Aleksander Sewruk

Źródło: Prusiński, Tadeusz, Jest teatr w Olsztynie,Olsztyn, Teatr im. Stefana Jaracza, 2005.

(1912-1974) – aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, dyrektor teatrów

Biografia

Urodził się 17 stycznia 1912 roku w Korninie (Ukraina). Do Polski przyjechał z rodziną w 1920 roku. Maturę zdał w Bielsku Podlaskim (1930), rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim, które po roku przerwał. Odbył służbę wojskową i pracował jako urzędnik. W 1939 roku wziął udział w kampanii wrześniowej, po kapitulacji Modlina dostał się do niewoli. Przebywał w jenieckim obozie w Działdowie, oflagach w Arnswalde i Grossborn. W Arnswalde brał udział w obozowym Teatrze Symbolów. W maju 1945 r. założył z grupą kolegów objazdowy teatrzyk rewiowy Oberża Komediantów. W latach 1946-1947 grał w teatrze Polskiej Dywizji Pancernej w Niemczech. W czerwcu 1947 wrócił do Polski, w Warszawie zdał egzamin eksternistyczny i podjął pracę w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie. W sezonach 1952-1957 był aktorem i organizatorem pracy artystycznej w Teatrze Dramatycznym w Poznaniu. W 1957 roku objął stanowisko dyrektora i kierownika artystycznego Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie i Teatr Dramatycznego w Elblągu. Od 1969 r. był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Ziemi Mazowieckiej w Warszawie. Zmarł 23 listopada 1974 roku. Pochowany w Warszawie.

Działalność

Sewruk był długoletnim dyrektorem Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1957-1969), sprawnym organizatorem życia teatralnego. Dbał o zespół aktorski. Teatr prowadził sceny główne w Olsztynie i Elblągu, prowadził działalność objazdową. Dyrektor powołał scenę tzw. młodzieżową (1958-1960), scenę „Eksperyment” (1962-1963), następnie funkcjonującą jako scenę „Margines”. Starał się zaspokoić oczekiwania różnych środowisk społeczeństwa. Preferował sztuki dotykające problemów wojnnych bezpośrednio lub tylko nawiązujące do tej tematyki. Były to m.in. Pierwszy dzień wolności L. Kruczkowskiego (1960), Wojna i pokój A. Neumanna, E. Piscatora, G. Pruffera wg. Tołstoja (1959), Pamiętnik Anny Frank Goodricha i Hacketta (1960), Piąta kolumna Hemingway’a (1963). Inną grupą były spektakle – widowiska z elementami baśniowości i alegorii ze staranną scenografią która była oprawą plastyczną np. Nagi król Szwarca (1963), Dziewiąty sprawiedliwy Jurandota (1963). Tworzył teatr popularny (komedie A. Fredry, W. Bogusławskiego, Moliera). Wystawiał sztuki ze współczesnego światowego repertuaru, głównie amerykańskiego (np. T. Williams, N. R. Nash, W. Gibson). Podczas dyrekcji Sewruka ustabilizowała się kadra teatru. Teatr odnosił sukcesy na festiwalach teatralnych (Festiwal Teatrów Polski Północnej w Toruniu 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1966, 1968, 1969, Telewizyjny Festiwal Teatrów Dramatycznych 1965, 1966, Ogólnopolski Przegląd Zawodowych Teatrów Małych Form w Szczecinie). Dyrektor zapraszał do Jaracza wielu reżyserów spoza Olsztyna, m.in. Krzysztofa Pankiewicza, Bohdana Porębę, Tadeusza Kozłowskiego, Andrzeja Konica, Stefanię Domańską, Jerzego Grzegorzewskiego. Sewruk odkrył dla teatru Pantomimę Olsztyńską i Bohdana Głuszczaka. Jako dyrektor Teatru Ziemi Mazowieckiej w Warszawie pracował od czerwca 1969 do 1974 roku. Wystawiał repertuar różnorodny dla szerokiego kręgu odbiorców.

