Kościół pw. św. Szczepana w Rożyńsku Wielkim

Źródło: www.prostki.wm.pl

Fot. Andrzej Macukewicz.
Źródło: www.mojemazury.pl

Fot. Andrzej Macukewicz.
Źródło: www.mojemazury.pl

Kościół i dom parafialny. Pocztówka z 1920 roku.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 367-042-005.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony pod koniec XIX wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Rożyńsk Wielki (niem. Groß Rosinsko). Wieś położona jest w powiecie ełckim, w gminie Prostki.

Historia

Pierwszy kościół powstał w tej miejscowości najprawdopodobniej około 1500 roku. Był on drewniany, kryty strzechą i poświęcony św. Erazmowi. Budowla składała się z korpusu o kwadratowym rzucie i wyodrębnionego, wielobocznie zamkniętego prezbiterium. Od zachodu znajdowała się wieża częściowo włączona w obręb korpusu. Kościół ten został rozebrany w 1894 roku z powodu złego stanu technicznego. Na jego miejscu w kolejnych latach wzniesiono obecną budowlę. Od czasów reformacji do zakończenia II wojny światowej kościół znajdował się w posiadaniu ewangelików. Po 1945 roku przejęli go katolicy. Parafię rzymskokatolicką utworzono tu w 1982 roku. W latach 2005-2008 świątynia przeszła gruntowny remont.

Opis

Jest to kościół orientowany, trójnawowy, wzniesiony w stylu neogotyckim z czerwonej cegły na kamiennej podmurówce. Do prostokątnego korpusu od zachodu przylega dwukondygnacyjna, kwadratowa wieża. Zdobią ją liczne blendy, prześwity, pojedyncze okna oraz schodkowe półszczyty. Wieżę nakrywa dach namiotowy z miedzianej blachy, korpus – dach siodłowy z dachówki, a nieco niższe od korpusu prezbiterium wraz z aneksami (od strony wschodniej) – dachy wielospadowe z dachówki. Ściany korpusu zostały oszkarpowane. W elewacji północnej i południowej znajdują się dwa poziomy okien: niżej małe parzyste, wyżej pojedyncze duże. Całość wieńczy gzyms. W elewacji wschodniej zastosowano centralnie usytuowane pojedyncze okna. Podobnie jest po stronie zachodniej z centralnie i skrajnie usytuowanymi wejściami, pomiędzy którymi umieszczono duże okna. We wnętrzu sklepienie wsparte zostało na 10 filarach. Przęsła sklepień i obwódki okien wykończono czerwoną cegłą. Kościół ogrodzono nieregularnym wielobokiem muru kamienno-ceglanego.

Wyposażenie

Ustawiony w prezbiterium drewniany ołtarz główny jest współczesny i pochodzi z 1960 roku. W jego centralnej części znajduje się obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, zasłaniany obrazem św. Szczepana z 1964 roku. Na miejscu, gdzie niegdyś stał ołtarz z XVII wieku, ustawiony jest dziś obelisk z napisem: Hierstand der Altarder alten Kirche. Groß Rosinsko. 1589-1892. W ścianie głównej prezbiterium znajdują się trzy zabytkowe witraże, przedstawiające sceny Narodzenia Pańskiego, Śmierci na Krzyżu, Wniebowstąpienia, natomiast przed prezbiterium – ambona prawdopodobnie z 1687 roku. Naprzeciw ołtarza głównego znajduje się chór muzyczny, a na nim osiemnastogłosowe organy z 1895 roku. Zostały one wykonane z drewna i cynku w warsztacie Wilhelma Sauera we Frankfurcie nad Odrą. Neogotycki prospekt organowy ustawiono na wysokim cokole z płycinami. W wieży znajduje się żeliwny dzwon. Drugi dzwon został wywieziony po zakończeniu drugiej wojny światowej do kościoła w Białaszewie.

Ciekawostki

• W 1656 roku w czasie wojny polsko-szwedzkiej wieś została najechana przez Tatarów. Kronika kościelna podaje, że na widok witraża przedstawiającego św. Erazma żołnierze ugasili już rozniecony ogień, dzięki czemu świątynia przetrwała najazd w przeciwieństwie do większości zabudowań wsi.
• Dawny ołtarz główny z XVII wieku znajduje się obecnie w Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku.

Bibliografia

1. Guzewicz, Wojciech: Kościoły i parafie Ziemi Ełckiej / Wojciech Guzewicz. – Ełk : Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum, 2008. – S. 147-151.

Zobacz też

1. Historia powstania naszej parafii, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.rozynsk.diecezja.elk.pl [dostęp 09.12.2013 r.]
2. Rożyńsk Wielki: neogotycki kościół, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.prostki.wm.pl [dostęp 09.12.2013 r.]