nieśmiertelna Starówka w „Walce Młodych”. Pisał liczne recenzje, felietony i artykuły, które publikował w pismach „Przegląd Kulturalny”, „Kultura”, „Nowe Książki”, „Kontrasty”, „Magazyn Rodzinny”. Jest autorem książek:

• Początek edukacji. Opowiadania. (Warszawa, 1949)
• Drogi sytości [Reportaże]. (Warszawa, 1951)
• Pokolenie [Powieść]. (Warszawa, 1951, 1953, 1953 [!], 1954, 1955 [właśc. 1956], 1963, 1964, 1966, 1968, 1968 [!], 1970, 1972, 1974, 1975, 1977, 1979, 1984, 1985, 1988). Tłumaczona na jęz. bułgarski, chiński, czeski, hiszpański, łotewski, niemiecki, rosyjski, słowacki, ukraiński, węgierski.
• Walka młodych. Fragmenty powieści Pokolenie (Warszawa, 1952)
• Krzewy koralowe [Opowiadania]. (Warszawa, 1954, 1956)
• Pokolenie. Scenariusz filmowy 1955
• Moskwa, Wołga, Baku. Z notatnika radzieckiego (Warszawa, 1956)
• Edukacja niesentymentalna [Wybór opowiadań]. (Warszawa, 1958)
• Przygoda w kolorach [Powieść]. (Warszawa, 1959)
• Makatka z jeleniem. Opowiadania. (Warszawa 1961)
• Tren [Opowiadania]. (Warszawa, 1961, 1962, 1977, 1978, 1985, 1988)
• Mansarda. Scenopis filmowy (współaut. K. Nałęcki) (Łódź, 1962)
• Złoto. Scenariusz filmowy (1962)
• Opowiadania wybrane. (Warszawa, 1964, 1969, 1976)
• Inne miejsca [Reportaże]. (Warszawa, 1966)
• Pułapka. Scenariusz filmowy (współaut. J. Bednarczyk, T. Pietrzak, 1970)
• Marginałki. Felietony o książkach. (Warszawa, 1971)
• Wióry [Felietony]. (Warszawa, 1971)
• Powódź [Powieść]. (Warszawa, 1975, 1984). Tłumaczona na jęz. bułgarski, niemiecki, węgierski.
• Sygnaturki [Opowiadania]. (Warszawa, 1975)
• Kłopoty władzy [Opowiadania]. (Kraków, 1978)
• Marginałki 2. Felietony o książkach. (Warszawa, 1979)
• Wybór opowiadań. (Warszawa, 1979)
• Utwory zebrane. T. 1-3. (Warszawa, 1983)
• Nostalgie mazurskie [Opowiadania]. (Warszawa, 1987) Uznane w lipcu 1987 za „Warszawską premierę miesiąca”

Czeszko w swojej twórczości poruszał tematykę wojenną, społeczno-obyczajową i polityczną. Pozostał głównie autorem powieści Pokolenie (ekranizacja Andrzeja Wajdy 1954), która jednak powielała kłamstwa historyczne dotyczące Katynia, Powstania Warszawskiego, Armii Krajowej. Początkowo w jego twórczości bohaterowie są uczestnikami wydarzeń wojenno-okupacyjnych, następnie obserwujemy późniejsze losy ludzi uwikłanych w przeżycia wojenne.

Nagrody i odznaczenia

Laureat licznych nagród i odznaczeń m.in.:

• 1952 – Nagroda Państwowa II stopnia za powieść Pokolenie
• 1954 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1959 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1960 - Nagroda w konkursie Wydawnictwa MON za opowiadanie Tren
• 1964 – Nagroda Państwowa II stopnia za Opowiadania wybrane
• 1965 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia
• 1970 – Nagroda Państwowa I stopnia
• 1970 – Nagroda m. Warszawy
• 1976 – Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości
• 1983 – Nagroda Ministra Obrony Narodowej
• 1983 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski

Bibliografia

1. Bartelski, Lesław M.: Nezwezi Rog[!] : miłością Czeszki były Mazury / Lesław M. Bartelski. – Il. // „Gazeta Olsztyńska”. – 1993, nr 79, s. 5.
2. Czeszko, Bohdan: Mazurskie tęsknoty : „Dziennik Pojezierza rozmawia z pisarzem Bohdanem Czeszką / rozm. Beata Brokowska. – Il. // „Dziennik Pojezierza”. – 1987, nr 161, s. 1, 11.
3. E.G.: Czeszko Bohdan 1923-1988 / E.G. // W : Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 2, C-F / oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994. – S. 114-116.

Zobacz też

• Pełna filmografia