Twórczość

Debiutował rolą Papkina w Zemście A. Fredry (1940) w Teatrze Symbolów w oflagu Arnswalde. Po wojnie debiutował 4.10.1947 rolą Rzecznickiego w Fantazym J. Słowackiego w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie. W olsztyńskim teatrze Sewruk zagrał ponad siedemdziesiąt ról. Występował w repertuarze poważnym oraz rolach komediowych. Grał m.in. rolę Anzelma w Pierwszym dniu wolności L. Kruczkowskiego (1960), Wojnickiego w Wujaszku Wani A. Czechowa (1958) , Senatora w Dziadach A. Mickiewicza, Napoleona w Wojnie i pokoju, Horsztyńskiego w dramacie Słowackiego. Występował jako Horodniczy w Rewizorze N. Gogola, Cześnik w Zemście A. Fredry (1961) , On w Życiu współczesnym S. Mrożka. Był artystą skupionym i opanowanym, powściągliwie stosował aktorskie środki wyrazu. Tworzył postacie charakterystyczne, zapadające w pamięć. Występował w Teatrze Telewizji u reżyserów m.in. Jerzego Antczaka, Jana Łomnickiego, Jerzego Grzegorzewskiego, Macieja Prusa, Zygmunta Hubnera. Grał w filmach fabularnych. M.in. Celuloza (1953), Pod gwiazdą frygijską (1954) i Pociąg (1959) w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, Popiół i diament Andrzeja Wajdy (1958), Orzeł Leona Buczkowskiego (1958), Dziś w nocy umrze miasto Jana Rybkowskiego (1961), Zaduszki Tadeusza Konwickiego (1961). Występował w serialach telewizyjnych (Noce i dnie, Czterdziestolatek, Czarne chmury, Stawka większa niż życie, Czterej pancerni i pies).

Nagrody i odznaczenia

• 1949 – Nagroda za rolę Łomowa (Oświadczyny A. Czechowa) podczas ogólnopolskiego festiwalu sztuk rosyjskich i radzieckich
• 1959 – Laureat nagrody wojewódzkiej
• 1959 – Srebrny medal Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Moskwie
• 1961 – Wyróżnienie na III Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu (rola Osborne’a w Kresie wędrówki R. G. Sheriffa)
• 1961 – Nagroda m. Elbląga
• 1963 – Nagroda na V Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu (rola Maksa w Piątej kolumnie E. Hemingway’a)
• 1966 – Nagroda państwowa II stopnia za popularyzowanie sztuki scenicznej
• 1969 - Wyróżnienie XI Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu (rola w Pamiętniku szubrawca A. Ostrowskiego)
• 1973 – Nagroda miesięcznika „Warmia i Mazury”
• Krzyż Walecznych
• Krzyż Kawalerski i Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Sztandaru Pracy II kl.
• Zasłużony Działacz Kultury

Upamiętnienie

Studio Aktorskie przy Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie nosi nazwę Aleksandra Sewruka. Teatr w Elblągu od 16 czerwca 2007 r. nosi imię Aleksandra Sewruka. Przyznawane są Statuetki Kryształowy Aleksander m.in. najpopularniejszym aktorom teatru elbląskiego.

Bibliografia

1. Prusiński, Tadeusz: Jest teatr w Olsztynie / Tadeusz Prusiński. – Olsztyn : Teatr im. Stefana Jaracza, 2005.
2. Segiet, Janusz: Sewruk Aleksander (1912-1974), aktor teatralny, telewizyjny, dyrektor teatru / Janusz Segiet // W : Polski Słownik Biograficzny, T. 36, z. 3 [og. zb.] 150. – Warszawa ; Kraków : IH. PAN, 1995. – Bibliogr. - S. 351-352
3. Segiet, Janusz: Świat Eugenii Śnieżko-Szafnaglowej : opowieść o ludziach Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie / Janusz Segiet. – Olsztyn : Pojezierze”, 1983.

Zobacz też

• Filmografię aktora znajdziesz tutaj
• oraz tutaj.